Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011

Για σένα ξενιτεμένε αδερφέ μας...


Ο καμένος κέδρος με το ρετσινωμένο έλατο σκορπούν τη μοσχοβολιά τους από το παλιό πετροκάλυβο δίπλα στη ρεματιά. Η γιαγιά βγάζει από την πυροστιά τη γάστρα με την πίτα και ο γέροντας σερβίρει ολόγυρα από τη χάλκινη κανάτα το άγιο τσιπουράκι που κυλάει, όμοιο διάφανο κεχριμπάρι, στα ρακοπότηρα της παρέας. Αφήνει κατάχαμα  το κανατάκι και πυρώνει τα ροζιασμένα χέρια του πάνω απ’ το τζάκι.  

Ένα παραπονιάρικο κλαρίνο μόλις που ακούγεται από το τρανζίστορ που κρέμεται με το δερμάτινο λουρί του από ένα καρφί στον τοίχο. Έξω το κρύο είναι τσουχτερό και η νύχτα απλώθηκε νωρίς. Μουγκρίζουν τα ευρυτανικά βουνά από τα αστραπόβροντα και της βροχής οι πρώτες στάλες  χοροπηδάνε στον τσίγκο. Η παρέα στρώθηκε ολόγυρα, άλλοι στα σκαμνιά, άλλοι κατάχαμα στα χρωματιστά κιλίμια στο σανιδένιο πάτωμα. Και η κουβέντα ανάβει κι εκείνη όπως τα κούτσουρα που τριζοβολάνε στο μαυρισμένο τζάκι.  Είναι ωραία απόψε εδώ. 

Ζωήρεψε και η φωνή του μπάρμπα Μήτρου που έπιασε να λέει ιστορίες από τα παλιά. Τα παιδιά κρέμονται από τα χείλια του, οι μεγαλύτεροι κουνάνε κάθε τόσο το κεφάλι. Κι ο γέροντας από τα σοβαρά πηδάει στα αστεία. Μολογάει καμώματα και αθώες χωριάτικες φάρσες κι όλο και συμπληρώνει κάποιος και από κάτι, με τα χαχανητά να δίνουν και να παίρνουν σε τούτο το φτωχοκάλυβο. Και να που ήρθε η κουβέντα και στα δικά σου. 

Κάποιος λείπει απόψε απ’ την παρέα κι είσαι εσύ ξενιτεμένε μας αδερφέ. Μα και για σένα μιλάμε, σα να είσαι εδώ σιμά μας.  Όλοι τώρα για σένα λένε. Θυμώνται τις ζαβολιές στα μικράτα σου και γελάνε και εκεί απάνω είναι που πέφτει κι η ξαφνική σιωπή. Η γιαγιά σφουγγίζει τα ματάκια της: "που να ‘ναι τώρα το παιδάκι μου, σε ποιες ξένες πολιτείες;" μονολογεί  και τα παιδιά με σκυμμένα τα κεφάλια βάλθηκαν να κοιτάνε τα άδεια ποτήρια που γυροφέρνουν ανάμεσα στα δάχτυλα. 

Ο γέροντας δε λέει κουβέντα. Σηκώνεται  με κόπο και ρίχνει κι άλλο κούτσουρο στη φωτιά. Γιομίζει ξανά τα ρακοπότηρα. Κανένας δεν αρνείται το κέρασμά του.  Η βροχή δυνάμωσε. Η γιαγιά σερβίρει την πίτα της... 

 (Αφιερωμένο σε σένα ξενιτεμένε αδερφέ μας Ευρυτάνα …
Καλή αντάμωση...)

Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2011

Το υφάδι της ζωής


















Εμείς ξέρουμε τούτο:
Η Γη δεν ανήκει στον Άνθρωπο,
αλλά ο Άνθρωπος ανήκει στην Γη.
Κάθε κακό που βρίσκει τη Γη,
βρίσκει και τον Άνθρωπο.
Και κάθε πλήγμα του Ανθρώπου
στο Υφάδι της Ζωής,
είναι πλήγμα ενάντια στον εαυτό του.

(Ινδιάνικη ρήση)


 
* Με το φακό του
"Ευρυτάνα ιχνηλάτη"


Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2011

Αντάρτικη Ζωή



Το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" εκθέτει...

ΣΠΑΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΑΡΤΟΓΕΝΝΑ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ!

Από τα πρωτοσέλιδα παλιών αντιστασιακών εφημερίδων της εποχής, αντιγράψαμε ορισμένα αποσπάσματα, για να είναι πιο ευανάγνωστα, διατηρώντας, όμως, την ορθογραφία των πρωτότυπων κειμένων.

Για αρχή, επιλέγουμε να παρουσιάσουμε ορισμένα από αυτά (με την υπόσχεση να επανέλθουμε, στην πορεία, αρκετές φορές ακόμη)!

Αισθανόμαστε την ηθική υποχρέωση να ευχαριστήσουμε  ολόψυχα το φιλικό blog "Αγρίνο... γλυκές μνήμες" για την παραχώρηση στον "Ευρυτάνα ιχνηλάτη" αυτού του πολύτιμου αρχειακού υλικού που αφορά τον τόπο μας και τις αγωνιστικές περγαμηνές του.





Εφημερίδα «ΑΝΤΑΡΤΙΚΗ ΖΩΗ»
ΟΡΓΑΝΟ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΑΣ.
Τόπος: Κάπου
Ημερομηνία: 30 Ιουνίου 1943
-------------------------------------

Ο ΑΡΧΗΓΟΣ
Στις 8 π.μ. βρισκόταν μαζί μας ο μεγάλος μας αρχηγός Άρης. Στο πέρασμά του παντού εκδηλώνεται η ευγνωμοσύνη του λαού κι η απέραντη λατρεία των συναγωνιστών. Γιατί η σιδερένια του θέληση στάθηκε εμψυχωτής κι εχτελεστής, για ν’ αποφασιστεί να γίνει, και να επικρατήσει ο αγώνας. Και για την επικράτηση του αγώνα μας είπε τούτα:
«Παιδιά για το ότι θα τους διώξουμε, πια δεν υπάρχει αμφιβολία. Όσο για το ζήτημα που φοβερίζουν να μας βάλουν χέρι, δεν αξίζει καν να το σκεφτόμαστε. Δεν μπόρεσαν να μας βάλουν χέρι όταν είμασταν δέκα-δεκαπέντε. Όχι τώρα που γίναμε χιλιάδες».
Ας τόχουν υπό όψι τους οι Γερμανοϊταλοί και οι Κοροκίδηδες πως τα ελληνικά φαράγγια θα γεμίσουν απ’  τα πτώματά τους.  Γιατί κοντά μας έχουμε τον Αρχηγό. Τον αρχηγό τον Άρη που πετάει με τ΄άλογό του σαν ηλιαχτίδα και σαν κεραυνός.

ΣΑΛΠΙΣΜΑ
Τίποτε δεν αποχτιέται, τίποτε ουρανοκατέβατο δεν χαρίζεται, τίποτα στην τύχη δεν έρχεται-η τύχη γίνεται δεν έρχεται- γι’ αυτό και μείς έχοντας πλήρη επίγνωση της αποστολής μας ας προσφερθούμε αθρόοι στον εθελούσιο αγώνα ας εργαστούμε με συνείδηση και με θέληση στον αγώνα τον τρανό που θα μας δώσει τη λευτεριά και τη λεύτερη ζωή παραπέρα. Τη ζωή όχι την προνομιακή όπως παλιότερα, την κληρονομική με τις τάξεις της, με τους πατρίκιους και τους πληβείους της. Μα την πραγματική και την καινούργια, αυτή των ελευθεριών που θα αγκαλιάσει το λαό μας με τ’ αγκάλιασμα της αγάπης και της συναδέλφωσης και που θ’ ανοίξει το δρόμο για τον πολιτισμό και για την πρόοδο.
Σαν Έλληνες ας πάρουμε τη θέση μας, διαλαλώντας απ’ άκρον σ’ άκρου στον κόσμο το δίκιο και την άδικη υποδούλωσή μας στην ξένη και ντόπια προδοσιά. Έλληνες γνήσιοι, αδικημένοι, προδομένοι, κατατρεγμένοι.  Εμπρός με θάρρος στη δουλειά για τον κοινό σκοπό. Εμπρός! το προσκλητήριο είναι γενικό.
Αντάρτες-αγωνιστές-συναγωνιστές, χαλκέψτε τη θέλησή σας, ριχτήτε με αυταπάρνηση και πίστη στον ιερό αγώνα, θυσιάστε κάθε αδυναμία σας, συγκεντρώστε τις δυνάμεις σας κι εμπρός, πεποίθηση, η νίκη είναι δική μας,  έρχεται, να! την!  Φθάνει χαμογελώντας περήφανα για μας. 
Το αντάρτικο πού μέσα σε ένα χρόνο έφτασε σε ανώτερες μορφές, σε ταχτικό στρατό, έγινε ο φόβος του χιτλερομουσολινικού φασισμού. Πυκνώστε όλοι οι Έλληνες τις φάλαγγες  των απελευθερωτικών οργανώσεων.

Η  Ε.Π.Ο.Ν.
Στο πλαϊ μας προστέθηκαν και οι Επονίτες.  Δε μοιάζουν με «γιαννάκια». Έχουν τη σοβαρότητα και την επιβλητικότητα του αντάρτη. Στο πρόσωπό τους διακρίνεται η θέλησή τους ν’ αγωνιστούν συνειδητά και τίμια για το μεγάλο σκοπό. Και κάτι άλλο. Το παρουσιαστικό τους δείχνει πως είναι παιδιά του πιεζόμενου  εργατικού λαού που ζητά πλέρια τη λευτεριά του. Στους Επονίτες κρατάμε ανοιχτή την αγκαλιά και τους καλωσορίζουμε. 

Εφημερίδα «ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΦΕΡΑΙΟΥ»
ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Ε.Π.Ο.Ν  ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
24 Ιούλη 1944
-------------------------------------

ΠΡΟΣΚΛΗΤΗΡΙΟ ΜΑΧΗΣ 
Η μάχη της λευτεριάς συγκλονίζει συθέμελα την Ευρώπη. Στην ανατολή, στη Δύση, στο Νότο, βροντούν τα κανόνια της νίκης ξεσηκόνοντας με τον αντίλαλό τους τους υπόδουλους λαούς στην τελική μάχη
Στο πόδι βρίσκεται ο λαός μας με την ΠΕΕΑ και το ΕΑΜ επί κεφαλής. Σ’ εξόρμηση η Νεολαία, ο ΕΛΑΣ σ’ έφοδο. Το οπλισμένο του χέρι σκορπά τους κεραυνούς της εκδίκησης στους δήμιους καταχτητές.  Σαν πεινασμένοι λύκοι χυμούν οι ορδές των Γερμανών και των ράλληδων να κλέψουν το στάρι-τον ιδρώτα μας. Σπέρνουν τη φωτιά και το θάνατο. Παντού τσακίζει τους φασίστες ο στρατός μας. Και στις πόλεις τους κυνηγά και μπαίνει στην Άμφισσα και στη Ναύπακτο. Και στη θάλασσα τους ρίχνει, ντροπιασμένους καταχτητές και Γερμανοτσολιάδες.
Η Μάχη θέριεψε τώρα. Λαός και νεολαία ενωμένοι  παλεύουν νικούν. Τρέμουν οι προδότες. Λυσάει η αντίδραση. Βρίζει και απειλεί από το Κάϊρο, ο καταραμένος  Γλύξμπουργκ, κι ο Παπανδρέου ο αυλοκόλακας. Ετοιμάζει «ορεινές» Ταξιαρχίες  να εξοντώσει το λαό μας, ο δήμιος των αδελφών μας, των αντιφασιστών φαντάρων και ναυτών της Αιγύπτου. Ρίχνει τον «εθνικό» του στρατό το μισθοφόρο Ζέρβα και τους Ραλλοπροδότες ενάντια στον ΕΛΑΣ για να τον διαλύσει για να συντρίψει τη μαχητική δύναμη του Έθνους. Για να βρεθεί την ώρα της τελικής μάχης ανυπεράσπιστος ο λαός στα τυρρανικά χέρια τους.
Φουντώνει το μίσος του λαού. Θεριό γίνεται η Νεολαία ν’ αντισταθεί.  Τούτη τη φορά θα πάρουν τα όπλα και τα παιδιά ακόμα για να πολεμήσουν. Βροντερό προσκλητήριο μάχης  η φωνή της βασανισμένης πατρίδας μας φλογίζει τις καρδιές των νέων.  Στα όπλα, Στα όπλα παληκάρια  της Στερεάς, ατρόμητοι αγωνιστές.  Στα όπλα-στα όπλα λεβεντόψυχες Ρουμελιώτισσες, όλοι στα έμπεδα να μάθουμε την τέχνη του πολέμου. Στον εφεδρικό ΕΛΑΣ, στην Πολιτοφυλακή-όλη η νεολαία αστείρευτη πηγή δύναμης του λαϊκού μας στρατού –μαχητική πρωτοπορία του έθνους στην τελική μάχη που δεν αργεί.
Με την ΠΕΕΑ και την ΕΠΟΝ Φωτεινό οδηγητή θα τσακίσουμε κάθε Γλύξμπουργκ και Παπανδρέου εχτρό του λαού και της νεολαίας, θα εξοντώσουμε τους γερμανοβουλγάρους καταχτητές  και τσολιάδες, θα λευτερώσουμε και θα χτίσουμε μιαν Ελλάδα πολιτισμένη κι ευτυχισμένη. 
 
ΠΑΛΛΑΪΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗ ΣΤΕΡΕΑ
Βαθειά αγανάχτηση σκόρπισε παντού η είδηση ότι ο Παπανδρέου αρνήθηκε τη συνενόηση.  Στις 9 του Ιούλη λαός και νεολαία απ΄ τα γύρω χωριά του Καρπενησιού κατέβηκαν με σημαίες και πλακάτ στην πόλη κι’ ενωμένοι με το λαό του Καρπενησιού διαδήλωσαν στους δρόμους μαχητικά. Στην πλατεία μίλησε στον συγκεντρωμένο λαό ο  εθνοσύμβουλος της Ευρυτανίας.  Με μια φωνή όλοι εκδήλωσαν την εμπιστοσύνη τους στην ΠΕΕΑ και καταδίκασαν την προκλητική επίθεση Γλύξμπουργκ-Παπανδρέου-Ζέρβα.  Μπροστά στην ΧΙΙΙ Μεραρχία και μέσα σε θύελλα ενθουσιασμού μίλησε ο Μέραρχος Παπαθανασίου και ο Τάσος Λευτεριάς. Οι δρόμοι αντιβούϊζαν τη Λαϊκή θέληση : Κάτω οι δολοφόνοι. Κάτω οι διασπαστές.  Λευτεριά στους αντιφασίστες του Καϊρου. Ζήτω η ΠΕΕΑ. ….

 
Η ΤΡΙΤΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΕΠΟΝ
Άνοιξε πριν λίγες μέρες στη Φτέρη. Με την φροντίδα ειδικών Γεωπόνων μαθαίνουν και εφαρμόζουν πραχτικά την επιστημονική καλλιέργεια της γης, δενδροκομία, ζωοκομία κλπ.  Τον Αύγουστο ανοίγουν στην Ευρυτανία 2 νέες Γεωργικές σχολές για τα αγροτόπαιδα Ευρυτανίας. Η πρώτη στο Κλαψί η δεύτερη στη Φραγκίστα.   Οι νέοι και νέες της Ευρυτανίας ας φροντίσουν να δηλώσουν σύντομα συμμετοχή στις Γεωργ. Σχολές. Σε όλες τις περιοχές μπορούν και πρέπει να λειτουργήσουν τέτοια Γεωργικά σχολειά για την νεολαία.    
------------------------------

ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΖΩΝΤΑΝΕΣ ΟΙ ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΙΟ ΗΡΩΪΚΗ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ!!!
   

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2011

Ριψοκίνδυνο πέρασμα


Στο δρόμο προς τα Επινιανά των Αγράφων συναντήσαμε αυτή την αυτοσχέδια ξυλοκατασκευή που ενώνει τις δύο όχθες του Αγραφιώτη ποταμού αναλαμβάνοντας να παίξει το ρόλο της γέφυρας! Με υλικά κάθετες και οριζόντιες σανίδες καρφωμένες μεταξύ τους και παράπλευρα σχοινιά εν είδει κουπαστής, τούτο το αιωρούμενο ξυλογέφυρο χρησίμευε για χρόνια ώστε να διαβαίνουν άνθρωποι και ζωντανά απέναντι και ιδιαίτερα όταν το ποτάμι είχε φουσκονεριά. Δεν ξέρουμε μόνο πόσο ασφαλείς ένιωθαν οι σκληροτράχηλοι ορεσίβιοι του τόπου μας όταν οι σφοδροί βουνίσιοι άνεμοι το ταλάντευαν αγρίως.
Αλλά όπως λέει η σοφή ρήση: "πενία τέχνας κατεργάζεται".
Ο χρόνος πάντως επιβεβαίωσε την αντοχή του!

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ: Υπόμνηση για όσα ΔΕΝ δολοφόνησε η λήθη!



Ο Δημήτρης Παπαχρήστος ήταν ο βασικός εκφωνητής του Πολυτεχνείου κατά τη διάρκεια της  εξέγερσης του Νοέμβρη του 1973. Από το βιβλίο του ( “Το Πολυτεχνείο ζει; 30+1, Όνειρα-Μύθοι-Αλήθειες”, εκδόσεις Λιβάνη) που κοσμεί την βιβλιοθήκη μας, επιλέξαμε να μεταφέρουμε εδώ ορισμένα αποσπάσματα, μέσα από την εξαιρετική εισαγωγή του ίδιου του αγωνιστή συγγραφέα, γιατί θεωρούμε ότι προσδιορίζουν σημαντικές αιχμηρές αλήθειες και για το σήμερα

Ιδού λοιπόν:

«Καθώς περνούν τα χρόνια, οι αλλοιώσεις και οι παραχαράξεις έχουν γίνει κανόνας από την εξουσία και την κυρίαρχη ιδεολογία της εκμετάλλευσης και της αδικίας. Αλλοιώνονται και παραποιούνται κοσμοϊστορικά γεγονότα. Πουλιέται και μοιράζεται, ως ναρκωτικό, το κουτόχορτο της λήθης. Βάλλεται το παρελθόν και ό,τι ενοχλεί. Η μνήμη και η σκέψη καθίστανται επικίνδυνες ιδιότητες, γι’ αυτό και η αποσπασματική υπερπληροφόρηση και η κενή γνώση προσφέρονται αφειδώς από τα ΜΜΕ. Υπάρχουν προς τούτο πολλοί απολογητές και αρκετοί πρώην αριστεροί, δυστυχώς, που εντάχθηκαν στο σύστημα και τους ενοχλεί το παρελθόν τους, γι’ αυτό μειώνουν και απαξιώνουν τη σημασία του Πολυτεχνείου και ό,τι έζησαν ως νέοι, για να βρίσκουν την ευκαιρία και τη δικαιολογία κυρίως οι ένοχοι και οι άκαπνοι να επιτεθούν, και με το πέρασμα του χρόνου πληθαίνουν οι κριτές που μας καταδικάζουν και γίνονται συνήγοροι και υπερασπιστές τους. (….)

(….) Και το χειρότερο απ’ όλα είναι πως θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε πως τίποτα δεν αλλάζει και πως αγωνιστήκαμε μάταια, και όταν τολμάμε να υπερασπιστούμε αυτό που κάναμε μας λοιδορούν, μας θεωρούν ξεπερασμένους, κολλημένους και γραφικούς αγνοώντας πως τίποτα δεν πάει χαμένο στη χαμένη μας ζωή. Για να μπουν τα πράγματα στη θέση τους, ως οφειλόμενο χρέος προς τους νεότερους, από αυτούς που η χούντα και τα φερέφωνά της τους χαρακτήριζαν εξτρεμιστές, αναρχοκομουνιστές και αλήτες, που είχαν την τύχη και την ατυχία μαζί να ζήσουν και να δημιουργήσουν το φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα και να βιώσουν τη χαρά και την ηδονή της εξέγερσης, ανεξαρτήτως των επιλογών που έχει κάνει ο καθένας και που βρίσκεται σήμερα. Γιατί ο εξεγερμένος, έστω και για μια φορά στη ζωή του, δε διεκδικεί το δίκαιο μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για τους άλλους (….)
(….) Παρόλο που έγινε γιορτή, το Πολυτεχνείο κουβαλάει μια φόρτιση και μια δυναμική που δε χωράνε στην επικρατούσα κυρίαρχη κατάσταση, γιατί κρύβουν την ανατροπή μέσα τους. Γι’ αυτό και συστηματικά και ύπουλα βάλλεται και γίνεται μια προσπάθεια να παρουσιαστεί ως μια αντιδικτατορική εξέγερση μόνο, στην οποία όλοι συμφωνούσαν και συμμετείχαν και που με το πέρασμα του χρόνου θα ξεχαστεί και θα πεθάνει. Λογαριάζουν όμως  χωρίς τον ξενοδόχο, που είναι οι νέοι που αντιστέκονται, κι ας τους λένε απολίτικους, που το τιμούν και δεν το αφήνουν να ξεθωριάσει. Ζει μέσα στις καρδιές τους, το νοσταλγούν και μπορούν να ονειρεύονται τους δικούς τους αγώνες που έρχονται. Δεν είναι τυχαίο που, ενώ πολλοί προσπάθησαν να το θάψουν, αναμετρώντας από τα τηλεοπτικά παράθυρα τα σπασμένα και τις εκφυλισμένες συγκεντρώσεις, το Πολυτεχνείο ζει και αντιστέκεται από μόνο του, και από γενιά σε γενιά γίνεται λαμπρότερο και φωτεινότερο και έχει συνδεθεί με τους αγώνες ενάντια στον πόλεμο και στην παγκοσμιοκρατία, όσο κι αν προσπάθησαν οι Αμερικανοί πρέσβεις, χρόνια τώρα, πιέζοντας τις εκάστοτε κυβερνήσεις, να καταργηθεί η διαδήλωση που αρχίζει από το Πολυτεχνείο και καταλήγει στην πρεσβεία τους, μοναδικό γεγονός σε παγκόσμιο επίπεδο.  Όσο θα υπάρχει αδικία, ανελευθερία και ιμπεριαλιστική πολιτική, ο αγώνας θα συνεχίζεται και το Πολυτεχνείο θα δείχνει το δρόμο».


- ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΖΕΙ ΚΑΙ ΘΑ ΖΕΙ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ.
-  ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΗΤΑΝΕ ΓΙΟΡΤΗΜΑ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ ΠΑΛΗ ΛΑΪΚΗ!

blog  "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2011

Οι ναζί καίνε το Καρπενήσι*


Ένα ιστορικό άρθρο του ΑΠΤ* για το blog "Ευρυτάνας Ιχνηλάτης"

Η καρδιά του απελευθερωτικού αγώνα χτυπά δυνατά  στα στήθη της ανταρτομάνας Ευρυτανίας. Εδώ στα ψηλά βουνίσια λημέρια αντιλαλεί το ελασίτικο ντουφέκι κι αχολογούν οι οπλές από τα άλογα του Άρη και των συντρόφων του, ενώ η λαϊκή αλληλεγγύη σκορπάει τη ζεστασιά της στα φτωχά ορεινά χωριά μας. Εδώ σε τούτα τα απροσκύνητα βουνά της Ευρυτανίας πρωτοξεκίνησε ο αγώνας, εδώ δόθηκαν οι πρώτες νικηφόρες μάχες κατά των φασιστών τυράννων, εδώ εδρεύουν και  τα ηγετικά κλιμάκια του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, του ΚΚΕ και των οργανώσεων της λεβέντικης Αντίστασης του λαού μας! Οι Ιταλοί φασίστες του Μουσολίνι έχουν ήδη αποχωρήσει από την Ευρυτανία -από τα τέλη του Απρίλη 1943- αφού με την ισχυροποίηση του ένοπλου κινήματος σε ολόκληρο το γεωγραφικό χώρο της Ευρυτανίας,  δεν τολμούν πλέον να ξεμυτίσουν έξω από την πόλη του Καρπενησίου και έτσι αναγκάζονται να αποσυρθούν για περισσότερη ασφάλεια στη Λαμία. Από τις 8 Σεπτεμβρίου οι Ιταλοί “τα σπάνε” στον άξονα με τους Γερμανούς και παραδίδονται στον ΕΛΑΣ.  Στη Λάσπη (σημερινό Άγιο Νικόλαο) κρατούνται πάνω από 3.000 Ιταλοί αιχμάλωτοι. Μερικοί  εξ’ αυτών, αντιφασίστες όντας, μπαίνουν προς τιμήν τους στο αντάρτικο, ενώ ορισμένοι άλλοι διασκορπίζονται στα χωριά όπου δουλεύουν σε χωράφια και αγρούς για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Απαράμιλλη η γενναιοψυχία του Ευρυτάνα που πρόσφερε ένα κομμάτι μπομπότα από το υστέρημά του ακόμη και στον ιταλό! 

Η περήφανη Ευρυτανία επιτέλους αναπνέει! Ο άνεμος της λευτεριάς πνέει στον τόπο μας ακόμη και υπό συνθήκες γερμανικής Κατοχής της χώρας! Λαϊκοί θεσμοί αυτοδιοίκησης, αυτοοργάνωσης και επιμόρφωσης του λαού παράγουν τα πρωτογενή “υλικά” της δημιουργίας  για τη νέα λαοκρατούμενη Ελλάδα, αυτήν που πλέον ονειρεύεται ο αγρότης κι ο εργάτης μαζί με την απελευθέρωση.  Η Ευρυτανία, τούτη η  μικρή  ατίθαση “κουκίδα” του χάρτη, σαλπίζει μήνυμα αισιοδοξίας και ελπίδας…
Ήταν τέτοιες μέρες, στις  αρχές του Νοέμβρη 1943, όταν οι επικυρίαρχοι Γερμανοί ναζί αποφασίζουν να χτυπήσουν την καρδιά της Αντίστασης, το Καρπενήσι μας! Πολυπληθείς επίλεκτες γερμανικές μεραρχίες χιλιάδων αντρών των  Ες Ες και της Βέρμαχτ  ξεκινούν ταυτόχρονα από Λαμία και Αγρίνιο υποστηριζόμενες από τεθωρακισμένα και πυροβολικό. 

Για μια εβδομάδα ο τόπος μετατρέπεται σε πεδίο πολέμου καθώς μέρα και νύχτα διεξάγονται σκληρές μάχες. Τμήματα του ΕΛΑΣ αναπτύσσονται γύρω από τους κύριους  οδικούς άξονες όπου στήνουν συνεχείς ενέδρες, ανατινάζουν περάσματα  και πραγματοποιούν ποικίλα αλλεπάλληλα  σαμποτάζ στον εχθρό.  Καθ’ όλη τη διάρκεια της  σιδερόφραχτης γερμανικής επέλασης, οι ΕΛΑΣίτες χτυπούν ανελέητα σε διαφορετικά κομβικά σημεία (Μακρακώμη,  Πλατύστομο, Καμπιά, Βίτολη, Αη Γιώργη, Χάνι Πανέτσου, Ράχη Τυμφρηστού). 

Στις 7 Νοεμβρίου 1943, οι Γερμανοί κατορθώνουν, αν και με πολλές απώλειες, να διασπάσουν την άμυνα και να εισβάλλουν στο Καρπενήσι που εν τω μεταξύ, με πρωτοβουλία των αντιστασιακών οργανώσεων, έχει εκκενωθεί από τον πληθυσμό που καταφεύγει στα δάση και σε απομονωμένα μακρινά χωριά επάνω στα βουνά υπό την προστασία των ένοπλων παιδιών του. Τα ναζιστικά στίφη του Χίτλερ ξεσπούν στο όμορφο μα έρημο Καρπενήσι. Καίνε, λεηλατούν, ληστεύουν την πόλη. Ανατινάζουν το πετρόχτιστο Γυμνάσιο που γίνονταν οι  ενθουσιώδεις συσκέψεις της αντίστασης, πυρπολούν τα τρία όμορφα ξενοδοχεία ("Τυμφρηστό", "Ευρώπη" και "Νέα Υόρκη") καταστρέφουν πάρα πολλά σπίτια και μαγαζιά αρπάζοντας τα εμπορεύματα. Ξετρυπώνουν ακόμη και τα πρόχειρα καταφύγια, όπου είχαν κρύψει  τα λιγοστά τους υπάρχοντα οι κάτοικοι προτού διαφύγουν, και τα λεηλατούν. Κλέβουν τα τρόφιμα του Ερυθρού Σταυρού, αρπάζουν κοπάδια και αγροτικά προϊόντα τα οποία προωθούν στις αποθήκες τους στη Λαμία. Τα πιο αποτρόπαια εγκλήματά τους :  έκαψαν ζωντανούς μέσα στο σπίτι τους το Γιάννη Ψιλόπουλο μαζί με τη σύζυγό του και το μόλις 11 χρονών κοριτσάκι τους τη μικρή Ντία. Δολοφονούν το σκηνίτη κτηνοτρόφο Σερ. Γαλανό μαζί με τα παιδιά του Παναγιώτη και Κώστα, όπως και τον αυτοκινητιστή Νίκο Τσουκαλά και πετάνε τα πτώματά τους σε ένα ξεροπήγαδο. Σκότωσαν το κοριτσάκι του βιβλιοπώλη Κ. Κοτοπούλη, τη μικρή Ρωξάνη. Κρέμασαν στον πλάτανο της πλατείας Καρπενησίου το Δημ. Τζαμάρα από το Κλαψί. Δολοφόνησαν το Χρήστο Σιαμανή από το Μεγάλο Χωριό και τον καλόγηρο Νικόδημο της Μονής Προυσού. Στο Κρίκελλο “εξαφανίζουν” το Γιώργο Τραγή και εκτελούν ανυπεράσπιστους ομήρους. Ακόμη, τραγικό θάνατο βρίσκουν η Σταυρούλα Κοντοχρήστου είκοσι χρονών και ο δεκαεξάχρονος αδερφός της Χαράλαμπος.  

Οι ναζί  συνεχίζουν την πορεία τους με κατεύθυνση το δρόμο προς το Αγρίνιο. Στην περιοχή του Καλεσμένου συμπτύσσονται με την άλλη γερμανική φάλαγγα που προαναφέραμε και η οποία έρχονταν από Αιτωλοακαρνανία. Να σημειώσουμε εδώ, πως αυτή η δεύτερη φάλαγγα χτυπήθηκε (προηγουμένως) στον Αϊ Βλάση από λιγοστούς ένοπλους Εαμίτες και  ηρωϊκούς χωρικούς που με λίγα λιανοντούφεκα κράτησαν τους Γερμανούς και τα τανκς για πολλές ώρες. Οι ναζί έκαψαν σπίτια και σκότωσαν το βοσκό Κ. Σκάνδαλο, όπως κι ένα γεροντάκι 70 χρονών, τον Φίλιππα Καραμούζη. Στη Χούνη δολοφόνησαν τον τυφλό γέροντα Σπύρο Μανώλη, και τους υπέργηρους Κώστα Πολυχρόνη, Λ. Κούρτη και Β. Παπαϊωάννου. Στον Αγαλιανό βασάνισαν και δολοφόνησαν τον υλοτόμο Τσινιά που αρνήθηκε να προδώσει τους αντάρτες. 
Εν τω μεταξύ, τμήματα του ΕΛΑΣ (αφού πρώτα έχουν φροντίσει να φυγαδευτούν στα βουνά όσοι περισσότεροι άμαχοι και γυναικόπαιδα γίνεται) επιτίθενται στους Γερμανούς, σε θέσεις-κλειδιά, προξενώντας τους βαριές απώλειες. Οι ναζί αναγκάζονται να οπισθοχωρήσουν προς Λαμία και Αγρίνιο, αφήνοντας ξοπίσω καταστροφή και όλεθρο. Όμως το ηθικό του περήφανου Ευρυτανικού Λαού παρά τα χτυπήματα δεν κάμπτεται.  Ο κόσμος και οι οργανώσεις της αντίστασης επιστρέφουν στον τόπο. Έπιασε χειμώνας, η πείνα θερίζει, δεν υπάρχει όρθιο τίποτε, δεν βρίσκεται μήτε κουτάλι, μήτε ρούχο, αλλά η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια λειτουργούν. Όλοι μαζί κόβουν ξύλα και φτιάχνουν πρόχειρα καταλύματα μέσα στα χαλάσματα. Ο κόσμος στέκεται και πάλι στα πόδια του.  

Τα βάσανα όμως του πολύπαθου Καρπενησίου δεν τελειώνουν το Νοέμβριο του 1943. Υπάρχει και θλιβερή συνέχεια. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, στις αρχές Αυγούστου του 1944, δηλαδή λίγες δεκάδες μέρες πριν την απελευθέρωση, τα φασιστικά καθάρματα επελαύνουν για δεύτερη φορά στην πόλη μας.  Από τρία μέτωπα αυτή τη φορά : από Λαμία, Αγρίνιο και Άμφισσα.  Στόχος τους  να διαλύσουν τον ΕΛΑΣ αλλά και να πλήξουν τις βάσεις υποστήριξής του στα χωριά, ούτως ώστε να εξασφαλίσουν την όσο το δυνατόν καλύτερη και ανενόχλητη σύμπτυξή τους προ της αποχώρησής τους από την Ελλάδα. Πιο επανδρωμένοι από ποτέ, με 10.000 πάνοπλους στρατιώτες, 500 αυτοκίνητα, πλήθος αρμάτων μάχης, βαρύ πυροβολικό και μαζί με χαφιέδες ταγματασφαλίτες, εξαπολύουν μία απίστευτης έκτασης συντονισμένη επίθεση.  Από την άλλη πλευρά  3.000 περίπου διαλεχτοί Ελασίτες, νεαροί Επονίτες και  αποφασισμένοι εφεδροελασίτες, αναπτύσσονται σε διάφορα μέτωπα. Τα παιδιά του λαού, αν και  με σαφώς κατώτερο εξοπλισμό, πιάνουν όλα τα σημαντικά περάσματα που θα ακολουθούσαν οι ναζήδες. Με απροσμέτρητο ηρωϊσμό, θάρρος και πείσμα χτυπούν τους Γερμανούς, με συντονισμένες επιθετικές ενέργειες σε όλη την πορεία τους. Οι μαχητές της αντίστασης γνωρίζουν πολύ καλά τα καίρια περάσματα. Έτσι ο ανταρτοπόλεμος μαίνεται παντού προξενώντας στους κατακτητές αλλού μικρές και αλλού μεγάλες φθορές αλλά -το κυριότερο- επιφέρουν στον εχθρό σημαντικές καθυστερήσεις έως ότου κερδηθεί ο απαραίτητος χρόνος ώστε να προωθηθούν και πάλι οι άμαχοι σε ασφαλείς τοποθεσίες στο εσωτερικό της ορεινής Ευρυτανίας. Προέχει πάνω απ' όλα η ασφάλεια του λαού. Στις Ράχες Τυμφρηστού γίνεται μακελειό με μεγάλες απώλειες εκατέρωθεν. Εκεί πέφτει νεκρός και ο γερμανός στρατηγός διοικητής του ενός εχθρικού τομέα.  

Στις  8 Αυγούστου 1944 οι φασιστικές ορδές εισβάλλουν και πάλι στο Καρπενήσι, ενώ οι δυνάμεις της αντίστασης ανασυγκροτούνται στα βουνά προετοιμάζοντας την αντεπίθεσή τους. Οι ναζήδες, αγριότεροι και πιο αιμοβόροι από ποτέ, ισοπεδώνουν τα πάντα! Για αρκετές ημέρες, έως και τις 13 Αυγούστου 1944, ειδικά συνεργεία καταστροφής πυρπολούν από άκρη σε άκρη  ολόκληρη την πόλη. Από τα χίλια σχεδόν πανέμορφα πέτρινα  σπίτια του Καρπενησίου, που έγιναν με το μόχθο και το αίμα των ξενιτεμένων παιδιών μας, απομένουν όρθια μονάχα 8 (!!!). Καταστρέφουν και ανατινάζουν τα πάντα!  Οικίες, καταστήματα, σχολεία, ιστορικά κτήρια, αρχεία, όλα γίνονται στάχτη στο λυσσασμένο πέρασμά τους. Πυκνοί μαύροι καπνοί βγαίνουν μέσα από τα ερείπια της μαρτυρικής πόλης μας. Το Καρπενήσι  βογκάει! Το χειρότερο; έκαψαν και πάλι ζωντανούς μέσα στα σπίτια υπερήλικες και ανήμπορους ανθρώπους!  Παραθέτουμε μερικά ονόματα όπως : τον ενενηντάχρονο γιατρό Αλέξ. Φαρμακίδη και τη γυναίκα του Ανδρομάχη, την ογδονταετή Αγγελική Γιαταγάνα,  τον εκατοντάχρονο Αντρέα Κουσιόπουλο, τη γιαγιά Αγόρω Λιάπη, τη χήρα Μαρ. Κλειτσάκη, τη Φωτεινή Μαμαλιού, την Ελένη Σικλέτη. Επίσης το γέρο Ράτζο και τη γυναίκα του μέσα στο καλυβάκι τους στη Μεσοχώρα. Σκότωσαν και τον 30χρονο  Δημ. Γκούβα. Απαγχόνισαν στο δέντρο της αυλής του το Γιώργο Τσαβαλιά, ένα δύστυχο άνθρωπο διανοητικά ανάπηρο. Στο Βουτύρο φόνευσαν το γερο-δάσκαλο Χαράλαμπο Παπαθανασίου και τη Μαρία Κοντογιάννη. Στο Κρίκελλο την Αγγελική Συγκούνη, στη Δομνίστα το Νίκο Παπαδημητρίου, στη Μυρίκη τον εκατοχρονίτη Α. Παπαδόπουλο, το Γιάννη Σακκά και την εξηντάχρονη Ευαγγελία Καντλή.  Στη Λάσπη σκότωσαν το Γιάννη Σιαφάκα και τη χήρα Παρασκευή Μαυροειδή. Στο Μεγάλο Χωριό έκαψαν ζωντανή την ογδοντάχρονη Μαρία Σκοτίδα. Στους Γοργιανάδες την υπέργηρη Βασιλική Ρικοπούλου. Είναι μακρύς ο κατάλογος των θυμάτων του ναζισμού και παραλείπουμε, δυστυχώς αναγκαστικά, πάρα πολλούς μάρτυρες της ναζιστικής θηριωδίας.
Ο εχθρός δεν μένει μονάχα μέσα στο Καρπενήσι. Εξαπολύει βάρβαρες δολοφονικές επιδρομές και στην ευρύτερη περιοχή της Ευρυτανίας. Το μεγαλύτερο τμήμα από το ιστορικό μοναστήρι του Προυσού πυρπολείται και αυτό, μαζί με έγγραφα και κειμήλια ανυπολόγιστης ιστορικής αξίας. Ανατινάζουν και το μοναστήρι της Κουμασιώτισσας. Οι ναζί στο αιματοβαμμένο πέρασμά τους καίνε ολόκληρα χωριά. Εδώ θα κάνουμε μία σημαντική παρεμβολή: Σύμφωνα με τα στοιχεία της εφημερίδας "Τα Ψηλά Βουνά" (εκδότης Νίκος Θάνος, Καρπενήσι 1945) σε διάφορες επιδρομές  από τους φασίστες κατακτητές, κάηκαν συνολικά και ανά χρονικές περιόδους : στο Καρπενήσι 980 σπίτια, στη Βίνιανη 40, στη Χρύσω 215, στο Μαραθο 36, στο Μικρό Χωριό 110, στο Μεγάλο Χωριό 15, στις Γοργιανάδες 54, στο Βουτύρο 65, στο Νόστιμο 47, στο Κλαυσί  90, στη Μυρίκη 60, στη Μιάρα 15, στη Λάσπη 195, στο Καλεσμένο 65,  στο Κρίκελλο 161, στη Δυτική Φραγκίστα 132, στην Ανατολική Φραγκίστα 72, στην Επισκοπή 45, στο Στένωμα 4, στον Ασπρόπυργο 3, στον Τυμφρηστό 130, ακόμη 7 σχολεία, 1 εκκλησία, 172 αχυρώνες κλπ.  
Εν τω μεταξύ η έτερη γερμανική φάλαγγα που ξεκίνησε από το Αγρίνιο έφτασε μέσα από Θέρμο, Χούνη, Σίδερα, Φραγκίστα έως και το Καλεσμένο όπου εκεί συναντάται με αυτούς που κατέβαιναν από το κατεστραμμένο Καρπενήσι.  Η τρίτη ναζιστική φάλαγγα από την Άμφισσα αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω, αφού ηττήθηκε από τον ΕΛΑΣ (μάχες Καρούτας, Γκιώνας κλπ).  

Ο ΕΛΑΣ ανταποδίδει τα χτυπήματα μέσα στις κλεισούρες και τις στενωπούς της δύσβατης ευρυτανικής γης. Οι αντάρτες σφυροκοπούν από παντού, δεν τους αφήνουν ούτε στιγμή σε χλωρό κλαρί. Κάθε σημείο που περνούν τα ανθρωπόμορφα κτήνη μετατρέπεται σε παγίδα θανάτου.  Με πρωτοστατούντες τα παλικάρια  της ΧΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, οι ναζήδες φτύνουν αίμα από όπου και αν περνούν. Τις καταστροφές και τις δολοφονίες τις πληρώνουν με το πιο σκληρό νόμισμα. Ο πανικός καταλαμβάνει τα χιτλερικά σκυλιά που καταλαβαίνουν ότι δεν θα βγουν ζωντανοί από την αδούλωτη Ευρυτανία.  Έτσι τελικά υποχωρούν ντροπιασμένοι  προς Αγρίνιο και Λαμία αντίστοιχα, αφήνοντας πίσω τους 700 νεκρούς και 1500 τραυματίες.  Ο ΕΛΑΣ από την πλευρά του έχει απώλειες  300 νεκρούς και λαβωμένους. 

Και πάλι όμως οι Ευρυτάνες κατορθώνουν, έστω και με τόσο βαρύ τίμημα, να επανακάμψουν στο Καρπενήσι και στα χωριά τους και σαν αληθινοί λεβέντες να στήσουν ξανά τη ζωή τους πάνω στα ερείπια και την καταστροφή. Η Ευρυτανία δεν λυγά!

Αυτή είναι η ιστορία της πόλης μας που υπέφερε τα πάνδεινα από τους ναζί λήσταρχους. Για να μην ξεχνάμε ότι οι φασίστες πολιτικοί πρόγονοι της ελεεινής Μέρκελ λάβωσαν και σκότωσαν τον τόπο μας και τους ανθρώπους μας. Έχυσαν το αίμα και έκλεψαν τον τίμιο ιδρώτα  των φτωχών ξωμάχων της πονεμένης ευρυτανικής γης (και όχι μόνο). Των  παππούδων μας και των γονιών μας. Δεν χρωστάμε τίποτα σα λαός στα άθλια υποκείμενα της Μέρκελ και των καρχαριών του γερμανικού κεφαλαίου που μας θέλουν ξανά σκλάβους στον ίδιο μας τον τόπο. Αυτοί χρωστούν τις γερμανικές αποζημιώσεις για τα εγκλήματά τους. Και θα τις δώσουν, θέλουν δε θέλουν, οι σύγχρονοι αλητοφασίστες. Γιατί αυτά τα βουνά και αυτός ο λαός διδάσκουν : από τα χρόνια του Κατσαντώνη ως και του Άρη…
Μάνα Ευρυτανία, τα παιδιά σου και τα εγγόνια σου ΔΕΝ ΞΕΧΝΟΥΝ!

*Σημείωση: Για τη συγγραφή αυτού του άρθρου ο ΑΠΤ άντλησε ορισμένα στοιχεία, καταρχάς από την προσωπική του βιβλιοθήκη ("Τυμφρηστός και Τυμφρήστιοι", Χ. Μηχιώτης, εκδόσεις Κασταλία και "Σπαραγμός της Ευρυτανίας 1943-1945, Κ. Χινόπωρου), επίσης από την αφήγηση του Δημοσθένη Αθ. Τσακνιά (Καρπενήσι 2006, βλ. εδώ), καθώς και από διάφορες διηγήσεις παλιών Ευρυτάνων αγωνιστών της αντίστασης που έζησαν τα γεγονότα.  Για την εικονογράφηση του άρθρου βρήκαμε παλιές φωτογραφίες από τα αγαπημένα evrytan.gr και Κωνσταντίνος Δαβανέλος. Θα επανέλθουμε επί του θέματος εν ευθέτω χρόνο, αφού υπάρχουν ακόμη πολλές άγνωστες λεπτομέρειες από ανθρώπους που ζουν ανάμεσά μας...