Σάββατο 11 Μαρτίου 2017

Ο κούκος της άνοιξης!


Για μία ακόμη φορά επιλέγουμε τον σπουδαίο Ευρυτάνα λογοτέχνη Στέφανο Γρανίτσα (1880-1915) για να αναδείξουμε με τρόπο ξεχωριστό τις ομορφιές της πανίδας του τόπου μας. Έτσι από το εξαιρετικό βιβλίο τού εν λόγω συγγραφέα που φέρει τον τίτλο: «Τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας), το οποίο κοσμεί και την προσωπική μας βιβλιοθήκη, παραθέτουμε το παρακάτω κεφάλαιο που αναφέρεται στον Κούκο που την Άνοιξη έχει την τιμητική του!


Απολαύστε το:

===========

Ο Κούκος

Ιδού ένα προνομιούχον πλάσμα του Θεού. Κορφολογεί την άνοιξιν, το τραγούδι, τον έρωτα, δίχως να τον βαρύνη καμιά πεζή υποχρέωσις. Ακόμη και τ’ αυγά του άλλοι τα κλώθουν, τα ξεκλώθουν, βγάζουν τα πουλιά του, τα ταΐζουν, τα ποτίζουν.

Ποιοι να είναι οι προλετάριοι αυτοί, οι υποχρεωμέ­νοι να διεκπεραιώνουν και τους έρωτας του Κούκου; Ο Ζίντ εις την θαυμασίαν του μελέτην περί του «Κοινωνικού Παρασιτισμού» λέγει μόνον, ότι ο Κούκος πετά τα αυγά του εις τας φωλεάς των άλλων πουλιών και αφήνει εις αυτά την φροντίδα των πε­ραιτέρω. Οι χωρικοί λέγουν ότι τα υπηρετικά αυτά όντα είναι οι ζάκες, κάτι μικρά σταχτιά πουλιά.

Ένα βράδυ εις την βρύσιν του χωριού εβλέπαμε δύο ζάκες να ταΐζουν ένα μεγάλο πουλί. Φαντασθήτε πως βλέπετε τον κ. Πώπ, π.χ. να βάζη τροφήν εις το στόμα του κ. Καλαποθάκη. Εκεί λοιπόν στη βρύση είδα και επίστευσα τα προνόμια του Κούκου.

Η λαϊκή φαντασία, η οποία αφορμήν θέλει διά να πλάση ατέλειωτους ιστορίας, εδημιούργησεν εις δόξαν του Κούκου ένα ολόκληρον χάρτην προνομίων. Πρώτα πρώτα, αδύνατον να πείσετε χωρικόν ότι δεν ταξιδεύει έφιππος. Το άλογό του είναι ένα μεγάλο άσπρο πουλί, το οποίον δεν είναι γνωστόν με άλλο όνομα παρά ως «Κουκάλογο».

Τον Μάρτιον έρχεται εις τα μέρη μας ολίγας ημέ­ρας ενωρίτερον του Κούκου, και η παράδοσις θέλει ότι το στέλλει ο αφέντης του ο Κούκος, διά να εξέτα­ση αν ήλθεν η άνοιξις στα βουνά. Το «Κουκάλογο» περιπλανάται ολίγας ημέρας εις τα πλάγια και έπει­τα επιστρέφει διά να μεταφέρη τον καβαλάρη του.

Ποτέ ο Κούκος δεν κάθεται όπου κι όπου διά να τραγουδήση την άνοιξιν. Έχει ωρισμένους λόφους και ωρισμένα δένδρα, ακόμη και ωρισμένους κλάδους κατά τους χωρικούς. Εις ένα λόφον αντίκρυ από το σπίτι μου ήταν ένα γηραλέο πουρνάρι, εις το οποίον ήρχιζε στερεοτύπως το λάλημα του "την ημέραν του Ευαγγελισμού. Κάποτε ο βορρηάς έσπασε το πουρνάρι και έκτοτε ο Κούκος δεν ενεφανίσθη εις τον λόφον, μολονότι γύρω του είναι και άλλα πουρνάρια.

Λέγουν ακόμη ότι είναι τόσον υπερήφανος, ώστε μίαν φοράν να τον αποδοκιμάσουν εις ένα μέρος δεν ξαναπατά πλέον. Κάποιος γεωργός μου έλεγεν, ότι δίπλα από το καλύβι του ήρχετο χρόνια και χρόνια ένας Κούκος και τον «εχαιρέτιζε πρωί πρωί». Αλλά μίαν φοράν τον επετροβόλησε και έκτοτε δεν ενεφανίσθη πλέον.

-Και γιατί τον επετροβόλησες; τον ηρώτησα.

-Μου κόμπωνε τα παιδιά μου.

Γενική πρόληψις υπάρχει, ότι άμα ακούσης τον Κούκον πρωί πρωί νηστικός θα «κομπωθής», θα αισθανθής δηλαδή εις τον λαιμόν σου στενοχωρίαν η οποία θεωρείται ως «αναποδιά». Διά τον λόγον αυτόν και οι χωρικοί και οι κυνηγοί την άνοιξιν φροντίζουν να μην ακούσουν τον Κούκον νηστικοί.

Τόσον η λαϊκή παράδοσις θεωρεί τον Κούκον ως θεόθεν προνομιούχον, ώστε να παραδέχεται ακόμη ότι ο Δημιουργός και ιδιαιτέραν τροφήν εδημιούργησε δι’ αυτόν. Ένα μικρόν φυτόν, το οποίον φυτρώνει και σταφυλιάζει τον Απρίλιον, είναι γνωστόν υπό το όνομα «Σταφύλι του Κούκου».

-Μα είδατε να τρώγη από αυτό το σταφύλι ο Κούκος; ερωτούσα κάποτε ένα τζοπάνην.

-Ακούς! τον βλέπομε... Σάμπως τρώει τίποτε άλλο;…

Δύσκολον πράγμα να πείσης τον χωρικόν, ότι ο Κούκος είναι αδικαιολόγητος χασομέρης, επιβλα­βής εις την κοινωνίαν των πουλιών, όσον ο κεφαλαιού­χος ο τρώγων τους τόκους δίχως να εργάζεται. Διά την ατυχή τρυγόναν, μάλιστα. Αυτή είναι «τεμπέλα». Δεν επιμελείται την γένναν της όπως πρέπει, αλλά στρώνει λίγα ξυλάκια, τα οποία είναι η όλη φωλιά της.

-Μα αυτή επί τέλους, - έλεγα εις τον φιλόσοφον μυλωνάν του χωριού, ο οποίος σχολιάζει τα κακώς κείμενα εις το Βασίλειον των ζώων και μας παρηγο­ρεί δι’ όλα τα ανάποδα της σημερινής κοινωνικής συνθέσεως - μα αυτή επί τέλους κάνει μια φωλιά, κλώ­θει μόνη της τα αυγά της και τραγουδάει την άνοιξι...

-Δεν σου λέγω όχι... Κι αυτή και το αηδόνι τρα­γουδούν, αλλά αυτά πρέπει να δουλεύουν κιόλα…

-Κι ο Κούκος γιατί να μη δουλεύη;

 Γιατί αυτός φέρνει την Άνοιξι. Το παν είναι ποιος θα κάμη την αρχή... Να ’ξερες πως πηδάει η καρδιά μας άμα τον ακούμε, εμείς η τσαπατουριά... (οι εργα­ζόμενοι με το τσαπί).

Αλήθεια τι Ευαγγέλιον καλωσύνης καιρού, αλη­θινή σάλπιγξ Θεού είναι το λάλημα του Κούκου εις τα μέρη μας. Άνθρωποι, βόδια, άλογα, αλέτρια, χύ­νονται εις τον κάμπον και ξεκλειδώνουν την Γην. Η φωνή του ταράσσει την σιωπηλήν ερημίαν εις το τέλος περίπου της παλαιάς συγκομιδής. Είναι η επαγ­γελία της νέας εσοδείας των χωραφιών, ο μακρυνός ήχος των ερχομένων από τα χειμαδιά προβάτων με τα γαλακτερά μαστάρια και τα άφθονα μαλλιά.

Το νυχτολάλημα του Κούκου είναι κακός οιωνός διά τους ληστάς. Άμα τον ακούσουν οι χωρικοί ερωτούν το πρωί ποίοι λησταί εξεμπερδεύθηκαν. Η ληστρική Μούσα εις πολλά τραγούδια εξορκίζει τους Κούκους να μη λαλήσουν την νύκτα διά να μη συμβή κανένα δυστύχημα και σκοτωθή ο Λύγκος ή ο Τσουλής. Ει­δοποιούνται επομένως και οι ληστογράφοι ν’ αρχίσουν ένα μυθιστόρημα ως εξής:

«Την νύκτα της 20ής Μαρτίου ελάλουν συνεχώς οι Κούκοι»…


19 σχόλια:

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Η συνοδευτική εικόνα είναι από το διαδίκτυο.

PHOTO ΤΙΤΛΟΙ είπε...

Αντε ρε κούκε, λάλα επιτέλους και μας έφαγε η βροχή!

kapetandiamantis είπε...

ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΣ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΡΑΝΙΤΣΑΣ.
ΓΛΑΦΥΡΟΣ, ΣΚΩΠΤΙΚΟΣ, ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ!!

ποιώ - ελένη είπε...

Πολλά προνόμια έχει ο κούκος
αλλά ας όψεται μιας και
μας φέρνει την Άνοιξη....

Καλό σ/κ Ευρυτάνα μου

Aris είπε...

Τι μου θυμισες ιχνηλατη!!
Ειχε παλια στο χωριο ο παππους μου ενα ρολοι τοιχου αυτο με τον κουκο.
Τρελαινομασταν πιτσιρικια να το ακουμε.
Τι απεγινε; θα σε γελασω!!

Μαρία Κανελλάκη είπε...

Απολαυστική η γλώσσα του συγγραφέα που μου θύμισε λίγο από Παπαδιαμάντη.
Όπως και η ιστορία του θρυλικού κούκου που μπορεί να είναι προνομιούχος, αλλά είναι και ο προάγγελος της πιο αγαπημένης εποχής του χρόνου.
Με το καλό να μας λαλήσει λοιπόν...

doctor είπε...

ΜΕΓΑΛΟΣ ΤΕΜΠΕΛΗΣ Ο ΛΑΛΙΣΤΑΤΟΣ ΚΟΥΚΟΣ!
ΚΑΙ ΟΠΩΣ ΣΟΦΑ EΓΡΑΦΕ Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΣΤ. ΓΡΑΝΙΤΣΑΣ
"είναι αδικαιολόγητος χασομέρης, επιβλα­βής εις την κοινωνίαν των πουλιών, όσον ο κεφαλαιού­χος ο τρώγων τους τόκους δίχως να εργάζεται."
ΘΗΣΑΥΡΟΣ Η ΛΑΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΦΙΛΤΑΤΕ ΙΧΝΗΛΑΤΗ.

Δάφνη Χρονοπούλου/ Daphne Chronopoulou είπε...

Θαυμάσιο κείμενο,
έφερε Άνοιξη μέσα στη βροχή.

Giannis Pit. είπε...

Αυτή η πεζογραφία είναι μοναδική. Που να την βρεις τώρα σε αυτήν την εποχή Ευρυτάνα.
Καλά που το σπιτικό σου εδώ προάγει τέτοιες αξίες.
Καλό Σαββατόβραδο φίλε.

άγριο κυκλάμινο είπε...

Ευρυτάνα ιχνηλάτη συγχαρητήρια για την ωραία ανάρτηση. Tο blog πάντοτε με ενθουσιάζει με την ποικιλία και την ευρηματικότητα των θεμάτων. Η περιγραφή του Στέφανου Γρανίτσα είναι καταπληκτική!!
Πολύ αντιφατικό πλάσμα αυτός ο Κούκος! Από τη μία εντελώς ραχάτης και παρασιτικός εις βάρος άλλων και από την άλλη πρωτοπόρος και βιαστικός να φέρει την άνοιξη!!! Συνεπώς είναι πολύ χρήσιμος πέραν από… την ισορροπία του οικοσυστήματος και για τη διάθεση μας. Το αστείο της υπόθεσης βέβαια είναι ότι είναι και εύθικτος και υπερήφανος όταν θίξουν την “αποστολή” του και το κρατάει μανιάτικο και δεν ξαναπατάει όταν τον αποπέμψουν!!!
Τι ωραίος όμως και ο Σ. Γρανίτσας!!! Πραγματικός συγγραφέας υμνητής της χάρης των βουνών. Κρίμα που έφυγε τόσο νέος, θα είχε να δώσει πάρα πολλά ακόμη. Όμως το σημαντικό έργο που μας άφησε θα έπρεπε να διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία για να μαθαίνουν τα παιδιά με χαριτωμένο τρόπο να αγαπάνε τη φύση και να σέβονται τα πλάσματα της.
Καλή άνοιξη να έχουμε!!!!

Άρης Άλμπης είπε...

Ωραίος ο Γρανίτσας. Και η γλώσσα του.
Περιεκτικό και το σημερινό κείμενο. Ένα ευχάριστο λαογραφικό διήγημα με πολιτικό περιεχόμενο. Με καλή δόση ειρωνείας και κατά των προλήψεων.
Και μια παρατήρηση για τη δημοφιλή παροιμία. Ένας κούκος δε μπορεί να φέρει την Άνοιξη. Θα μπορούσαν άραγε να τη φέρουν πολλοί κούκοι, με δεδομένο τον ατομικισμό και τον παρασιτισμό τους; Κι έχουμε πολλούς κούκους…
Πόσο σωστότερη η παροιμία, όταν, αντί για κούκο, μιλάμε για χελιδόνι!

Eva Neocleous είπε...

Ο τόπος σας είναι μοναδικός και οι αναρτήσεις σας επίσης!
Καλή άνοιξη!

magda είπε...

Πλούτισα τις γνώσεις μου σήμερα, φίλε μου Ευρυτάνα και απόλαυσα την γλώσσα του κειμένου του συγγραφέως!
Κούκου, δεν άκουσα ακόμη, αλλά θα έρθει οσονούπω...

Άιναφετς είπε...

Τι όμορφο κείμενο!
Και όταν έχεις μουλιάσει στη βροχή και στην υγρασία, σου φέρνει τρυφερά την άνοιξη στη καρδιά σου!

Memaria είπε...

Χαλάλι του τα προνόμια, αφού φέρνει την άνοιξη!
Εξαιρετικό το κείμενο!

μυστήριο κορίτσι είπε...

υπέροχη ανάρτηση!
ίσως αργεί λίγο ακόμα η άνοιξη;
δεν ήξερα τίποτα από όλα αυτά...
καλημέρα!

Φυσιολάτρης! είπε...

Καλώς να έλθει...η Ανοιξη....παρέα με τον κούκο!!!!!!!

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...

Nα είστε όλοι καλά, ευχαριστούμε για τις επισκέψεις και τα όμορφα σχόλια!

Unknown είπε...

Πόσο σοφός ο λαός μας "Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη". Ανασκουμπωθείτε Αγραφιώτες μου, να υπάρξουν πολλοί κούκοι, μήπως και έλθει η Άνοιξη. Αλλιώς από βάθος χρόνου, σε βάθος χρόνου, "όπως στρώσαμε, θα κοιμηθούμε".