Πέμπτη 24 Αυγούστου 2017

Το "πνιγμένο" γεφύρι του Μανώλη!


Ένα αφιέρωμα του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη"
στο γεφύρι του Μανώλη,
 το αρχαιότερο διασωζόμενο γεφύρι της Ευρυτανίας!

Πρόκειται για ένα πέτρινο μονότοξο στολίδι, ένα "κατασκευαστικό θαύμα" μιας αλλοτινής εποχής, που για πάνω από 300 χρόνια μόνοιαζε τις δύο αντικρινές όχθες του Αγραφιώτη ποταμού, μέχρι που προέκυψε η τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών (1963) οπότε και... η "χρηστική αξία" του θυσιάστηκε για χάρη της! Παρά ταύτα όμως συνεχίζει να "ζει"!!!

Είναι το αρχαιότερο διασωζόμενο γεφύρι της Ευρυτανίας! Χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας το 1659 και γεφύρωνε τα χωριά της ανατολικής Ευρυτανίας με αυτά των Απεραντίων και του ορεινού Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας. Θεμελιωτές του οι ξακουστοί Ηπειρώτες μαστόροι που έφτιαχναν αιώνια αριστουργήματα με άφταστη τέχνη και μεράκι. Έργα αθάνατα στο χρόνο, που ακόμη και σήμερα προκαλούν δέος και θαυμασμό. Ήταν η πάνσοφη λαϊκή αρχιτεκτονική, αυτή η θαυματοποιός δύναμη των αριστο-τεχνιτών εκείνης της εποχής, που ένιωθαν βαθιά μέσα τους ότι κάθε τι που περνούσε από τα ακάματα χέρια τους έπρεπε αντάμα με την αντοχή και τη χρησιμότητά του να αναδεικνύει και τη διαχρονική αρχοντιά της τέχνης!

Το μήκος του γεφυριού προσεγγίζει τα 54 μέτρα, το ύψος του αγγίζει τα 14,70 μ., το πλάτος του τα 2,50μ., το δε άνοιγμα της καμάρας τα 20μ. και το ύψος αυτής τα 13, 90μ. (σύμφωνα με στοιχεία από τα "Γεφύρια της Ευρυτανίας"- μία έξοχη πολύτιμη εργασία του ερευνητή συμπατριώτη μας Ν. Αντωνόπουλου).

Το γεφύρι-φάντασμα!

Το Γεφύρι του Μανώλη ΔΕΝ χάθηκε για πάντα κάτω από τα γαλαζοπράσινα νερά της λίμνης όπως συνέβη με το συνομήλικο αδερφάκι του το γεφύρι της Τατάρνας το οποίο  αποτελεί πλέον μία ανάμνηση. Τούτο εδώ επιμένει να εμφανίζεται αλλά και να... εξαφανίζεται, ανάλογα με τη στάθμη των νερών της λίμνης που το φιλοξενεί. Έτσι το γεφύρι το χειμώνα βυθίζεται εντελώς, προς το τέλος της άνοιξης/αρχές του θέρους συνήθως αναδύεται ένα μέρος του τόξου του, ενώ μέσα στο καλοκαίρι το καμαρώνουμε ολόκληρο! Ίσως κατ' αυτό τον αινιγματικό τρόπο, το... "γεφύρι-φάντασμα" να εκδηλώνει τη δική του ιδιότυπη διαμαρτυρία για την αδικία που υπέστη από το σύγχρονο άνθρωπο.

Φανταστείτε ότι όταν το Γεφύρι του Μανώλη έπαψε να υφίσταται και στη θέση του κατασκευάστηκε (το 1965) μία σύγχρονη τσιμεντένια γέφυρα, αυτή κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος αμέσως μετά τα εγκαίνιά της. Να ήταν άραγε άλλη μία εκδίκηση του... "πνεύματος του γεφυριού";;;!!!


Οι παλιοί γερόντοι διηγούνταν ότι για να φτιαχτεί το γεφύρι χρειάστηκαν χιλιάδες ασπράδια από αυγά που εκείνα τα χρόνια χρησιμοποιούνταν μαζί με άλλες προσμίξεις (όπως μαλλιά ζώων, άχυρα κλπ) ως ισχυρό συνδετικό κονίαμα μεταξύ των αρμών. Το πραγματικό όμως μυστικό της γερής ευσταθούς κατασκευής κρύβονταν στο μαεστρικό και μελετημένο "κλείδωμα-θηλύκωμα" της λιθοδομής, μία περίτεχνη διαδικασία που χειρίζονταν μόνο ο Πρωτομάστορας!

Ποιος όμως ήταν ο κτήτορας αυτού του ξακουστού γεφυριού; Παλιότερα, σύμφωνα με μαρτυρίες περιηγητών, υπήρχε μία εντοιχισμένη πλάκα στο γεφύρι που ιστορούσε: "Εκτίσθη το 1659, οι κτήτορες Δημήτριος και Μανώλης".

Δεν γνωρίζουμε κάτι άλλο επ' αυτού, παρά μόνον (γενικά και σε θεωρητικό επίπεδο) ότι εκείνη την εποχή τα γεφύρια χρηματοδοτούνταν είτε από τις τοπικές κοινότητες για την εξυπηρέτηση των αναγκών επικοινωνίας είτε από ευκατάστατους τοπάρχες ή και εμπόρους με σκοπό τη διακίνηση των προϊόντων, την ασφαλή διέλευση των καραβανιών κλπ. Εμβόλιμα να αναφέρουμε ότι μέχρι και ο Αλή πασάς ενθάρρυνε ή και πριμοδοτούσε την κατασκευή γεφυριών. Πέραν όμως αυτών, υπήρχαν και άλλοι άνθρωποι, πιο "άσημοι", που πρόσφεραν τον οβολό τους, καθώς γύρευαν να συνδέσουν το όνομά τους με ένα μεγάλο "έργο ζωής". Δεν ήταν λίγοι και οι ξενιτεμένοι χορηγοί...

Από κει και πέρα το λόγο έχει... η παράδοση! Η πιο διαδεδομένη εκδοχή, αποδίδει το έργο στον εύπορο Μανώλη Χρυσιώτη (κάποιοι ισχυρίζονταν πως βρήκε χρυσό) ο οποίος ζούσε με τη γυναίκα του Παρασκευή στο χωριό Κουφάλα (σημερινή Δάφνη) Ευρυτανίας. Το ζευγάρι δεν απέκτησε παιδιά και έτσι αποφάσισε να δωρίσει στον τόπο τρία αθάνατα κοινωφελή έργα-"απογόνους" που θα ζούσαν αιώνια και θα τους μνημόνευε γι' αυτά ο κόσμος. Έναν "γιό" (που ήταν το Γεφύρι του Μανώλη) και δυο "κόρες" (που ήταν οι εκκλησιές της Αγ. Παρασκευής στη Χρύσω και στα Βραγγιανά των Αγράφων)! Κάλεσε λοιπόν ο Μανώλης τούς πιο ξακουστούς Ηπειρώτες τεχνίτες και διέθεσε μία ολάκερη περιουσία για να φτιαχτεί γιοφύρι άξιο και στεριό. Ξέχωρα από τους παράδες που ξοδεύτηκαν ώσπου να τελειώσει το σπουδαίο έργο, η παράδοση λέει ότι κατά τη διάρκεια της κατασκευής του οι απασχολούμενοι χτίστες κατανάλωσαν προς βρώσιν τουλάχιστον... χίλιες σιούτες (ακέρατες) γίδες! Από αυτό και μόνο μπορεί κάποιος να φανταστεί πόσο πολύ καιρό διήρκεσαν οι εργασίες!


Πλούσια και ευρηματική και η λαϊκή φαντασία, τύλιξε με απίστευτους θρύλους και μύθους τη μακραίωνη ιστορία του γεφυριού και των κτητόρων του. Θα μπούμε στον πειρασμό να αναφερθούμε σε κάποιους εξ' αυτών: 

- Ένας παλιός μύθος (που στιχούργησε με μοναδικό τρόπο και ο Κώστας Κρυστάλλης στο θαυμάσιο ποίημά του "Το γεφύρι του Μανώλη") μιλά για έναν Μανώλη Πρωτομάστορα που ανέλαβε να χτίσει το γεφύρι κατά παραγγελία του βασιλιά του Αγγελοκάστρου. Ο Μανώλης έτυχε να ερωτευθεί παράφορα τη βασιλοπούλα που κι αυτή ανταποκρίθηκε στον έρωτά του. Ο Πρωτομάστορας απαίτησε... "ως αμοιβή" για την εργασία του, να νυμφευθεί την κόρη του βασιλιά! Όμως το γεφύρι παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειές του δεν έλεγε με τίποτε να στεριώσει και γι' αυτό ο εξοργισμένος ηγεμόνας απείλησε τον Πρωτομάστορα με θάνατο. Τότε η νέα για να σώσει τον αγαπημένο της πήρε την απόφαση να αυτοθυσιαστεί και έτσι, κατ' εντολή των ξωτικών του ποταμού, έπεσε στα βαθιά νερά! Μόνο τότε ο ποταμός επέτρεψε να στεριώσει επάνω του το γεφύρι! Ο Μανώλης βαθιά συντετριμμένος δεν άντεξε το χαμό της καλής του και επέλεξε να την ακολουθήσει στο αιώνιο ταξίδι πέφτοντας και αυτός στον ποταμό...


- Λέγεται ότι εκεί που τελειώνει ο μύθος αρχίζει ο θρύλος. Ας αναφερθούμε, λοιπόν, και σε μία ακόμη απίστευτη ιστορία που θυμίζει σε πολλά αυτή του στοιχειωμένου γεφυριού της Άρτας αφού θέτει ως αναγκαιότητα, για την επιτυχή θεμελίωση ενός μεγαλεπήβολου έργου, την ανθρωποθυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα! Σύμφωνα μ' αυτή τη διήγηση, τα παλιά χρόνια ζούσε κοντά στον Αγραφιώτη ποταμό ένας πάμπτωχος χωρικός, ο Μανώλης, μαζί με τη γυναίκα του και το παιδί τους. Μια μέρα εκεί που παιδεύονταν με τη γη, βρήκε σιμά στον Αγραφιώτη ποταμό ένα καζάνι γεμάτο χρυσά φλουριά. Σκέφτηκε ότι με τέτοια τύχη θα 'πρεπε να κάνει κι ένα καλό στον τόπο που τον ευεργέτησε. Έτσι αποφάσισε να φτιάξει ένα γιοφύρι για να μην πνίγονται οι άνθρωποι. Φώναξε λοιπόν μαστόρους διαλεχτούς και τους ανέθεσε το έργο. Δεν τούς έβλεπε όμως και πολύ ορεξάτους, μάλλον επειδή αμφισβητούσαν τις οικονομικές του δυνατότητες! Τρέχει τότε ο Μανώλης και ρίχνει ...από τρεις φτυαριές χρυσά φλουριά στις άκρες και στη μέση του ποταμού! Έτσι ξεκίνησαν οι τεχνίτες με κέφι τη δουλειά. Όμως, τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά, αφού... ¨"ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν"! Πιάνει λοιπόν κι ο Μανώλης τον Πρωτομάστορα και μία με το καλό και μία με το άγριο τον αναγκάζει, στο τέλος, να χτίσει μέσα στο γιοφύρι την πεντάμορφη γυναίκα του! Κι έτσι αυτό στέριωσε για πάντα!

Ο μεγάλος Ευρυτάνας συγγραφέας Στέφανος Γρανίτσας (1880-1915) στο μνημειώδες έργο του "Τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου" αναφέρει χαρακτηριστικά για το γεφύρι: "Όλο το κάτω μέρος του τόξου του πολυμυθικού Γεφυριού του Μανώλη είναι κατάστικτον από φωλιές πετροχελιδονιών. Εις το άκρον του γεφυριού υπάρχει ένα χάνι, όπου θ' ακούσετε χιλιόρρυθμον την παράδοσιν του στοιχειωμένου γεφυριού. Είχα κοιμηθή εκεί προπέρυσι, αφού επί ώρας ήκουσα την παράδοσιν της εύμορφης Πρωτομαστόρισσας η οποία εξυπνά την νύκτα "με τη ρόκκα της, όπως της επήραν τον ήσκιο" και φωνάζει για τον άντρα της. Κατά τα μεσάνυχτα η ως τάφος σιωπηλή ρεματιά εγέμισεν από μίαν χιλιόστομον κραυγή... Δεν είναι η Πρωτομαστόρισσα μού είπεν ο Χατζής. Είναι η αγριόγατα. Έρχεται για τα πετροχελίδονα..." 


Να σημειώσουμε εδώ ότι ο χατζής πλησίον του γεφυριού, ονόματι μπάρμπα-Κολιός, είχε τρεις κόρες που τον βοηθούσαν στη δουλειά του, αλλά...έλα ντε που κινδύνευε και "η τιμή τους" από τους διάφορους άτακτους τύπους που σύχναζαν στο χάνι! Τι να 'κανε λοιπόν κι αυτός; Την εξήγηση δίνει με απίστευτα γλαφυρό τρόπο και πάλι ο Στέφανος Γρανίτσας: "Είχε τρία κορίτσια εύμορφα και εκατόν φυγοδίκους επιμένοντας διά της κουμπούρας να γίνουν γαμβροί του. Ήτο λοιπόν πάνοπλος αυτός και τα κορίτσια του, τα οποία είχεν εφοδιάσει με διάφορα μαχαίρια, όπως, μη "υφίστατο δικαιολογία περί βίας", καθώς έλεγεν..."!!!

Μια άλλη παλιά ιστόρηση αναφέρει ότι το 1838 ο βασιλιάς Όθωνας και η σύζυγός του Αμαλία επισκέφτηκαν, στα πλαίσια μιας περιοδείας τους, το μοναστήρι της Τατάρνας. Πέρασαν τότε κι από το Γεφύρι του Μανώλη. Τη στιγμή που η βασίλισσα διάβαινε με το άλογό της επάνω στην ψηλή καμπούρα του γεφυριού, το ζώο αφηνίασε και σηκώθηκε στα πίσω πόδια του. Η Αμαλία θα έπεφτε στα αφρισμένα νερά του Αγραφιώτη με κίνδυνο να πνιγεί, αν δεν παρενέβαινε άμεσα ο υπασπιστής της ο οποίος δίνοντας μία γερή ξυλιά στα καπούλια του αλόγου το ανάγκασε να περάσει γρήγορα απέναντι με σώα την "υψηλοτάτη". Φαίνεται ότι το ανήσυχο "πνεύμα του γεφυριού" δεν τα πήγαινε καλά ούτε με τους Βαυαρούς τυράννους βασιλείς!


Η ιστορική μάχη...

Πέραν όμως των μυθοπλασιών και των παραδόσεων, το γεφύρι του Μανόλη συνδέεται και με την πραγματική ιστορία του τόπου μας. Στην στρατηγικής σημασίας τοποθεσία του έγιναν σημαντικές μάχες με κυριότερη αυτή του 1807. Τον Ιούνη εκείνης της χρονιάς ο Κατσαντώνης μαζί με τον Κίτσο Μπότσαρη και 300 παλικάρια τους κατευθύνονταν προς τη Λευκάδα με σκοπό να παρευρεθούν σε μία σημαντική σύσκεψη Καπεταναίων που είχε καλέσει ο Καποδίστριας- διοικητής τότε του νησιού. Φτάνοντας στο Γεφύρι του Μανόλη έδωσαν μία νικηφόρα μάχη με τα αληπασαλίδικα στρατεύματα του Άγου Μουχουρντάρη (1300 νοματαίοι) που είχαν στήσει εκεί ενέδρα για να τους κόψουν το δρόμο. Οι Κλέφτες κατάφεραν να περάσουν σκοτώνοντας 70 και χάνοντας κι αυτοί 10.


Η πιο σημαντική απώλεια ήταν ο χαμός του γερο-πρωτοΚλέφτη Βασίλη Δίπλα, τού αγαπημένου νονού του Κατσαντώνη, στο νταϊφά του οποίου είχε ενταχθεί αρχικά ο αγραφιώτης επαναστάτης όταν βγήκε στο κλαρί. Ο Δίπλας είχε παραχωρήσει κατόπιν την αρχηγία στον Αντώνη αναγνωρίζοντας τις ικανότητες και την αξιοσύνη του. Υπάρχουν κάποιες αναφορές προερχόμενες από τους Yemeniz, Fauriel, Pouqueville, Κωτσοκάλη (που όμως αμφισβητούνται από άλλες πηγές) οι οποίοι ισχυρίζονται ότι ο πολυτραγουδισμένος γέρο-Κλέφτης εθελοθυσιάστηκε σε μία εξαίρετη πράξη αλτρουισμού. Όταν εν μέσω της φονικής μάχης οι αρβανιτάδες περικύκλωσαν τον Κατσαντώνη με άμεσο κίνδυνο να πέσει στα χέρια τους, ο Δίπλας, για να υπερασπίσει τον βαπτισιμιό του, όρμησε ξιφήρης κατά των αντιπάλων και με δική του πρωτοβουλία αυτοσυστήθηκε... ως Κατσαντώνης, με αποτέλεσμα να πέσει νεκρός από τα εχθρικά βόλια!


Από κοντά...!

Διασχίζουμε την εξαιρετικού φυσικού κάλλους διαδρομή Καρπενήσι - Καλεσμένο - Γέφυρα Μέγδοβα - Εκκλησάκι Σωτήρα - Ανατολική - Δυτική Φραγκίστα. Από εκεί κατηφορίζουμε, με θέα τη λίμνη των Κρεμαστών, μέχρι το συνοικισμό "Φτερόλακκα" (περίπου 50 χλμ από το Καρπενήσι). Ακολουθούμε την παράκαμψη που μας υποδεικνύει η σχετική ταμπέλα ("Ιστορικό Γεφύρι του Μανώλη 1659") και 600 μέτρα παρακάτω προσεγγίζουμε τις όχθες της λίμνης των Κρεμαστών. Το "κάδρο" που αντικρίζουμε είναι μεγαλειώδες! Μπροστά στα μάτια μας απλώνεται όλη η μαγεία του ευρυτανικού τοπίου με τα βουνά ολόγυρα να στεφανώνουν τη λίμνη και τα δέντρα να καλλωπίζονται στα μυθικά νερά της! Η ματιά μας καθηλώνεται, βέβαια, στην πιο εντυπωσιακή εικόνα: στο γεφύρι που ξεπροβάλλει μισοβυθισμένο μέσα από τα νερά της λίμνης. Ένα θεσπέσιο θέαμα μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας!

   
Έχει τύχει να επισκεφτούμε το γεφύρι σε διάφορες εποχές και υπό διαφορετικές συνθήκες. Το καλοκαίρι, όμως, που η στάθμη των νερών είχε υποχωρήσει σχεδόν τελείως αποκαλύπτοντας αυτό τον κρυμμένο θησαυρό, κατορθώσαμε να πλησιάσουμε και να ανεβούμε στο γεφύρι!


Θαυμάσαμε την ψιλόλιγνη κορμοστασιά του γεφυριού και την απόκοσμη ομορφάδα που εκπέμπει...


Όμως ταυτόχρονα μελαγχολήσαμε όταν αντιληφθήκαμε κάποιες σοβαρές βλάβες που έχει υποστεί από την πολύχρονη περιπετειώδη συμβίωσή του με τα νερά της λίμνης...



Ένα τόσο σπάνιο αξιοθέατο, πραγματικό έργο τέχνης, με εμφανείς όμως τις βαθιές πληγές στο στητό μα γερασμένο κορμί του. Παρατηρήσαμε θλιβερές εικόνες φθοράς του σκελετού του: γκρεμισμένη η ανατολική του πρόσβαση, εμφανώς τραυματισμένη και η δυτική, φθορές στο κατάστρωμα, αρκετές αποσαθρώσεις και ρηγματώσεις σε διάφορα σημεία...





Ο "Σύλλογος Φίλων Γέφυρας Μανώλη" με τη δραστήρια συμμετοχή πολλών συμπατριωτών μας κατάφερε να κινητοποιήσει τους αρμόδιους φορείς για τη διάσωση αυτού του σπουδαίου μνημείου της Ευρυτανικής γης! Κατόπιν πολλών ενεργειών του Συλλόγου, το Υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε αρχικά σε αυτοψία ενώ υποσχέθηκε ότι στη συνέχεια θα προβεί και στις απαραίτητες κινήσεις ώστε να μην καταρρεύσει το γεφύρι, αλλά να συντηρηθεί και να παραμείνει ζωντανό. Ας ελπίσουμε να γίνουν σύντομα πράξη οι υποσχέσεις πριν να είναι αργά. Να σημειώσουμε, τέλος, ότι χάρη στη δράση του Συλλόγου επετεύχθη και η παγκόσμια προβολή του γεφυριού με την επίσκεψη και την ανάδειξή του από το National Geographic!


Το πολυθρύλητο Γεφύρι του Μανώλη αν και λαβωμένο από το χρόνο και τη διαβρωτική επίδραση των νερών της λίμνης, εξακολουθεί να αντιστέκεται με πείσμα κόντρα στους άσπλαχνους καιρούς και τη μακρά εγκατάλειψη...

...Και σε κάθε εμφάνισή του, αυτούς τους λίγους μήνες που αντικρίζει το φως του ήλιου των Αγράφων, είναι σαν να φωνάζει: "Εδώ είμαι, αντέχω ακόμη, κάντε κάτι για να συνεχίσω να υπάρχω"!


Απολαύσαμε το αθάνατο γεφύρι μέχρι αργά το σούρουπο και στη συνέχεια το αποχαιρετήσαμε με λίγους στίχους από "ένα τραγούδι από τα παλιά" :

Στην πετρένια του την πλάτη, που ‘ναι σα στεριά, 
πάνε κι έρχονται χωριάτες, χωριατόπουλα, 
ροβολάει ο Κατσαντώνης με την κλεφτουριά 
και διαβαίνουν και τα δόλια τα κλεφτόπουλα. 

Καραούλι είν’ η κορφή του, ξάγναντο τρανό, 
είναι κούλια και μεντένι, πετροτάμπουρο, 
δω το κλέφτικο καβούλι πάει συχνό-συχνό, 
δω βροντά βουερό τουφέκι, σειέται φλάμπουρο. 

Διαπερνάν κοπάδια ακόμα με τους μπιστικούς, 
ζευχολάτες δρασκελάνε με τα πράματα 
και τον ταχυδρόμο βλέπεις κι όλο τον ακούς 
ν'  αραδίζει το γιοφύρι με τα γράμματα. 

Πάνε οι νιες τα ζα στο μύλο, πού ‘ναι εκεί αντικρύ, 
μ’ άλεσμα στις πλεύρες κι άλλο πανωσάμαρα, 
γάμος σέρνει νά ‘βγει πέρα, ψίκι έχει μακρύ 
και γιομίζει η γεφυρένια πετροκόμαρα. 

Το ‘χουν σύρμα τα πλατόνια, διάβα τα καπριά, 
πέρασμα οι λαγοί κι οι λύκοι μονοπάτι τους 
και τα πετροχελιδόνια, σαν πυκνή σμαριά, 
βρίσκουν κούρνια εδώ στους λίθους τους απάτητους. 

Και το σούρπο ως να βραδιάσει, το πρωί νωρίς, 
με το μύριο σφύριγμα τους το τραχύλαλο, 
πως το γέροντα Μανώλη τραγουδάν θαρρείς 
κι οι πλαγιές το ματαλένε μ’ ώριο αντίλαλο.


ΥΓ: Για τη συγγραφή αυτού του άρθρου, πέραν του προσωπικού μας αρχείου, αντλήσαμε και διάφορα επιπλέον χρήσιμα στοιχεία από: τα εκπληκτικά "Γεφύρια της Ευρυτανίας" του Νίκου Αντωνόπουλου, το "Φθιωτικό Τυμφρηστό" του Τάκη Ευθυμίου, τα "Άγραφα Ευρυτανίας", το "Dytiki Evritania news", ενώ συμπληρώσαμε το δικό μας φωτογραφικό υλικό και με παλιές αρχειακές φωτογραφίες από το δραστήριο "Σύλλογο Φίλων Γέφυρας Μανώλη"! Επίσης χρησιμοποιήσαμε και τη βιβλιοθήκη μας και συγκεκριμένα: Το βιβλίο του γιου τού συμπολεμιστή του Κατσαντώνη Φραγγίστα (Επ. Φραγγίστας, Βίος του Κατσαντώνη" επιμέλεια Π.Ι. Βασιλείου), το βιβλίο του Κ. Κωτσοκάλη ("Ο Κατσαντώνης της Ρωμιοσύνης"), το βιβλίο του βραβευμένου Ευρυτάνα συγγραφέα Δ. Σταμέλου ("Κατσαντώνης, ιστορικές διαστάσεις του θρύλου του"), και "Τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου" του Στ. Γρανίτσα. Τέλος αξιοποιήθηκαν διηγήσεις που διέσωσα από την υπέργηρη γιαγιά μου Μ.Σ., όπως και αναμνήσεις άλλων γερόντων, μαζί με αφηγήσεις νεότερων συμπατριωτών μας που συναντάμε στις εξορμήσεις μας και οι οποίοι πάντα πρόθυμα μάς μεταφέρουν με μοναδικό τρόπο το άρωμα του παρελθόντος της αγαπημένης μας Ευρυτανίας!  


25 σχόλια:

doctor είπε...

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ.
ΜΟΝΟ ΔΕΟΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΜΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΝΙΩΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΛΑΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΠΟΥ ΝΙΚΗΣΕ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ.
ΘΕΡΜΑ ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΑΓΑΠΗΤΕ ΕΥΡΥΤΑΝΑ ΙΧΝΗΛΑΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ.

PHOTO ΤΙΤΛΟΙ είπε...

Οσο βλέπω την τελευταία ρετρό φωτογραφία του γεφυριού και τη συγκρίνω με την πιο πάνω τη σύγχρονη, που δείχνει τη γκρεμισμένη πλευρά, ματώνει η καρδιά μου.
S.O.S το ιστορικό γεφύρι πρέπει να σωθεί!

Unknown είπε...

Αλλη μια φανταστικη, ιστορικη αλλα και λαικη αναδρομη στο γεφυρι του Μανωλη,απο τον Ευρυτανα ιχνηλατη!!!


Φυσιολάτρης! είπε...

Nα θέσω και εγώ.....μια ακόμη εκδοχή......για χάρη των θρύλων που συνοδεύουν το γεφύρι φάντασμα.........1659 χτίστηκε το παλιό γεφύρι και αντέχει.....1965 έγινε ο τσιμεντένιος αντικαταστάτης που γκρεμίστηκε αμέσως....Με ανακατάταξη των αριθμών των ημερομηνιών 1659 και 1965 προκύπτει η εκδίκηση του πνεύματος του γεφυριού που γράφεις!!!!! Ε???.... Εχω πάει και είναι απίστευτη η αίγλη του....μπράβο για το άψογο αφιέρωμα!!!!!!!

Άρης Άλμπης είπε...

Εξαιρετική ανάρτηση από κάθε άποψη.
Ιστορικά, εγκυκλοπαιδικά, λογοτεχνικά, φωτογραφικά!

Unknown είπε...

Είναι εκείνες οι στιγμές που διαβάζοντας αυτό το καταπληκτικό αφιέρωμα για το συγκεκριμένο γεφύρι, σε παρασύρουν σε ένα όμορφο ταξίδι στο χρόνο.Στιγμές που σε κάνουν να αναλογιστείς το μεγαλείο του λαού μας που πέρα από τα γεφύρια έχτισαν μαζί με αυτά μύθους και ιστορίες που άντεξαν στα χρόνια.Οφείλουμε λοιπόν για την συνέχεια όλων αυτών μια επίσκεψη στο συγκεκριμένο γεφύρι ως προσκύνημα στην ιστορία του!!!
Με οδηγό το παραπάνω καταπληκτικό άρθρο είναι σίγουρο ότι θα ζήσουμε μοναδικές στιγμές. Θερμά συγχαρητήρια για άλλη μια φορά Ευρυτάνα ιχνηλάτη !!!!

Giannis Pit. είπε...

Κάποιος να μπορούσε από την Πολιτεία να το συντηρήσει δεν θα ήταν ένα έργο προσφοράς ;
πανέμορφο Ευρυτάνα, να το προσθέσουμε στις υπέροχες περιηγήσεις σου.
Φιλιά.

Mia είπε...

Πανέμορφες φωτογραφίες, Ευρυτάνα μου. Είχα την τύχη να δω ολόκληρο το όμορφο γεφύρι όταν επισκέφτηκα την Ευρυτανία. Να είσαι καλά, φίλε μου. Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον αφιέρωμα.

Aris είπε...

Χαρηκα πολυ αυτη την αναρτηση.
Ηταν μια ομορφη αναποληση στο παρελθον, στην παραδοση και την ιστορια.
Μπραβο Ευρυτανα ιχνηλατη, προσφερεις πολλα τον τοπο, συνεχισε ετσι ρε παλικαρε.

projectgreece είπε...

Ένα ακόμα διαμαντάκι της Ευρυτανικης Γης που ο Ιχνηλάτης φροντίζει με τον καλλύτερο τρόπο να το παρουσίαση.
Υ.Γ Βρε Ιχνηλάτη μήπως πρέπει να σταματήσεις να διαφημίζεις τους θησαυρούς της Ευρυτανικης Γης ? Στο τέλος κινδυνεύουμε να γίνουμε Παρνασσός :-) :-)
www.fteri-fthiotidos.gr

kapetandiamantis είπε...

ΜΑΣ ΕΒΑΛΕΣ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΟΥΜΕ ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΦΑΝΤΑΣΜΑ, ΝΑ ΘΑΥΜΑΣΟΥΜΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΤΙΣ ΑΝΤΟΧΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΜΕ ΕΝΑ ΝΟΗΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΕ ΠΑΛΙΕΣ ΕΠΟΧΕΣ ΜΕ ΘΡΥΛΟΥΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΑΓΙΚΕΣ.
ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΜΕΝΟ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΑΛΛΑ ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ ΦΙΛΕ ΜΟΥ ΙΧΝΗΛΑΤΗ, ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΩΤΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΕΙ ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΤΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΟ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑ ΠΟΥ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ; ΤΙ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΘΑ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΤΙ ΕΜΠΡΑΚΤΑ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ; ΑΥΤΑ ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΝΤΑΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ. ΕΛΕΟΣ ΔΗΛΑΔΗ!!!

Σμαραγδάκι- Ρούλα είπε...

Δεν ηξερα την ιστορία αλλα ουτε και το γεφυρι αυτό.. με παρεσυρε όμως η αναγνωση του και το πόσο όμορφοι θρυλοι συνοδευουν αυτα τα μνημεία στην κατασκευη τους.. παρα πολύ ομορφες και οι φωτογραφίες και προπαντως εκεινη που βρίσκοται μεσα στην λίμνη η γεφυρα.. απίστευτο!!! σιγουρα θα είναι ενα παγκόσμιο θέαμα.!!
Καλως σε βρήκα!!

ΑΧΤΙΔΑ είπε...

Οφείλω ένα ευχαριστώ για όσα έμαθα εδώ από αυτή την ανάρτηση σου!Έχω επισκεφτεί πολλά γεφύρια, αρέσουν στον άνδρα μου να τα παρατηρεί για το πως χτίστηκαν, έχω και φωτογραφίες μάλιστα στα πιο πολλά!Αυτό όμως το βυθισμένο δεν το ήξερα.

Κική Κωνσταντίνου είπε...

Kαλησπέρα και καλώς βρεθήκαμε.
Σε συνάντησα μάλιστα σε ένα εξαιρετικό κατά τη γνώμη μου αφιέρωμα με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και πληροφορίες που για εμένα είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Νιώθω την ανάγκη να σου εκφράσω τις ευχαριστίες μου.

Καλό βράδυ

Μαρία Κανελλάκη είπε...

Μας πήρες απ' το χέρι και περάσαμε παρέα το γεφύρι του Μανώλη, μάθαμε την ιστορία του και ενώνουμε τις φωνές μας να μην αφεθεί στο έλεος του χρόνου. Εντυπωσιακό υλικό, ιστορικό και φωτογραφικό, τα συγχαρητήρια μου Ευρυτάνα!

Άιναφετς είπε...

Συγκινητική, υπέροχη και πληρέστατη ανάρτηση!
Χίλια ευχαριστώ!

άγριο κυκλάμινο είπε...

Τι καταπληκτικό αφιέρωμα έχεις κάνει Ευρυτάνα μου για αυτό το μοναδικό γεφύρι που είναι ένα αριστούργημα της λαϊκής τέχνης!!! Αλήθεια, δεν είναι άξιο θαυμασμού το γεγονός πως τόσους αιώνες στέκει ολόρθο παρά το ότι τους περισσότερους μήνες του έτους είναι βυθισμένο μέσα στα παγωμένα νερά της λίμνης? Και όμως επιμένει να υπερνικά όλες τις αντιξοότητες και να μας εκπλήσσει με τις αντοχές του!! Τι να πω όμως φίλε μου για αυτό το άθλιο κράτος που αδιαφορεί και περιφρονεί τέτοια μνημεία αφήνοντας τα να καταστρέφονται με την πάροδο του χρόνου. Σε άλλη χώρα θα το είχαν ήδη διασώσει και θα το διατηρούσαν σαν κόρη οθφαλμού. Στην Ελλάδα μού φαίνεται ότι θα πρέπει να "χτίσουμε" στα θεμέλια του κανένα πολιτικό μαυρογιαλούρο αντίς για τη γυναίκα του πρωτομάστορα, μπας και έτσι σωθεί!!! Το φωτογραφικό σου υλικό είναι θαυμάσιο (η πρώτη φωτογραφία είναι ένα κόσμημα, αλλά τι να πω και για εκείνη την άλλη που η καμάρα του γεφυριού αντανακλάται στα νερά και μοιάζει με χείλη που φιλούν τη λίμνη? είναι ένα καλλιτέχνημα!!!! Εξαιρετική και η γραπτή απόδοση. Ο λογοτεχνικός τρόπος που ιστορείς το γεφύρι, έτσι όπως έδεσες τις ιστορικές πληροφορίες με τους μύθους και τις παραδόσεις και το παρόν με το παρελθόν, με τον υπέροχο λεκτικό πλούτο σου, μού προκάλεσε συγκίνηση και μου δημιούργησε την επιθυμία να το επισκεφτώ οπωσδήποτε. Συνέχισε να μας μαγεύεις με τα αφιερωματα σου στην πανέμορφη Ευρυτανία!!!!

LM είπε...

Πραγματικά εξαιρετικό αφιέρωμα από τον Ευρυτάνα Ιχνηλάτη. Ν α είσαι πάντα καλά και να μας ταξιδεύεις.

Memaria είπε...

Η παράδοση, οι θρύλοι και η ιστορία που συνδέονται με το γεφύρι με συνεπήραν!
Υπέροχη ανάρτηση για ένα καταπληκτικό γεφύρι, που περιέχει όλα όσα με κεντρίζουν και με προκαλούν, και μου γέννησε την έντονη επιθυμία να το δω από κοντά το συντομότερο!
Ελπίζω να συντηρηθεί όπως του αξίζει και να το καμαρώνουν και οι επόμενες γενιές!
Οι φωτογραφίες εξαιρετικές όπως και το αφιέρωμα!
Πολλά συγχαρητήρια!

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...


Σημείωση 1:
Στην ανάρτηση προστέθηκαν ορισμένες ακόμη φωτογραφίες μας - ενδεικτικές των σοβαρών φθορών που έχει υποστεί το θρυλικό Γεφύρι του Μανώλη.
Μήπως (λέμε μήπως) και "ηχήσουν" ως ένας επιπλέον συναγερμός προς τα ώτα των γνωστών και μη εξαιρετέων ανευθυνοϋπεύθυνων και επιτέλους κινητοποιηθούν ΕΜΠΡΑΚΤΩΣ για τη διάσωση του ιστορικού μας γεφυριού.
Οσονούπω έρχεται και χειμώνας..

Σημείωση 2:
Ευχαριστούμε για τις επισκέψεις και τις αναδημοσιεύσεις.
Ένα ιδιαίτερο εγκάρδιο ευχαριστώ σε όλους τους -παλιούς και νέους- αναγνώστες μας, που τίμησαν με τα σχόλιά τους το αφιέρωμά μας!

Γυναίκα είπε...

Υπέροχο!

dimosf είπε...

Εξαιρετικό το αφιέρωμα! Μακάρι να γίνει κάτι να σωθεί αυτό το μνημείο.

kapetandiamantis είπε...

IXNHΛΑΤΗ ΔΙΑΒΑΣΑ ΑΥΤΟ...

https://www.evrytanika.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1350732:2019-09-17-07-08-49&catid=67:2011-12-21-08-30-25&Itemid=171

kapetandiamantis είπε...

ΕΝΑ ΔΥΣΚΟΛΟ ΕΡΓΟ ΕΠΙΤΕΥΧΘΗ

Ολοκληρώθηκε σήμερα η διάσωση της ιστορικής γέφυρας Μανώλη.
Οι εργασίες αντιστήριξης στα βάθρα από το υπουργείο Πολιτισμού με την συνδρομή της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας έλαβαν τέλος με επιτυχία.

Ένα πολύ δύσκολο έργο επιτεύχθη και έτσι η θρυλική γέφυρα θα είναι πλέον ασφαλής και χωρίς να κινδυνεύει από τα ορμητικά νερά του Αγραφιώτη και την άνοδο της λίμνης Κρεμαστών.
Οι επισκέπτες πλέον θα μπορούν να συνεχίζουν να θαυμάζουν την γέφυρα και να μαθαίνουν την ιστορία της.

Ο εκπρόσωπος του συλλόγου φίλων γέφυρας Μανώλη κ.Γρηγόρης Φέρρας (στον οποίο ανήκει και η πρωτοβουλία) μίλησε για έναν αγώνα αρχής γενομένης το 2014 με πάρα πολλές δυσκολίες,παρά ταύτα όμως με την υπομονή και την επιμονή κατορθώθηκε κάτι που για πολύ κόσμο ήταν ανέφικτο και απραγματοποίητο.Ο λόγος έγκειται στο γεγονός ότι το γεφύρι ήταν βυθισμένο τον περισσότερο καιρό από τα νερά της λίμνης Κρεμαστών.

Πλέον η θρυλική γέφυρα Μανώλη,ένα από τα αρχαιότερα γεφύρια της Ελλάδας θα συνεχίζει να βυθίζεται και να αναδύεται στα νερά της λίμνης Κρεμαστών χωρίς τον φόβο της κατάρρευσης.

Aπό DYTIKI EVRITANIA NEWS

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...


Όπως έχουμε ξαναπεί...

ΚΑΝΕΝΑΣ ΑΓΩΝΑΣ ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΧΑΜΕΝΟΣ!