"Αη, Βελούχι μ' "!!! (από τον εραστή της Ευρυτανίας Ανδρέα Καρκαβίτσα)

Βελούχι - φωτο: "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Ποιος είδε το καλλίμορφο Βελούχι και δεν το χιλιοθαύμασε, ποιος δεν υπσοκλίθηκε στη μεγαλοσύνη του ατενίζοντας με δέος τις ψηλές κορφές του να λογχίζουν τους ελεύθερους αιθέρες!

Από τον Άρη Βελουχιώτη, που εμπνεύστηκε συνεπαρμένος από το επιβλητικό βουνό μας το επαναστατικό του προσωνύμιο κατά τη διάρκεια του νεότερου απελευθερωτικού αγώνα, μέχρι -πολύ νωρίτερα, αντιστρέφοντας τον χρόνο- τον Μωραΐτη νατουραλιστή λογοτέχνη Ανδρέα Καρκαβίτσα (1865-1922) που λάτρευε τόσο παράφορα την Ευρυτανία ώστε όταν τον ρωτούσαν οι φίλοι του που πήγε και χάθηκε απαντούσε : "Πήγα στην Ελβετία"! Και εννοούσε την πολυαγαπημένη του... Ευρυτανία.

Ιχνηλατήσαμε (από μία διάλεξη του αείμνηστου Ευρυτάνα λόγιου Μιχάλη Σταφυλά -βλ. εδώ! - με τίτλο : "Η Ευρυτανία στις ενθυμήσεις και την αλληλογραφία του Ανδρέα Καρκαβίτσα", ΕΥ.Κ.Ε.Σ.Ε.), το παρακάτω χαρακτηριστικό κείμενο που προέρχεται από το περιοδικό "Εστία" του 1892 από όπου διαβάζουμε μια μοναδική περιγραφή του Ανδρέα Καρκαβίτσα την εποχή που περιόδευε στην περιοχή σαν στρατιωτικός γιατρός.

Καθώς  λοιπόν ανέβαινε από τη Ναυπακτία και πατούσε το πόδι του στην Ευρυτανία έγραφε:

"...αίφνης αναπηδά με ογκώδη και συνοφρυωμένην όψιν η άκρα του Τυμφρηστού. Και εις την θέαν αυτήν αγνοώ τι συνέβη εις τας  ψυχάς των συντρόφων μου. Αλλά εις την ιδικήν μου ψυχήν ανέβλυσαν ενθουσιασμοί και πόθοι διάπυροι ορεινοί αδιάπτωτου σφρίγους και δυνάμεως, έφεσις ασυλλήπτου ελευθερίας, ενώ το σαρκίον μου έφρισσεν εξηυτελισμένον, κατεπτοημένον προ του ανεφίκτου. 

Βεβαίως εδώ εννοώ τους αρματωλούς μας. Από τα ύψη ταύτα προ των τοιούτων μεγάλων σκηνών αισθάνομαι τα μεγάλα των αισθήματα, τους απέραντους πόθους των, τας υψηλοτάτας βλέψεις των. 

Υπό τον αέρα τούτον όστις με περιθίγει, νομίζω το σαρκίον μου άτρωτον, ως γίνεται άτεγκτος ο βαπτιζόμενος χάλυψ...

Αλλά και οι ξεναγοί μας οι άνθρωποι της φύσεως δεν ησθάνθησαν ολιγοτέραν εμού συγκίνησιν. Είδον τον έναν τον πολύλογον να σταθεί προσατενίζων την θέαν εκείνην, ν' ανοίξει σπιθαμιαίον στόμα και τον ήκουσα να ανακράζει εν ακρατήτω θαυμασμώ:

Αη, Βελούχι μ'.

Ενώ ο έτερος, ο τραγουδιστής, αναθέσας επί των ώμων του την ράβδον του και ραθύμως κατερχόμενος το μονοπάτι ήρχισεν το τραγούδι των βουνών εκείνων ως εμπνευσθείς αίφνης:

Βελούχι μου πανέμορφο

κι οξυά ζωγραφισμένη.

Λυώστε τα χιόνια γλήγορα

να χορταριάσ' ο τόπος.

Ναβγούν οι βλάχοι στα βουνά,

ναβγούν κι οι βλαχοπούλες.

Να βγει κι η Παναγιώταινα

με τον υγιό στα χέρια..."

..............................................................
..............................................................

Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας εξαιτίας της λατρείας του για "το ανυπέρβλητο φυσικό κάλλος της Ευρυτανίας", αλλά και της επιθυμίας του να μελετήσει "το χαρακτήρα των Ευρυτάνων που έχουν κάτι το πρωτόγονο και προμηθεϊκό", έφτασε στο σημείο να "βάλει μέσον" ώστε να μετατεθεί ως γιατρός για κάποιο διάστημα στην Άμπλιανη της Ευρυτανίας, κάτι που τελικά θα καταφέρει. Τότε, κι αφού έχει ήδη προσχωρήσει στο κίνημα των δημοτικιστών, γράφει με εμφανή ενθουσιασμό στον αγαπητό του φίλο και πρωτοπόρο προοδευτικό συγγραφέα Κώστα Χατζόπουλο (σύμφωνα πάντα με την προαναφερόμενη διάλεξη του Μιχ. Σταφυλά):

Άμπλιανη 23 του Μαγιού 1895,
"Αδερφέ Κώτσο (για νάναι συντονισμένος με το περιβάλλον γράφει του Μαγιού και προσαγορεύει τον Κώστα Χατζόπουλο Κώτσο),
ιδού πως τα έφερεν ο καιρός. Αντί να με φιλοξενήσεις εσύ στανικώς στο Βραχώρι αρκεί να θέλεις κι είμαι πρόθυμος και παρακλητικώς σε προσκαλώ να σε φιλοξενήσω εδώ επάνω.
Έφτασα δια Λαμίας προ 4-5 ημερών και θα μείνω εδώ ως τις 15 Ιουλίου ως γιατρός του χωριού...
Γυρίζω μέσα στα έλατα και τα κρύα νερά. Λίγο σκαρφαλώνω στα ψηλά κι αγναντεύω τα Βαρδούσια και το Βελούχι και την Καλιακούδα. Σήμερ' αγνάντεψα τ' Αραποκέφαλα και το Ζυγό του Μεσολογγίου. Το Κρίκελο το βλέπω συχνά και συχνά μιλώ για τους Γιολδασαίους και το Στάνου...
Αν θέλεις να έλθεις δεν θα χάσεις. Η ανάβασίς μου από Λαμίας έως εδώ ήταν ένα αδιάκοπο μεθύσι. Ακόμα είμαι μεθυσμένος μ' όλας τας αισθήσεις και δεν ξέρω τι να σου γράψω. Υποθέτω πως η κοιτίς των προγόνων μου τα βουνά ήσαν, και αλλοιώς δεν μπορώ να εξηγήσω τη λατρεία μου σ' αυτά και την απέχθεια μου στον κάμπο.
Τέλος αν βαστήξει αυτός ο ενθουσιασμός μου ως τον Αύγουστο θ' αποφασίσω να κλειστώ εδώ όλον τον χειμώνα για να ιδώ μ' όλην την αγριότητα της τη φύση.
Σε φιλώ περιμένοντάς σε.
Ανδρέας Καρκαβίτσας"

 blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"