Άνθος αρούρης

φωτο: προσωπική εργασία στο Κρίκελλο Ευρυτανίας, δεκαετία ΄50-΄60

Ένα αφιέρωμα τιμής "στη Γυναίκα, το άλλο μισό του ουρανού"

 από την  Κρικελλιώτισσα "Ακευσώ" 

για τους αναγνώστες του blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

«Ιδού, αυτές οι γυναίκες φέρνονται θαυμαστά. Αυτές είναι μεγαλόψυχες και λένε ότι μαθαίνουν από μας…. Εμείς λοιπόν μπορούμε να μάθουμε απ’ αυτές και να τις λατρεύουμε έως την ύστερη ώρα» (Διονύσιος Σολωμός) 

Πλήθαιναν τα βάσανα του κόσμου. Γύρισαν οι γυναίκες, το 1950, στο χωριό τους το Κρίκελλο. Δυό χρόνια αυτοεξόριστες στον κάμπο, να σώσουν τα βλαστάρια τους απ’ τ΄ αστροπελέκια του πολέμου. 

Βρήκαν σπίτια καμένα. Αναμέρισαν απ’ τα κατώφλια αγκάθια και ξερόχορτα. Ξεχέρσωσαν τη γη. Ξαράχνιασαν τα ξωκκλήσια. Κοιλοπόνεσαν στα λόγγια και στ’  αλώνια. Γέννησαν δίπλα σε θημωνιές. Πέτρωσαν τον πόνο, αντροπάλεψαν μ’ ασπίδες «ομφαλόεσσες» τις πίκρες των θυγατέρων τους. Μαντάλωσαν τα βάσανά τους,  σ’ αμπάρια δρύινα μαζί με τη σοδειά. Ρίχτηκαν στου Καιρού τα ηλιοβρόχια. 

Απ’ τα φτωχοκάλυβα στα κήπια, απ’ τη Μεσαμπελιά κείθε στ’  Ανήλια,  να προσέχουν τα γιδοπρόβατα μην ξεστρατίσουν σε ξένα χωράφια, και τους ρίξει πρόστιμο ο αγροφύλακας.Τους έφτανε το μερτικό τους στην αντιμισθία του:  «70 οκάδας σίτου ή αραβοσίτου ή σικάλεως, δια τους μήνας Ιανουάριον, Φεβρουάριον, Νοέμβριον και  Δεκέμβριον, μηνιαίως, και δια τους υπολοίπους επτά μήνας προς 100 οκάδας.»

Από τα κόπια τους είχαν να δίνουν και την αντιμισθίαν των υδρονομέων: «Πέντε (5) οκάδας σίτου ή αραβοσίτου ή σικάλεως κατά αρδευόμενον στρέμμα, εισπραχθησομένου παρά των ιδίων, των ιδιοκτητών υποχρεουμένων εις την καταβολήν του δικαιώματός των μετά το πρώτο πότισμα και εις την αρχήν του δευτέρου τοιούτου, άλλως οι υδρονομείς θα αρνούνται την χορήγησιν του ύδατος εις τους δυστροπούντας την πληρωμήν.»

Καθήκοντα και υποχρεώσεις σ’ ένα Κράτος που έμπαζε από παντού.

Τις Κυριακές έπαιρναν κασμάδες, φτυάρια, κοσιές, κι άνοιγαν μονοπάτια, ανάμεσα από κέδρους κι ελάτια, καθάριζαν τα νεραύλακα, βόηθαγαν τους άντρες τους σε έργα κοινοτικά. 

Η απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου εκτελεστέα: 

«Εν……….σήμερον, την 20ην του Μηνός Ιουλίου του έτους 1951, αποφαίνεται: 

Επιβάλλει 10 ημερών προσωπικής εργασίας εις πάντας τους εγκατεστημένους άρρενας κατοίκους της κοινότητος, από ηλικίας 18-60 ετών διά την εκτέλεσιν διαφόρων κοινοτικών έργων, κατά το έτος 1951-52. Επιβάλλει και επί των υπό των κατοίκων κατεχομένων φορτηγών κτηνών, δύο ημερών εργασίας. Ομοίως προσδιορίζει το αντίτιμον εργασίας δια τους μη προσερχομένους να εργασθώσιν, εις δραχμάς 20.000 δι’ εκάστην ημέραν εργασίας.»

Μεγαλωμένες οι γυναίκες στον αέρα της Ανάγκης, ξόρκιζαν τη μαυρίλα του πολέμου και αναθεμάτιζαν τους υπαίτιους. Άσπριζε τρίχα-τρίχα ο χρόνος τα μαλλιά τους, έσκαβε ρυτίδα-ρυτίδα τα πρόσωπα. Κι αυτές, στητές κι ολόρθες, να ξεγεννούν τα κορίτσια τους, να ταχταρίζουν τα εγγόνια τους, να γεροκομάνε γονιούς και πεθερικά, μέσα σε δυό καμαρούλες…

Αργά τα μεσάνυχτα άπλωναν τα κόκκαλά τους στη στρωμνή, τη φτιαγμένη με καλαμποκόφυλλα, ξεφόρτωναν την κούραση της μέρας και στιχοπλέκανε στο ημερολόγιο της Ζωής, χαρές και λύπες, μέχρι να τις ξαναπάρουν ζαλίγκα το ξημέρωμα.

Ο φωτογράφος του χωριού πάγωσε στη Στιγμή τις Μορφές τους, τρυφερές, βασανισμένες, πεισματάρες, αδιαφέντευτες.Όποιο μπαούλο προγονικό άνοιγες, κάποια φωτογραφία του Χθες, θόλωνε το βλέμμα, ζωντάνευε τη Λήθη.

Μάτια που κληρονόμησαν Υπομονή και κληροδότησαν Περηφάνεια. Χέρια που σφιχτοδέθηκαν στο φτυάρι. Μαντήλες που «κουκούλωσαν» τα νιάτα τους, που κεφαλόδεσαν τα ονείρατά τους. Καθάρια βλέμματα, αρχαϊκό μειδίαμα στα χείλη, σώματα σμιλεμένα να πατάνε στη Μάνα Γη, ντυμένα Αξιοπρέπεια, με τις ποδιές της νοικοκυροσύνης, και μ’ ένα στολίδι νιόφερτο στο χέρι τους απ’ τον ξενιτεμένο τους.

Συνοδοιπόρισσες αψιμμυθίωτες, λεύτερες, από δώρα-παροχές κέντρων αδυνατίσματος, οίκων ομορφιάς, για «σπατουλορθομαρμάρωση» με πομάδες, κρέμες καταπραϋντικές, αντιρυτιδικές, επανορθωτικές, με πούδρες ροζ, μπρονζέ, με αιθέρια έλαια, με …..

Πάνω απ’ τα σύννεφα του Μάρτη, ακούγονται νανουρίσματα, υμέναιοι, ερωτικά τραγούδια, μοιρολόγια. Βήματα από Εύες και Κασσιανές, Πηνελόπες και Κλυταιμνήστρες, Εκάβες και Λυσιστράτες, Ασπασίες και Ευδοκίες, Μαριγούλες και Γιωργίτσες…. Ζητιάνες της Αγάπης κι Αρχόντισσες της Μοναξιάς, Μούσες των Ποιητών. Γυναίκες ανθοστόλιστες σαν την Άνοιξη, κορφολογημένες σαν κεραυνοχτυπημένο δεντρί.

Γυναίκες που δούλεψαν για τον ξεσκλαβωμό τους, έκαψαν μέσα τους πρώτο: «το τριπλό ξόανο που τους δούλους κάνει. Συνήθεια. Κέρδος. Πρόληψη.» (Κωστής Παλαμάς) 

Ήταν ένα διαλεχτό κείμενο της "Ακευσούς" από το Κρίκελλο

χαρισμένο στους αναγνώστες του blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"