Ένας αποστάτης στο αρχηγείο ανταρτών της Ευρυτανίας

Ο ύπουλος διασπαστικός ρόλος του αποστάτη Άθω Ρουμελιώτη στο αρχηγείο ανταρτών Ευρυτανίας και η αντιμετώπισή του από τον Άρη Βελουχιώτη στην αντάρτικη συνέλευση στο Παπαρούσι της Ευρυτανίας το 1942. Η λιποταξία  και ο ξεπεσμός του... 

Ιχνηλατήσαμε μία σημαντική μαρτυρία, που σας παρουσιάζουμε μέσα από τις ηλεκτρονικές σελίδες του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη", και αφορά ένα πρόσωπο που ελάχιστοι γνωρίζουν. Εμπεριέχεται στο βιβλίο του Γιάννη Χατζηπαναγιώτου (καπετάν Θωμά) με τίτλο: "Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ, εισαγωγή κ' επιμέλεια από τον αδερφό του Μπάμπη Δ. Κλάρα", εκδόσεις Δωρικός.

Κατά την (πιστή) μεταφορά του συγκεκριμένου αποσπάσματος, και λόγω της πυκνής γραφής του, επιλέξαμε να αφήνουμε ενδιάμεσα κενά ώστε να είναι πιο εύκολα αναγνώσιμο.

Ιδού:

*****

"(....) Χαρακτηριστική για τη διάβρωση, που επιχειρήθηκε στο αντάρτικο, είναι και η λιποταξία του Άθω Ρουμελιώτη, που προαναφέρθηκε σε προηγούμενα κεφάλαια. 

Καμουφλαρισμένος αντικομμουνιστής ο έφεδρος αυτός ανθυπολοχαγός Σωκράτης Γκέκας και στρατιωτικός του τοπικού αρχηγείου ανταρτών Ευρυτανίας ως Άθως Ρουμελιώτης, επίδοξος αρχηγίσκος, ευθύς ως έγινε ο διαχωρισμός των ανταρτών σε αρχηγεία, δυο σκοπούς είχε βάλει μπρος να πετύχει, σύμφωνα με όσα διαπιστώθηκαν από τον καπετάνιο του αρχηγείου Ευρυτανίας Σπύρο Καπλάνη: 

Ο ένας ήταν να υποσκάψει το κύρος, να υπονομεύσει τη θέση και να προκαλέσει τη χρεοκοπία του Άρη. Δεν τα κατάφερε, αλλά προσπάθησε με σατανικότητα να το πετύχει. Ο άλλος ήταν να ανεξαρτητοποιήσει το αρχηγείο Ευρυτανίας, να στήσει δικό του μπαϊράκι με δικό του καπετανάτο, παίζοντας έτσι το παιχνίδι των αντιδραστικών δυνάμεων. Το 'δειξε αυτό πρώτα με τις προτάσεις που έκανε στον Καπετάν Νάκο Μπελή, καθένας να κρατήσει ως φέουδο την περιοχή του, προτάσεις που τις απέρριψε ο τίμιος αγωνιστής καπετάνιος, στέλνοντάς τον στο διάολο και καταγγέλοντάς τον συνάμα στον Άρη.

Πιο καθαρά εκδήλωσε τις προθέσεις του στη γενική συνέλευση που έγινε στις 6 Νοεμβρίου 1942 στο Παπαρούσι, όπου πήραν μέρος πάνω από 200 αντάρτες της Ρούμελης. Είταν μια πρωτοφανής σύναξη καπεταναίων και πολεμιστών, που ζωντάνευαν ένσαρκα και έμψυχα τους Αρματολούς και τους Κλέφτες τού Εικοσιένα. 

Εξετάσθηκαν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν και τα μέσα που θα χρησιμοποιούσαν για ν' αναπτύξουν τη δράση τους. Όλοι βλέπανε, τονίζανε και συμφωνούσανε, ότι με την αριθμητική και δυναμική ανάπτυξη που έπαιρνε το Ρουμελιώτικο Αντάρτικο, χρειαζότανε και συντονισμός στη δράση του, ώστε το ένα τμήμα να βοηθάει το άλλο κι ο εχθρός να μην καταλαβαίνει από που του έρχεται το ένα χτύπημα κι από πού το άλλο, και να μην ξέρει από πού να πρωτοφυλαχθεί, που να βαδίσει και πως να ξεφύγει. Έτσι, ώστε να ενισχυθεί και η τάση του να εγκαταλείψει την ορεινή περιοχή, να περιοριστεί στις συγκοινωνιακές αρτηρίες και ν' αφήσει το χώρο ελεύθερο για τη δημιουργία της ελεύθερης Ελλάδας.

Μέσα στη γενική αυτή συμφωνία, ακούστηκε η παραφωνία του Άθω Ρουμελιώτη: Ν' ανεξαρτητοποιηθούν τα αρχηγεία και καθένα ν' αναπτύξει αυτοτελή δράση για ν' αποφευχθούν τάχα τα χτυπήματα του εχθρού ! Ο Άρης "ξετίναξε" τις αντιλήψεις αυτές, αποδεικνύοντας πόσο ασύμφορες είταν καθώς οδηγούσαν στον κατατεμαχισμό των δυνάμεων και στο σμπαράλιασμα τελικά του αγώνα, χωρίς καμμιά, όχι επίτευξη των εθνικών απελευθερωτικών σκοπών του, αλλά ούτε καν προσέγγιση σ' αυτήν.

Φυσικά οι προτάσεις του Άθω απορρίφθησαν ως απαράδεκτες απ' όλη την ανταρτοσύναξη. 

Ο Άθως είχε χάσει το διασπαστικό παιχνίδι. Κι όταν το είδε αυτό, το 'σκασε τη νύχτα, σαν τους κλέφτες και τους λιποτάχτες μ' άλλους 25 άντρες που είχε καταφέρει να παρασύρει με το μέρος του, μια κλίκα που την αποτελούσαν κατά το πλείστο πρώην χωροφύλακες. 

Με διάφορες παραπλανητικές πορείες για ν' αποφύγει την καταδίωξη φθάνει στο χωριό Κυριάκη, στα σύνορα Ευρυτανίας - Ηπείρου κι εκεί συναντιέται με τον Ζέρβα και τον υπαρχηγό τότε της Αγγλικής Στρατιωτικής Αποστολής Κρις. Είναι φανερό, ότι δεν αποκλείεται να υπήρξε προσυννενόηση. Αλλά κι αν δεν υπήρξε, η συμπαιγνία έγινε. Ο Κρις, πιστός στην αποικιοκρατική και αντικομμουνιστική, στην πράξη αντιαπελευθερωτική των λαών, πολιτική των Άγγλων συντηρητικών, ανέλαβε να φροντίσει ώστε ο Άθως και το καπετανάτο του να αναγνωρισθεί από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, ως ανεξάρτητο τμήμα. Και ο Ζέρβας ανάθεσε σ' αυτόν τον μέχρι πριν λίγο καπετάνιο του ΕΛΑΣ, ν' αναλάβει να διαφυλάξει τις οικογένειες των αδελφών του Αλέκου και Περικλή. Τέτοια εμπιστοσύνη του είχε. Ποιος ; Ο Ζέρβας. Το τι σημαίνει αυτό, ας το εξηγήσει καθένας, όπως θέλει. 

Για να τελειώνουμε, όμως, με τον αποστάτη αυτόν, ας σημειώσουμε και τούτα: Ο Ζέρβας και ο Κρις, όταν σε λίγες μέρες, όπως θα δούμε πιο κάτω, ανταμώθηκαν στη Βίνιανη με τον Άρη, του αποκρύψανε τη συνάντησή τους αυτή με τον Άθω. Κι ο Άθως, ενισχυμένος από τον Ζέρβα με είκοσι χρυσές λίρες Αγγλίας, κατέβηκε στο Ξηρόμερο. Εκεί υποχρέωσε τον διευθυντή του μεγάλου αγροκτήματος Λεσίνι, να τροφοδοτεί αυτόν και το τμήμα του με άφθονα σφαχτάρια και μπόλικο ψωμί. Μαρτύρησε ο άνθρωπος αρκετόν καιρό από το μπελά αυτόν του Άθω, όπως και από ορισμένες ενέργειες των εργαζομένων στο κτήμα και απευθύνθηκε στις εαμικές οργανώσεις.

Είταν λίγος καιρός έπειτα από την αποστασία του Άθω, όταν είχα πια κατέβει κι εγώ στην περιοχή, ως μάχιμος του ΕΛΑΣ. Γι' αυτό οι οργανώσεις απευθύνθηκαν σ' εμένα. Θεώρησα υποχρέωσή μου να πάω στο Λεσίνι να δω τα γεγονότα. Πήρα μαζί μου δυο αντάρτες και πήγα. Εκεί βρήκα τότε και τον Άθω. Με είξερε από προηγούμενες συναντήσεις που είχαμε όταν πήγαινα στον Άρη. Δεν αρνήθηκε να μιλήσουμε για τους λόγους της αποστασίας του. Για να μη χάνουμε, όμως, χρόνο, του είπα ότι το καλύτερο θα είταν να κάνει μια γραπτή έκθεση κι εγώ αναλάβαινα προσωπικά να την προωθήσω στην Αθήνα και να τη διαβιβάσω στην Κ.Ε. Ούτε αυτό το αρνήθηκε. Για να του δείξω τις καλές μου προθέσεις, του είπα να συνεργασθούμε και να συντονίσουμε τη δράση και σαν αρχή να κάνουμε μια πρώτη κοινή εμφάνιση στο Αιτωλικό του Μεσολογγίου, αυτός με το 25μελές δικό του τμήμα κι εγώ μ' ένα δικό μου δεκαπενταμελές. Παρ όλο που αυτό είταν επικίνδυνο, επειδή περνούσαν από τον εκεί δημόσιο δρόμο μηχανοκίνητα των κατακτητών, πραγματοποιήσαμε την κοινή αυτή εμφάνιση και οι κάτοικοι του Αιτωλικού μας υποδεχτήκανε με ανυπόκριτο ενθουσιασμό. 

Όταν, όμως, την άλλη μέρα επιστρέψαμε στο Κάτω Ξηρόμερο και τον επίεσα να συντάξει και να μου δώσει την έκθεση, που είχαμε πει, το 'σκασε πάλι ξαφνικά τη νύχτα με το τμήμα του, χωρίς να γίνει αντιληπτός, χωρίς ν' αφήσει καμμιά εξήγηση, έστω και μ' ένα απλό σημείωμα. Μυστήριος άνθρωπος. 

Τρεις από τους αντάρτες του δεν τον ακολούθησαν και προσχώρησαν στο δικό μου τμήμα. Απ' αυτούς έμαθα πολλά για τον Άθω. Πάντα παράξενη ήταν η συμπεριφορά του.  Καμμιά σταθερότητα δεν είχε. Η ομάδα του είταν έτοιμη να διαλυθεί. Όπως πραγματικά στο τέλος διαλύθηκε. Κι ο ίδιος, πριν περάσει πολύς καιρός, χρεοκοπημένος, παρατημένος απ' όλους και περιφρονημένος, ποιος ξέρει και με τι τύψεις στη συνείδησή του για τη λιποταξία του από τον Άρη, που τόσο εμπιστοσύνη του είχε δείξει και τόσο τον είχε ανεβάσει στα πρώτα βήματα του αντάρτικου, ποιος ξέρει και από το ψυχικά πλέγματα, που μπορεί να τον τυραννούσαν και να τον παράσερναν στα παράξενα παραστρατήματά του, εγκατέλειψε τελικά τα ένδοξα ελληνικά βουνά, όπου μπορούσε κι ο ίδιος να δοξασθεί και κούρνιασε μέσα στην Αθήνα. 

Λέχθηκαν πολλά γι' αυτόν και την κατοπινή του πορεία. Είπαν μερικοί ότι είχε καταφύγει στη Μέση Ανατολή. Είπαν άλλοι ότι μετά τη διάλυση του ΕΛΑΣ είχε τεθεί επικεφαλής στρατιωτικών τμημάτων και καταδίωκε τους Ελασίτες και τους Εαμίτες στην περιοχή της Άμφισσας. Τίποτε γι' αυτά δε μπορώ να ξέρω. Αναγκάστηκα, όμως, να αναφέρω όλα όσα είξερα γι' αυτόν με κίνδυνο να γίνω κουραστικός, επειδή ο συγγραφέας του "Αντάρτικου", Φοίβος Γρηγοριάδης, χωρίς να τον έχει γνωρίσει, πίστεψε όσα του σέρβιρε ο ανεξιχνίαστος αυτός τύπος, που καραδοκούσε πάντα στο σκοτάδι και "φορούσε" πάντα μια "μάσκα", χωρίς να τολμά να δείξει το αληθινό του πρόσωπο, και μια που του δόθηκε άλλη μια φορά η ευκαιρία να επιχειρήσει να πλήξει κι από την πλευρά αυτή τον Άρη, παρουσίασε τον Άθω, ως επικίνδυνο αντίπαλό του και ότι τάχα η ηγεσία του Κ.Κ.Ε.είχε σκοπό να τον προβάλει ως αρχηγό της Ρούμελης και άλλα παρόμοια, λες και η ηγεσία δεν είχε στελέχη δικά της και θα εμπιστευόταν σε ανθρώπους σαν τον Άθω Ρουμελιώτη.

Μία φορά, όπως είπαμε, από γενικότερη σκοπιά, και η περίπτωση αυτή, άσχετα από οποιαδήποτε υποκειμενικά στοιχεία, εντάσσεται αντικειμενικά στο πλαίσιο των αντεθνικών και αντιλαϊκών επιδιώξεων των ξένων και των Ελλήνων αντιδραστικών. Χρησίμευσε κι αυτή, ως ένα ακόμη μέσο για την επίθεσή τους κατά του αντάρτικου αγώνα και η συκοφάντησή τους (....)"

Σημείωση Ε.Ι : οι φωτογραφίες που επιλέξαμε για την εικονογράφηση του κειμένου προέρχονται: η 1η και η 4η από τον Σπύρο Μελετζή, η 2η από τον Δ. Μεγαλίδη, ενώ η 3η εμπεριέχεται στο προαναφερθέν βιβλίο του "Καπετάν Θωμά. 

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"