Μια φωτογραφία ήταν αρκετή...

Ένα κείμενο του φίλου συμπατριώτη Σεραφείμ Τσιουγκρή

για το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Αν μία φωτογραφία είναι χίλιες λέξεις, τότε η συγκεκριμένη (από ένα παλιό φιλμ τραβηγμένο σε κάποιο χωριουδάκι της Ευρυτανίας, όχι στο δικό μου) είναι η απόλυτη αποτύπωση μιας εποχής που έφυγε οριστικά. Είναι η αποτύπωση μιας ολόκληρης γενιάς που στα σκαμμένα από ρυτίδες πρόσωπα των γιαγιάδων βλέπει κανείς, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, την ιστορία της ορεινής Ελλάδας! Στο καθαρό και περήφανο βλέμμα τους συναντά τη ρουμελιώτικη λεβεντιά, που δε λύγισε ούτε κατ’ ελάχιστο στο διάβα δύσκολων χρόνων.

Τέτοιες φωτογραφίες όταν τυχαίνει και τις βλέπω, ξυπνάνε μέσα μου αλλόκοτα συναισθήματα που μπλέκονται μεταξύ τους σε έναν αέναο πόλεμο με το μυαλό, με τις σκέψεις, με τις αναμνήσεις. Είναι που μεγαλώνω; Είναι που ξέρω ότι δεν θα ξανασυναντήσω στις βόλτες μου στην Ευρυτανία…..τόσες γιαγιάδες μαζεμένες; Είναι που από μικρό παιδί ζούσα καθημερινά τέτοιες σκηνές; Κάθε φορά αυτή η  γλυκιά νοσταλγία κατακλύζει όλο τον εσωτερικό μου κόσμο! Δεν ξέρω τι είναι, μπορεί όλα τα παραπάνω μπορεί και τίποτα, σημασία έχει ότι κοιτώντας την εικόνα αυτή, ξαναβλέπω κάπου εκεί στην Ευρυτανία και το δικό μου χωριό -λουσμένο ένα απόγευμα στον ανοιξιάτικο ήλιο - και εμείς πιτσιρίκια να κατηφορίζουμε για το γήπεδο (ο θεός να το κάνει γήπεδο, ένα χωράφι δίπλα σε ρέμα ήταν!) για το απογευματινό μας παιχνίδι. Ακριβώς δίπλα στο «γήπεδο» βρίσκονταν και το σπίτι της κυρά-Γιάνναινας και μαζεμένες εκεί (κάπως έτσι όπως σε τούτη τη φωτογραφία) ήταν συγκεντρωμένες και εκείνες οι άλλες γιαγιάδες της δικής μου γειτονιάς: Η Γιάνναινα, η Μάρκαινα, η Μήτραινα, η Μητρούλα, η Γιώργαινα, ονόματα που προφανώς δεν λένε σε κανέναν τίποτα σήμερα, άλλα τότε στα χωριά, μετά που παντρευόταν τα κορίτσια, τις φωνάζανε ανάλογα με το όνομα του συζύγου!

Θυμάμαι σαν τώρα την κυρά Γιάννενα με το μπρίκι του ελληνικού καφέ στα χέρια να σερβίρει τις φίλες της και η μυρουδιά του καφέ να πλανάται στον αέρα έντονη, τόσο που από αυτό και μόνο καταλαβαίναμε ότι οι γιαγιάδες ήταν όλες εκεί για την καθιερωμένη απογευματινή τους σύναξη! Εμείς, παιχνίδι, φωνές, τρέξιμο, μια γειτονιά ανάστατη, αλλά αυτές εκεί ήρεμες να συζητάνε χαμηλόφωνα, ποιός ξέρει τι! Μία φορά που είπαμε να «παρακολουθήσουμε» την συζήτησή τους (μέρος του παιχνιδιού μας και αυτό!), θυμάμαι σαν τώρα, να κουβεντιάζουν για τους Ιταλούς που περάσανε από το χωριό, αλλά αυτοί, λέγανε, δεν έκαψαν τόσα σπίτια όπως οι Γερμανοί! Παράξενα πράγματα για εμάς τα παιδιά, ξένα, ασύλληπτα τότε, αφού δεν ξέραμε ακόμη τι περάσανε οι γιαγιάδες μας και πόσο δύσκολη ήταν ολάκερη η ζωή τους. Αργότερα μάθαμε! Ήταν ο κύριος λόγος που ακόμη και σήμερα έχω πάντα στο μυαλό μου αυτές τις γυναίκες και νοιώθω απέραντο σεβασμό. Θυμάμαι ακόμη το βλέμμα του θαυμασμού που ρίχνανε σε εμάς τα εγγόνια τους κάθε φορά που περνάγαμε από μπροστά τους τρέχοντας, αλλά και τις κατσάδες τους όταν κάναμε καμία ζαβολιά. Πιο αυστηρή η κυρά Γιάννενα, η γιαγιά του αδερφικού μου φίλου Θανάση. Η Γιάννενα ήταν μια ψηλή γυναίκα με κορμοστασιά λαμπάδα, βασανισμένη, που μεγάλωσε μόνη της τη φαμελιά της σε δύσκολες εποχές. Αυτή την γιαγιά την φοβόμασταν άσχετα εάν ποτέ της δεν είχε απλώσει χέρι πάνω μας ούτε καν στον εγγονό της. Η κάθε μία από αυτές τις δοκιμασμένες γυναίκες είχε και μια ιδιαίτερη ιστορία που αργότερα, όταν πια έμαθα, κατάλαβα πολλά και μου λύθηκε και εκείνη η παλιά μου απορία για το τι συζητούσαν κάθε απόγευμα στο δικό τους «απροσπέλαστο» χώρο!

Μια φωτογραφία, λοιπόν, σαν την παραπάνω, ήταν αρκετή για να χαθώ στις αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων, ήταν αρκετή για να καταλάβω ότι  η λεβεντιά που διακρίνεται σε αυτές τις γυναίκες με τα μαντήλια στα άσπρα τους μαλλιά και τις μαγκούρες στο χέρι, θα πρέπει να αποτελέσει φάρο ελπίδας στα σκοτάδια που μας βύθισαν ξένοι και ντόπιοι δυνάστες. Ας είναι ετούτη η φωτογραφία οδηγός για την δική μας γενιά αλλά και για τις μελλοντικές. Να ξεσηκωθούμε κάποτε, ν' αγωνιστούμε και εμείς για ν’ απαλλαγούμε από τη σύγχρονη τυραννία. Μόνο έτσι θα κάνουμε περήφανες τις γιαγιάδες μας και τους παππούδες μας, αφήνοντάς τους πια ήσυχους να συνεχίζουν την κουβεντούλα τους από εκεί που βρίσκονται…

Από το φίλο συμπατριώτη μας Σεραφείμ Τσιουγκρή  για το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"