Καρπενήσι-Τυμφρηστός-Άγραφα... στις αρχές του 19ου αιώνα!

Σπάνια πολύτιμα στατιστικά στοιχεία για τον πληθυσμό
από τον Γάλλο περιηγητή Πουκεβίλ

"Ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ που πέρασε από την περιοχή των Αγράφων, του Καρπενησιού και του Τυμφρηστού γύρω στα 1810, μας δίνει εντυπωσιακά στοιχεία για τον εποικισμό τους. Είναι τα πρώτα και μοναδικά στατιστικά στοιχεία πληθυσμού γι΄αυτή την εποχή.

Ανάμεσα στα χωριά που αναφέρει τα πιο μεγάλα είναι: Το Καρπενήσι με 1.000 οικογένειες (οι μισές ήταν τούρκικες), η Φουρνά 400 οικογένειες, η Ρεντίνα 400, το Σμόκοβο 300, το Νεοχώρι (Τυμφρηστού) 150, το Μαυρίλο 150, το Τρανό Χωριό 150, το Κρίκελλο 150. Τ' άλλα χωριά γύρω στον Τυμφρηστό είναι μικρότερα. Αναφέρονται: Το Παλιόκαστρο με 40 οικογένειες, το Περίλεφτο (Περίβλεπτο) 100, η Ζημιανή 20, η Ζιώψη 15, η Μερκάδα 20, η Κάψη (τρεις συνοικισμοί) 100, η Λάσπη 40, ο Αγ. Ανδρέας 30, η Μιάρα 10, το Μικρό Χωριό 30, το Μουζίλο 30, το Στένωμα 30, το Παυλόπουλο 20, η Αγία Τριάδα 60, η Έλοβα 20, η Χόχλια 60, η Βράχα 40, οι Δομιανοί 20, ο Κλειτσός 80, το Βουτύρο 30, το Καλεσμένο 30, το Κλαυσί 10, οι Κορυσχάδες 30, το Νόστιμο 20, το Παπαρούσι (με τα Φειδάκια) 30 οικογένειες.

Συνολικός πληθυσμός Καρπενησίου - Αγράφων

Συνολικά η επαρχία Αγράφων (θεσσαλικών και ευρυτανικών) είχε 5.859 οικογένειες κι η επαρχία Καρπενησίου 3.222 ελληνικές οικογένειες ήτοι συνολικά 9.081 οικογένειες (περίπου 40.000 - 45.000 κατοίκους). Εκτός από το Καρπενήσι κατοικούσαν και στην Αγία Τριάδα τούρκικες οικογένειες αλλά ο αριθμός τους είναι άγνωστος. Κι οι δύο αυτές περιπτώσεις αποτελούν παραβίαση της συνθήκης του Ταμασιού (1525) που απαγόρευε την κατοίκηση Τούρκων στα χωριά των Αγράφων. Κατά την επανάσταση του 1821 βρέθηκαν στο Καρπενήσι μόνο 70 τούρκικες οικογένειες, που όταν οι επαναστάτες το κατέλαβαν, έφυγαν ανενόχλητες για τα Τρίκαλα, όπου υπάγονταν, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, διοικητικώς τα Άγραφα και το Καρπενήσι.

Βλαχοχώρια και Πολιτοχώρια

Στο χάρτη που δημοσίευσε το 1827 ο Πουκεβίλ στο Παρίσι τα χωριά του Τυμφρηστού, το Καρπενήσι και πολλά γύρω του χωριά ονομάζονται Βλαχοχώρια επειδή ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους ήταν βλάχοι, δηλαδή κτηνοτρόφοι. Άλλα χωριά ονομάζονται Πολιτοχώρια, επειδή πολλοί από τους κατοίκους μετανάστευαν στην Πόλη (Κωνσταντινούπολη) αναζητώντας εργασία. Οι μετανάστες στην Πόλη επιδίδονταν κυρίως στο μικρεμπόριο. Στην αρχή εργάζονταν ως εργάτες κοντά σε άλλους Έλληνες, συνήθως συγγενείς τους. Ύστερα άνοιγαν δικά τους μαγαζιά. Πολλοί κατόρθωσαν να αναδειχθούν σε αξιόλογους επιχειρηματίες, ν' αποχτήσουν περιουσίες σημαντικές και εξαιρετική φήμη για τη δραστηριότητά τους. Οι μετανάστες βοηθούσαν με χρηματαποστολές, τρόφιμα, ρούχα και είδη οικιακής χρήσης στους συγγενείς τους στη γενέτειρα γη κι έτσι τα χωριά του Τυμφρηστού και του Καρπενησιού ενισχύονταν και προόδευαν οικονομικά. Οι "κεραντζήδες"-ταχυδρόμοι (μεταφορείς) ταξίδευαν συνεχώς και κουβαλούσαν τις αποστολές. Η μετανάστευση στην Πόλη συνεχίσθηκε και μετά την απελευθέρωση ως τη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα, όταν το κίνημα των Νεοτούρκων κι ο ελληνοτουρκικός πόλεμος δυσκόλεψαν τη ζωή των Ελλήνων στην Τουρκία.

Είχε όμως ανοίξει ο δρόμος της μετανάστευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπυ οι Τυμφρήστιοι κι οι Ευρυτάνες ευδοκίμησαν ακόμη περισσότερο κι ωφέλησαν σημαντικά με τα εμβάσματά τους τον ορεινό και άγονο αυτόν τόπο. Από τα χωριά του Τυμφρηστού τους πιο πολλούς μετανάστες στην Πόλη και κατόπιν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είχε το Νεοχώρι και το Παλιόκαστρο κι από τα χωριά του Καρπενησιού το Μεγάλο και Μικρό Χωριό, η Φραγκίστα, το Κεράσοβο, η Βίνιανη, το Στένωμα, η Αγία Τριάδα, η Φουρνά."

    

[Το ανωτέρω κείμενο ιχνηλατήσαμε από το σπάνιο εξαιρετικό βιβλίο του αείμνηστου Χαρίλαου Μηχιώτη με τίτλο: "Τυμφρηστός και Τυμφρήστιοι", εκδ. Κασταλία, που κοσμεί  την προσωπική μας βιβλιοθήκη! Ο Χαρίλαος Μηχιώτης (1914-2012) ήταν εκπαιδευτικός, δημοσιογράφος, συγγραφέας, ενώ διετέλεσε και γραμματέας του ΕΑΜ ανατολικού Τυμφρηστού στα χρόνια της αντιστασιακής εποποιίας.]

ΥΓ: Μελλοντικά θα αναφερθούμε αναλυτικά στη διοικητική διάρθρωση της Ευρυτανίας επί Τουρκοκρατίας, στους καζάδες (επαρχίες) και στους ναχιγιέδες (υπο-επαρχίες).

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"