ΑΛΙΚΗ ΔΕΝ ΣΕ ΞΕΧΝΑΜΕ...

"Οι ευτυχισμένες εποχές μπορούνε να φτάσουν ως την τέλεια ομορφιά, οι ξεπεσμένες όμως έχουν ανάγκη από παραδείγματα περασμένου ηρωισμού" (Σίλλερ)

Συμπληρώθηκαν 70 χρόνια από την εκτέλεση της Αλίκης Τσουκαλά (16 Απρίλη 1949).

Η αλησμόνητη νεαρή ευρυτανοπούλα, μία χαρισματική προσωπικότητα με ήθος, παιδεία και σπάνιες ευαισθησίες, αποτελεί ένα από εκείνα τα αειθαλή παραδείγματα που θα συγκινούν και θα εμπνέουν κάθε αγωνιζόμενο, κάθε ελεύθερο άνθρωπο που παλεύει ανυποχώρητα και με κάθε κόστος για να μη ζει γονατιστός και σκλάβος.

Λίγο προτού κλείσει τα 21 της χρόνια, η ανυπότακτη κομμουνίστρια Αλίκη Τσουκαλά πρόσφερε τα ολάνθιστα νιάτα της στον ευγενή αγώνα για την πολυπόθητη λευτεριά τούτης της πατρίδας, αλλά και για την κοινωνική χειραφέτηση και την απελευθέρωση του Ανθρώπου από τα δεσμά της αδικίας και της εκμετάλλευσης...

Μπορείτε να δείτε και να ξαναθυμηθείτε, το αφιέρωμα του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη" που ανέδειξε την συγκλονιστική ιστορία της Αλίκης, κλικάροντας εδώ για να διαβάσετε...

*Αλίκη Τσουκαλά: "Αποκηρύσσω, μα όχι τις ιδέες μου αλλά... τον πατέρα μου"!!!

Δεν λύγισε μπροστά στους διώκτες της ούτε μπροστά στους στρατοδίκες του αμερικανόδουλου μοναρχοφασιστικού καθεστώτος. Αρνήθηκε να δηλώσει "μετάνοια", δεν αποκήρυξε τις ιδέες και τα ιδανικά της της ούτε πρόδωσε τους συντρόφους της, εν αντιθέσει με τον ποιητή πατέρα της και αλλοτινό πρότυπό της που υπέκυψε στους εκβιασμούς των τυράννων. Η Αλίκη, πλασμένη με τα ανθεκτικά υλικά των ηρώων του λαϊκού επαναστατικού κινήματος, δεν δίστασε να καταδικάσει ακόμη και τη στάση του ίδιου της του πατέρα, και στάθηκε μπροστά στις κάννες του εκτελεστικού αποσπάσματος περήφανη και με ψηλά το κεφάλι, επιβεβαιώνοντας με το αίμα της ότι... "θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία"!

Η Αλίκη Τσουκαλά δεν έζησε μόνο 21 χρόνια. Ζει και θα ζει αιώνια, στις καρδιές μας, στα τραγούδια μας, στους αγώνες και στα όνειρά μας για έναν δικαιότερο κόσμο. Θα ζει για πάντα στη συλλογική μνήμη αυτού του λαού, και ειδικά σε τούτες τις άνυδρες, τις "ξεπεσμένες" εποχές, η μνήμη της θα σκίζει τα σκοτάδια της υποταγής και θα δείχνει φωτεινό το δρόμο για το λαμπρό μέλλον της ανθρωπότητας.

 

Αφιερώνουμε τους στίχους του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη στην Αλίκη μας... 

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.

Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις,
τα χείλια σου θα ματώσουν απ’ τις φωνές

το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες — μα ούτε βήμα πίσω.

Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων

Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.

Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.

Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια

αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες

μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα

αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου

έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς

εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ' τις οβίδες.

Δεν έχεις καιρό

δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

μπορεί να χρειαστεί ν’ αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη

ή το παιδί σου.

Δε θα διστάσεις.

Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου

θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι

για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.

Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.

Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδι,

να κοιτάς έν’ άστρο, να ονειρεύεσαι

είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου

να την ακούς να σου λέει τα όνειρά της για το μέλλον.

Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις

γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια

μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,

τη μάνα σου και τον κόσμο.

Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελιού σου

θα συνεχίζεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.

Κι’ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα

θα χτυπάς τον τοίχο του κελιού σου με το δάχτυλο

απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.

Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου

δε θα γερνάς.

Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος

αφού όλο και νέοι αγώνες θ’ αρχίζουνε στον κόσμο

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.

Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου

θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά του ονόματός σου και μια λέξη: Ειρήνη

σα να ’γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.

Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό

να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια

σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκαιρο το μέλλον.

Να μπορείς, απάνω απ’ την ομοβροντία που σε σκοτώνει

εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

*Μερικές αθέατες "λεπτομέρειες" που αφορούν τις τελευταίες στιγμές της Αλίκης Τσουκαλά... 

-Το πρωί της 16ης Απρίλη, προτού την πάρουν οι δήμιοι, η ηρωίδα άφησε μαζί με το ημερολόγιό της και ένα δαχτυλίδι στη μικρότερη αδερφή της. Ήταν ότι είχε όλο κι όλο από υλικά αγαθά γιατί από άυλα, μας άφησε τα πάντα!

-Το πιο συνταρακτικό όμως ήταν το γεγονός ότι πριν από την εκτέλεσή της φρόντισε να βγάλει το παλτό της έτσι ώστε αυτό να μην τρυπηθεί από τις σφαίρες των δολοφόνων της γιατί όπως είπε: "θα ήταν χρήσιμο σε κάποιον άλλον άνθρωπο που πιθανόν να μην είχε"!

Το ήθος αυτής της υπέροχης αγωνίστριας πραγματικά ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΕΙ!

Α Θ Α Ν Α Τ Η !!! 

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Ο παγωμένος αντάρτης

Ήταν Πάσχα του 1947, βράδυ Ανάστασης ξημερώνοντας Κυριακή της Λαμπρής, 12 προς 13 Απρίλη, όταν στα "Ιμαλάια της Ελλάδας", στα άγρια βουνά των Ευρυτανικών Αγράφων και συγκεκριμένα στη φοβερή Νιάλα, γράφτηκε μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του εμφυλίου. Το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" έχει πραγματοποιήσει εκτενή αφιερώματα για το χρονικό της Νιάλας με κύριο:

* ΨΥΧΗ ΒΑΘΙΑ ΣΤΗ ΝΙΑΛΑ - Μια ξεχασμένη σελίδα...

ενώ έχει γυριστεί και σχετικό ντοκιμαντέρ:

* Ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ για την τραγωδία της Νιάλας!

Το μνημείο στον τόπο της θυσίας στη Νιάλα των Αγράφων

Φέτος, εις μνήμην των αλησμόνητων αγωνιστών της Νιάλας, των παιδιών του λαού που θυσιάστηκαν σε τούτες τις απρόσιτες κορφές για μια νέα κοινωνία δίχως αδικία και εκμετάλλευση, επιλέξαμε να σας μεταφέρουμε τη συγκλονιστική μαρτυρία του πρωτοπόρου αγωνιστή-μαχητή του ΔΣΕ Βασίλη Φυτσιλή που έζησε ο ίδιος τότε τα γεγονότα και βρέθηκε ξανά, μετά από πολλά χρόνια, εν έτει 1989, στον τόπο της θυσίας μαζί με τα παιδιά ενός παλιού συντρόφου του και με έναν ερασιτέχνη εικονολήπτη, για να θυμηθεί και να διηγηθεί με έναν αλλιώτικο συνταρακτικό τρόπο την τρομερή εμπειρία που βίωσε... συνομιλώντας παράλληλα με το ίδιο το βουνό! Η μαρτυρία εμπεριέχεται στο καταπληκτικό βιβλίο του Β. Φυτσιλή με τίτλο "Πληγές του Eμφυλίου" (εκδ. Σύγχρονη Εποχή). Σας τη μεταφέρουμε αυτούσια... 

Ιδού:

======================

Ο Βασίλης Φυτσιλής διηγείται...

Με τον Τσιτσιμπή τον Γιώργο, είχαμε σταθεί οι δυο μας, σε μια κοντοραχούλα της Νεβρόπολης, λίγο πιο πάνω απ' το μοναστήρι της Κορώνας και αγναντεύαμε ψηλά, τις κορφές της Κοιμωμένης.

Είπαμε να φτιάξουμε ένα ντοκιμαντέρ, μια κασέτα, με ήχο και με εικόνες, για να μη χαθεί απ' τη μνήμη των ανθρώπων εκείνο το συγκλονιστικό περιστατικό του Εμφυλίου, που συνέβηκε στις 13 Απρίλη του 1947, εκεί ψηλά στο πέρασμα, στον αυχένα της Νιάλας.

Ερασιτέχνης "καμεραμάν" ο Γιώργος, έστησε τη μηχανή του απάνω σε ένα μεταλλικό τρίποδα, για να "παίρνει" πιο σταθερά τις εικόνες κι εγώ άρχισα να διηγούμαι την ιστορία της Νιάλας.

"Άγραφα! Βουνά ψηλά κι απάτητα. Με τις γυμνές κι αγέρωχες κορφές τους. Με τις οξιές και με τα έλατα, χαμηλότερα. Με τα δάση τους τ' απέραντα, τις ρεματιές και τις βρυσούλες. Άγραφα, παλικαριών λημέρια. Του Κατσαντώνη, του Καραϊσκάκη, του αντάρτη του ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας. Βουνά φορτωμένα με ιστορία και θρύλους. Μνήμες άσβηστες, από χρόνια δοξασμένα, αλλά και χρόνια γεμάτα πίκρες και κατατρεγμούς.

Η Κοιμωμένη! Η αθάνατη Κυρά. Στέγη και κορόνα των Αγράφων. Η περήφανη βουνοσειρά, με τις μυτερές κορφές και τις κρεμαστές χαράδρες της. Με τη χαρακτηριστική γραμμή μιας γυναικείας μορφής, τεράστιας, ξαπλωμένης εκεί στα ουράνια, πάνω στο βαρύ όγκο των βουνών, με φόντο, πότε το γαλάζιο ουρανό και πότε τα μαύρα κουβαριασμένα σύννεφα. Εκεί ψηλά, πίσω απ' τις κορφές της Κοιμωμένης, βρίσκεται το πέρασμα. Ο αυχένας της Νιάλας.

Εκεί, την εποχή του Εμφυλίου, εξαιτίας μιας ξαφνικής και φοβερής σε ένταση χιονοθύελλας (τον Απρίλη του 1947), άφησαν την τελευταία τους πνοή πολλοί μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού, αλλά και στρατιώτες του κυβερνητικού στρατού, καθώς και άμαχοι πολίτες, καταδιωκόμενοι, που προσπαθώντας να γλιτώσουν από το μαχαίρι των Σούρληδων, ακολουθούσαν τους αντάρτες."

Ύστερα βγήκαμε ψηλά, στην κορυφογραμμή. Ο Γιώργος έστησε πάλι την κάμερα κάτω απ' τον βαρύ όγκο του Τσεκούρα κι εγώ συνεχίζω την αφήγηση.

"Η Νιάλα! Με την ατέλειωτη και ολόγυμνη κορυφογραμμή της. Υψόμετρο, πάνω από δυο χιλιάδες μέτρα. Δεντράκι εδώ δεν μπορεί να επιζήσει. Μονάχα λίγες ασφάκες, ασθενικές και άγρια μέντα, "ευγενική", που λίγο αν τη χαϊδέψεις με το χέρι σου, στο ανταποδίδει αμέσως, γιομίζοντας γύρω τον αέρα με τη δυνατή μοσχοβολιά της.

Εδώ, σ΄αυτές τις κακοτράχαλες γκρεμίνες με τις κρεμαστές χαλικαριές, εκεί που δείχνει το μάτι μια ιδέα μονοπατιού κι εδώ μπροστά μας, στον καταπράσινο τώρα αυχένα, έγινε το μεγάλο κακό. Εδώ, τη φοβερή εκείνη νύχτα, η ανθρώπινη αντοχή ήταν παιχνιδάκι μπροστά στην απίστευτη δύναμη της οργισμένης χιονοθύελλας, που θέρισε όπως το δρεπάνι τα στάχυα, παλικάρια αλύγιστα, "ψημένα" σε δυο αντάρτικα, στον ΕΛΑΣ και στο Δημοκρατικό Στρατό, πέντε ολόκληρα χρόνια.

Και στήσαμε εδώ, το 1985, ένα απέριττο μνημείο, μια μαρμάρινη πλάκα, που γράφει: Στη θέση αυτή έπεσαν, χτυπημένοι από τη φοβερή χιονοθύελλα, αντάρτες του ΔΣΕ, στρατιώτες του κυβερνητικού στρατού και άμαχοι πολίτες, στις 13 Απρίλη 1947. Και ανεβαίνουμε από τότε, κάθε χρόνο, ταπεινοί προσκυνητές, ν' ακουμπήσουμε εδώ λίγα λουλούδια, να πούμε ένα τραγούδι, ένα μοιρολόι, για τα παιδιά τα αδικοχαμένα, τ' αδέρφια, που έπεσαν μαζί, στο ματωμένο χώμα, στρατιώτες απ΄ τη μια μεριά κι αντάρτες απ' την άλλη."

Έτσι ανεβήκαμε κι εκείνη τη χρονιά το 1989. Είχαν έρθει μαζί μου και τα παιδιά του Παντελή του Καπετάνου, απ' το Φραγκότσι της Πτολεμαϊδας. Με τον πατέρα τους, μας είχαν δεμένα τα χέρια στην ίδια χειροπέδα, όταν μας έπιασαν οι άλλοι ξεπαγιασμένους, μέσα στα αντίσκηνα του κυβερνητικού στρατού.

"Εκεί, μέσα σ' αυτά τα αντίσκηνα, ανταμώσαμε, αντάρτες και στρατιώτες, αδέρφια, Ελληνόπουλα. Τα ξένα αφεντικά, μας ήθελαν θανάσιμους εχθρούς. Να σκοτώνουμε ο ένας τον άλλον. Αλλά εμείς, κάναμε εδώ, μόνοι μας, την ανακωχή και τη συμφιλίωση." Με άκουγαν κι αυτά, με το κεφάλι σκυμμένο, να αφηγούμαι στους προσκυνητές το δραματικό περιστατικό της Νιάλας. Τράβηξαν και φωτογραφίες για να τις βλέπουν και να θυμούνται.

Όταν βγήκαν οι φωτογραφίες, μου έστειλαν κι εμένα μερικές. Σε μια, κάθεται ο Χρήστος, σκεφτικός, σε ένα κοτρονάκι. Κι απέναντι, βαθιά, η κορφή της Νιάλας, ο Τσεκούρας.

Πήρα να κοιτάζω ξανά, σ' εκείνη τη φωτογραφία, την κακοτράχαλη κορφή, τον Τσεκούρα. Τα βράχια ψηλά. Τις κρεμαστές χαλικαριές. Και ξαφνικά, μαρμάρωσα!... Έμεινα ακίνητος σαν άγαλμα, με τη φωτογραφία να σιγοτρέμει στα χέρια μου. "Ένα κεφάλι ανθρώπινο!... Ο παγωμένος αντάρτης..." μουρμούρισα ασυναίσθητα.

Κοίταξε κι εσύ, διαβάτη, που θα τύχει να περάσεις απ΄τη Νιάλα. Στάσου εδώ στο κοτρονάκι, την ώρα του μεσημεριού και πρόσεξε καλύτερα αυτή την κορφή. Δε μοιάζει τούτος ο βράχος σαν κεφάλι ανθρώπινο;... Το κεφάλι του αντάρτη, που πάγωσε εκείνη τη νύχτα, τη φαρμακερή κι έμεινε για πάντα μνήμη και ιστορία πέτρινη, εδώ στη ράχη της Νιάλας...

Τα μάτια του... Μισόκλειστα, προσπαθούν να προφυλαχτούν απ' τη μανία της χιονοθύελλας. Τα φρύδια του κρουσταλλιασμένα, σκεπασμένα απ΄τον πάγο. Το γένι του, κοκαλωμένο, γυάλινο. Τα μαλλιά του τραβηγμένα πίσω, γλειμμένα απ' την ορμή της χιονοθύελλας, όλο χαρακιές και ραβδώσεις. Στα χείλια του πετρωμένο το παράπονο... Το στόμα του μαι σκοτεινή τρύπα. Μια πληγή βαθιά, εκεί, ανάμεσα στα γένια του, που στάζει πίκρα και απορία. "Γιατί...". Τι φταίξαμε εμείς, για να τιμωρηθούμε έτσι σκληρά.... Τι κακό κάναμε, για να πληρώσουμε τόσο ακριβά. Εμείς, τους Αμερικανούς, φασίστες πολεμήσαμε. Να λευτερώσουμε την πατρίδα μας, που τη σκλαβώσανε δεύτερη φορά..."

Με πνίγει ένας κόμπος στο λαιμό. Σφίγγω διπλωμένο στη χούφτα μου το χειρόγραφο και συνεχίζω έτσι αυθόρμητα να ψιθυρίζω, λόγια που δε φτάνουν στο μικρόφωνο της κάμερας: "Φταίξατε εσείς... Σταυραετοί και Διγενήδες του αγώνα μας... Τι έφταιξες εσύ, παγωμένε αντάρτη της Νιάλας... κι εσύ, σταυρωμένε καπετάν Ανάποδε της Εύβοιας κι εσείς λιοντάρια της Γκιώνας και του Ταϋγετου και του Ψηλορείτη... Διαμαντή και Πέρδικα και Ποδιά, και πρωτοκαπετάνιε αθάνατε, που το κεφάλι σου το κρέμασαν, οι Αγαρηνοί, στο φανοστάτη, στην πλατεία των Τρικάλων... Φταίξατε εσείς, Ακρίτες και φρουροί ακοίμητοι στα φυλάκια του κόσμου, που παλέψατε στα μαρμαρένια αλώνια με το Χάροντα και τον νικήσατε;..."

Ο Γιώργος μου κάνει νόημα με το χέρι του να συνεχίσω πιο δυνατά, γιατί τα λόγια μου δεν "τα πιάνει" η κάμερα. Κι εγώ προσπαθώ. Συνεχίζω με σπασμένη φωνή να κλείσω, να κάνω τον επίλογο.

"Φτάσαμε στο τέλος ετούτης της ανηφόρας, που τόσες φορές μου μάτωσε την παλιά πληγή. Σαν τη μάνα του τραγουδιού, που το ποτάμι μάλωνε και το πετροβολούσε, ήθελα στην αρχή κι εγώ να μαλώσω με τη Νιάλα. Να της πω λόγια πικρά, να την πετροβολήσω, για το κακό που μας έκανε εκείνη τη νύχτα, στις 13 Απρίλη. Μα, έρχεται τώρα εδώ, μπροστά στα βουρκωμένα μάτια μου, η άλλη Νιάλα. Η καλοσυνάτη. Η γελούμενη. "Έλα", μου λέει. "Τώρα που ξανανταμώσαμε, σαν φίλοι. Κάτσε εδώ στην πέτρα. Να τα πούμε απ' την αρχή".

Ακούω το λόγο της το φιλικό και παρηγοριέμαι. Δεν της κρατάω κακία. Ζητάω τη συγνώμη της, για τα πικρά λόγια που έβαλα στο μυαλό μου να της πω. Τι φταίνε τα βουνά... Οργίζονται κι αυτά καμιά φορά και κλαίνε όπως οι άνθρωποι... Μαζί μ' εμάς, πάσχουν και υποφέρουν κι αυτά. Και καρτερούν την άνοιξη, τ΄όμορφο καλοκαίρι. Αυτή την άνοιξη, την καινούργια γέννα του ποιητή, που όλο την περιμένουμε κι όλο κινάει για να 'ρθει/κι όλο συντρίμμι χάνεται στο γύρισμα των κύκλων..."

Κι όμως. Η καινούργια γέννα, αυτή η άνοιξη της νέας κοινωνίας, που όλοι την καρτερούμε να φανεί, σπαθί κρατώντας δίστομο, για να γκρεμίσει, ό,τι δεν είν' ανάμεσά μας άξιο να τη δεχτεί, θα έρθει μια μέρα. Το ποτάμι της Ιστορίας, παρά τα εμπόδια που συναντάει στο δρόμο του και τα σκοντάμματα πολλές φορές, δεν γυρίζει πίσω. Κάποια μέρα θα φτάσει στον προορισμό του. Στην πλατιά θάλασσα της παγκόσμιας ειρήνης, της πραγματικής Δημοκρατίας και του Σοσιαλισμού. Αυτό το σάπιο σύστημα της απανθρωπιάς, της αδικίας και της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο θα καταρρεύσει, κάτω απ' το βάρος των ασήκωτων ανομιών του. Ο ήλιος της Δικαιοσύνης θα προβάλει στο τέλος, λαμπερός και αχτιδοστόλιστος, στο φρύδι της Ανατολής, για να φωτίσει και να ζεστάνει όλα τα τέκνα της Γης.

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Το μονοπάτι του ταχυδρόμου

Ένα νοσταλγικό αφιέρωμα από τον συμπατριώτη μας Σεραφείμ Τσιουγκρή 
για το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Η γριά Κωνστάντω καθισμένη στην άκρη της πλακόστρωτης αυλής, τυλιγμένη με τα σκουτιά της, απολαμβάνει τις ακτίνες του ανοιξιάτικου ήλιου, στο μικρό ευρυτανικό χωριό. Από την θέση που βρίσκεται βλέπει αρκετά μακριά κι έτσι διακρίνει τους γείτονές της να τραβούν το μονοπάτι για την εβδομαδιαία συνάντηση με τον ταχυδρόμο του χωριού. 

Ημέρα Πέμπτη, ημέρα που ομορφαίνει ο κόσμος της μόνο και μόνο με την σκέψη και την ελπίδα ότι θα λάβει γράμμα από τα βλαστάρια της που βρίσκονται χρόνια στην ξενιτιά. Αυτή την χαρά, την ελπίδα, την προσμονή, μόνο ο Κυρ-Κώστας, ο ταχυδρόμος του χωριού, μπορεί να της την δώσει. Για την ίδια μα και για τους συγχωριανούς της, ο ταχυδρόμος, μετά τον παπά, τον πρόεδρο και το δάσκαλο, ήταν το πρόσωπο που όλοι σέβονταν και που περίμεναν για να ακούσουν κάθε Πέμπτη εκείνη τη χαρακτηριστική ιδιόμορφη ταχυδρομική ''σάλπιγγα'' με τον βραχνό ήχο να τους καλεί στο καθιερωμένο σημείο συνάντησης.

Στο τέρμα του δρόμου λοιπόν, στο ''μονοπάτι του ταχυδρόμου'' όπως καθιερώθηκε να λέγεται, εκεί στον ίσκιο ενός χιλιοχρονίτικου δένδρου κάθεται ο Κυρ-Κώστας, περιμένοντας τους συγχωριανούς του. Καπνίζοντας αργά το βαρύ σέρτικο τσιγάρο του, το ''Έθνος κόκκινο'', ξέρει ακριβώς το χρόνο που θα εμφανιστεί ο πρώτος συγχωριανός του αναψοκοκκινισμένος από το περπάτημα και την προσμονή να λάβει το πολυπόθητο γράμμα.

Το μικρό αυτό χωριό της Ευρυτανίας όπως και όλα τα υπόλοιπα έχουν ρημάξει χρόνια τώρα με το φευγιό όλων σχεδόν των νέων σε χώρες μακρινές όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία η Αμερική και λίγο πιο κοντά η Γερμανία. Η μετανάστευση να ήταν άραγε ''ευλογία'' όπως έλεγε τότε ένας... ''μεγάλος'' πολιτικός της εποχής; Εμ όχι, κατάρα και πόνος ήταν για τις μανάδες και τους πατεράδες που αποχαιρετούσαν τα παιδιά τους χωρίς να ξέρουν αν θα τα ξαναδούν. 

Την ιερή εκείνη ώρα που ο Κυρ-Κώστας άνοιγε την βαριά δερμάτινη τσάντα, δεν άκουγες τον παραμικρό ήχο από τους συγκεντρωμένους. Μόνο τα ονόματα που έγραφαν πάνω τα γράμματα άκουγες και τα ροζιασμένα χέρια που απλώνονταν για το πιάσουν έβλεπες εκείνη την στιγμή. Ο καθένας που έπαιρνε το γράμμα από τον δικό του άνθρωπο, το κρατούσε σφιχτά στα χέρια του, με την επόμενη κίνηση... να το φέρνει κοντά στα χείλη του και να το φιλάει. Έτσι  είχαν την μάταιη αίσθηση ότι φιλούσαν τον δικό τους άνθρωπο. Όσοι λάβαιναν το γράμμα που περίμεναν, έπαιρναν μαζί τους και τα γράμματα για αυτούς που ήταν ανήμποροι να μετακινηθούν, όπως η γριά Κωνστάντω, με κάποια καθυστέρηση βέβαια που είχε να κάνει με το γεγονός πως οι περισσότεροι από την λαχτάρα τους να μάθουν νέα από τα παιδιά τους τα άνοιγαν πριν φτάσουν στο  σπίτι, όσοι ήξεραν γράμματα βέβαια και μπορούσαν να διαβάσουν. Έβλεπες λοιπόν στην σειρά όλοι οι χωριανοί να κάθονται στο μονοπάτι και να διαβάζουν!

Ο Κυρ-Κώστας ο ταχυδρόμος πριν πάρει το δρόμο για το επόμενο χωριό καθόταν με αυτούς που για άλλη μια φορά δεν είχαν πάρει γράμμα προσπαθώντας μέσα από μια καλή κουβέντα, μέσα από μια ιστορία που τους έλεγε να τους κάνει να γελάσουν λίγο να διώξουν την πίκρα που τους κατέκλυζε. Ήταν μάστορας σε αυτό, άλλωστε κάθε Κυριακή με το σχόλασμα της εκκλησίας κι αφού πρώτα είχε κάνει το καθήκον του ως ψάλτης, κατόπιν, εκεί στο καφενείο του χωριού, βοηθούντος βέβαια και του τσίπουρου αφηγούταν απίστευτα περιστατικά που έφτιαχναν το κέφι στην ομήγυρη και έτσι ξεχώριζε μ' έναν ευχάριστο τρόπο και η κυριακάτικη αργία. 

Εκείνη τη μέρα η ανήμπορη γριά Κωνστάντω πήρε από τον γείτονά της τον κυρ Γιώργη το γράμμα που περίμενε από τα παιδιά της. Με τι λαχτάρα το πήρε στα χέρια της και πόσο σφιχτά το έσφιξε στον κόρφο της! Ο κυρ Γιώργης έκατσε κατάχαμα δίπλα της και άρχισε να της διαβάζει. Σταματούσε και την κοίταζε ....πόσο έλαμπε το πρόσωπό της, πόση γλύκα εξέπεμπαν τα μάτια της στο άκουσμα ότι τα παιδιά της είναι όλα καλά ότι την αγαπάνε και ότι ο μεγαλύτερος γιος της σκέφτεται να έρθει το καλοκαίρι, όλα μα όλα ότι της διάβαζε την έκαναν να ξανανιώνει, ευχαριστώντας το Θεό για την ξεχωριστή μέρα. Δύναμη, κουράγιο και ανάταση ψυχής ήταν αυτά τα γράμματα που κατά καιρούς έπαιρνε από τα ξενιτεμένα παιδιά της αυτή η γυναίκα, αλλά και όλοι οι κάτοικοι του χωριού... 

Όλα τα παραπάνω ήταν ο λόγος που αναφέρθηκα σε τούτο το μονοπάτι της μνήμης που χωμένο μέσα στα δένδρα, σαν μια φυσική αψίδα, υπάρχει ακόμη σε αυτό το χωριό που αναφέρεται η ιστορία μας. Είναι ακόμη εκεί αν και εγκαταλελειμμένο και με έντονα τα σημάδια του χρόνου, για να μας θυμίζει πόσο σημαντικό και κοινωνικά χρήσιμο ήταν το επάγγελμα του ταχυδρόμου τότε που δεν υπήρχαν ίντερνετ, e -mail,  τηλεόραση,  ραδιόφωνο. Είναι εκεί πολύτιμοθυμητάρι και για εμάς τους μεγαλύτερους που είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε τον Κυρ-Κώστα και να θυμόμαστε ιστορίες που μας έλεγε, πάντα στο καφενείο.

Το "μονοπάτι του ταχυδρόμου" συνιστά μια ξεχωριστή εμπειρία για εκείνον που θα αξιωθεί να κάνει αυτή την απόπειρα γνωριμίας. Θα τον πλανέψει το τοπίο, η διαδρομή, θα νοιώσει εκείνη την δύσκολη εποχή μέσα του, θα αφουγκραστεί τους ήχους του χωριού. Θα ακούσει τον νερόμυλο να αλέθει στο ρέμα, τα αηδόνια να κελαηδούν, τους ήχους από τις γκλίτσες των χωρικών πάνω στις πέτρες πηγαίνοντας για την συνάντηση με τον ταχυδρόμο. Αν είναι τυχερός, που ξέρεις, μπορεί ν' ακούσει και τη ''σάλπιγγα'' του Κυρ-Κώστα να αντιλαλεί στα πέρατα του κόσμου.

ΥΓ "Το μονοπάτι του ταχυδρόμου" βρίσκεται στο Καλεσμένο Ευρυτανίας! Η φωτογραφία του αφιερώματος επελέγη από το διαδίκτυο.

Ένα κείμενο θύμησης από τον συμπατριώτη Σεραφείμ Τσιουγκρή

(για το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης")

Ηχώ... "προεκλογική"

Μια χουφτίτσα από κόκκινες στέγες βαστούν τον ουρανό να μην καταρρεύσει... Πασχίζει η ομορφιά να νικήσει τη λήθη αλλά και την παγερή αδιαφορία των αλχημιστών της εξουσίας που περνούν, υπόσχονται, χάνονται, αφήνοντας ξοπίσω στολισμένα ψέματα...

Σιωπηλός προσκυνητής της μοναξιάς ο πανάχραντος νους, αναζητεί λυτρωτικά ίχνη από εξόριστες μνήμες, μα η Ιθάκη όλο και ξεμακραίνει...

Μας πρόλαβε η δρασκελιά της βαρβαρότητας άραγε...; 

 "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

"ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΙΔΗΣΗ"

Πρωταπριλιάτικο 2019 

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη" με προσωπική απόφαση του ίδιου του πρωθυπουργού Α. Τσίπρα, ολόκληρος ο γεωγραφικός χώρος του νομού Ευρυτανίας ανακηρύσσεται αυστηρά προστατευόμενη περιοχή-Εθνικό Πάρκο! 
Με την ίδια απόφαση ακυρώνονται όλες οι άδειες Αιολικών Πάρκων.
Εννοείται, βέβαια, ότι όλα τα ανωτέρω θα επικυρωθούν προηγουμένως με... δημοψήφισμα με το ερώτημα: "Ναι/Όχι" ή "Όχι/Ναι"!
Το γεγονός χαιρετίζουν οι εκπρόσωποι των επενδυτών του αέρος και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ βαθύτατη δυσφορία εκφράζουν οι τοπικοί ευρυτανικοί σύλλογοι, οι λαϊκές συσπειρώσεις πολιτών και τα δίκτυα προστασίας του περιβάλλοντος. 
Κατόπιν τούτου όλοι πλέον μπορούμε να... κοιμόμαστε αν-ήσυχοι!

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ: ΟΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορική μελέτη που παραχώρησε στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"
ο κ. Κυριάκος Χήνας διατελέσας καθηγητής Ιστορίας στο Ευρωπαϊκό Σχολείο Καρλσρούης στη Γερμανία.

Η ιστορική εμπειρία από την τραχιά σχέση της Ελλάδος με τις ξένες ηγέτιδες δυνάμεις παραπέμπει στη διαλεκτική εγελιανή αλήθεια: όσο εξαρτάς τις ανάγκες σου από τη βούλησή τους, τόσο υποδουλώνεσαι στις αποφάσεις τους---και όσο πιο πολύ υποδουλώνεσαι, τόσο πιο πολύ έχεις την ανάγκη τους. Αυτή τη δυστυχώς ταπεινωτική πραγματικότητα βίωσε και η Ελλάδα κατά τις κρίσιμες διαβουλεύσεις για τον προσδιορισμό των πρώτων συνόρων του νεοσύστατου ελληνικού κράτους μετά την Επανάσταση.

Ειδικά για την Ευρυτανία, η γεωγραφική θέση της, ακριβώς επάνω στα όρια της γραμμής που θα χώριζε την Ελλάδα από την Τουρκία, τροφοδότησε ένα σημαντικό προβληματισμό στους ευρωπαίους υπεύθυνους των σχετικών αποφάσεων. Η αφετηρία για να διαμορφωθούν τα σύνορα ήταν το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (Μάρτιος 1829), με το οποίο συμπεριλαμβάνονταν στο νεοσύστατο ελληνικό κρατίδιο η Πελοπόννησος, οι Κυκλάδες, η Εύβοια και μικρό μέρος της Στερεάς. Για την περιοχή που μας αφορά, προσδιοριζόταν ως εδαφικό όριο η γραμμή η οποία από τον Βόλο διαπερνούσε την προς ανατολάς κορυφή της Όθρυος και εξακολουθούσε μέχρι της προς ανατολάς κορυφής των Αγράφων, που ενώνεται με την Πίνδο.

Αυτή η απόφαση των Μεγάλων απορρίφθηκε αρχικά από την Τουρκία, αλλά ο ρωσοτουρκικός πόλεμος που ακολούθησε οδήγησε στη Συνθήκη της Αδριανουπόλεως, στην οποία (άρθρο 10) η ηττημένη Τουρκία αποδέχεται την αναφερθείσα χάραξη. Τα ανακλαστικά της Αγγλίας και της Γαλλίας αμέσως δικαιολογημένα κινητοποιήθηκαν, από το φόβο μήπως η Ρωσία αγκαλιαστεί από την Ελλάδα ως λυτρωτική δύναμη, οπότε αναγκάστηκαν να προτείνουν μια φιλελληνικότερη λύση, η οποία συνίστατο στο να ανακηρυχθεί η Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος (αντί για αυτόνομο) αλλά με μειωμένα εδάφη σε σχέση με την πρότερη συμφωνία.

Η Ευρυτανία πλέον, στην κόψη του ξυραφιού, θα παρέμενε στην τουρκική επικράτεια (Πρωτόκολλο του Λονδίνου, Φεβρουάριος 1830).

Ο ιδιόμορφος "ανταγωνισμός" Ρωσίας-Αγγλίας για να φανούν φιλικοί προς τους Έλληνες είχε μέχρι τότε κριθεί υπέρ της Ρωσίας. Τόσο τα ορλωφικά το 1770, η ευφυής προπαγάνδα για το " ξανθό γένος από τον Βορρά" που θα σώσει την Ελλάδα ή για "το Μόσκοβο που θα φέρει το σεφέρι" αλλά και η κοινή ορθόδοξη χριστιανική πίστη, όσο και το (αποτυχημένο όμως) ρωσικό σχέδιο για 3 αυτόνομες ελληνικές ηγεμονίες, είχαν μόνη αγγλική προσφορά τις πρωτοβουλίες Κάνιγκ.

Φυσικά η ροή των συσχετισμών άλλαζε συνεχώς: Πρώτο, ο Καποδίστριας εξαντλούσε την επιρροή του στην Ευρώπη για να πετύχει λυσιτελέστερες ρυθμίσεις. Δεύτερο, στις αρχές του 1831, ο Ρώσος τοπογράφος Σκαλόν ήρθε στην περιοχή, μελέτησε τα εδάφη και πρότεινε ως σταθερότερη βάση συνόρων τη γραμμή Σπερχειού-Αχελώου. Τρίτο, η άρνηση του Λεοπόλδου του Βελγίου να αναλάβει τον ελληνικό θρόνο λόγω των ολίγων εδαφών που θα είχε το νέο κράτος. Αυτά θορύβησαν τους Μεγάλους και έτσι υπογράφηκε το Πρωτόκολλο του Σεπτεμβρίου 1831, το οποίο αποδεχόταν για γεωγραφικούς (με μια βαθύτερη ανάγνωση, για διπλωματικούς) λόγους το πόρισμα του Σκαλόν.

Το Πρωτόκολλο μορφοποιήθηκε αναλυτικότερα στη Συνθήκη της Κων-πόλεως (Καλεντέρ Κιόσκ--Ιούλιος 1832), όπου τέθηκε το δίλημμα: είτε τα σύνορα θα χαραχθούν στη γραμμή Βόλου-Άρτας, οπότε η Ελλάδα θα πλήρωνε αποζημίωση στην Τουρκία 40 εκατ. γρόσια είτε στη γραμμή Σπερχειού-Αχελώου με την ταυτόχρονη καταβολή 30 εκατ. γροσίων. Συστάθηκε ειδική επιτροπή για να μελετήσει τα δύο δεδομένα, στην οποία συμμετείχαν από ένας Έλληνας (στρατηγός Ιωάννης Στάικος), Τούρκος, Ρώσος, Άγγλος, Γάλλος. Οι δύο βασικές συνεδριάσεις (συνολικά εννιά, των οποίων τα πρακτικά δημοσιεύθηκαν από τον Α.Ι.Σούτσο το 1858) έγιναν στα Φουρνά Ευρυτανίας στις 2 και στη Βρύση Ζαχαράκη στις 9 Νοεμβρίου 1832). Ενώ αρχικά θεωρούνταν ως όριο η κορυφή Βελούχι, τελικά κρίθηκε ότι στη Βρύση Ζαχαράκη (4 ώρες ανατολικά από το Βελούχι) ήταν το σημείο συνάντησης Πίνδου-Όθρυος-Οίτης και εκεί διαιρούνται αληθινά τα ύδατα που καταρρέουν στις λεκάνες του Αχελώου, του Σπερχειού και της Θεσσαλίας. Η τελική απόφαση ήταν ευνο'ι'κή για την Ελλάδα, αφού προσδιοριζόταν ως όριο η γραμμή Βόλου-Άρτας, που διασφάλιζε επιπρόσθετα την έξοδο στο λιμάνι της Σούρπης, άρα και την ελεύθερη νασιπλο'ί'α σε Αταλάντη-Τρίκερι.

Ήταν η λυτρωτική ώρα για την Ευρυτανία που έτσι ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος.

Η Τουρκία αντιτάχθηκε σθεναρά σε αυτή τη χάραξη (εμμένοντας κυρίως να περάσει από το Βελούχι η συνοριακή γραμμή), αλλά οι οροθέτες επέμειναν, επειδή αυτά τα σύνορα θα παρείχαν σχετική ασφάλεια στην Ελλάδα. Οι δυσλειτουργίες στις διαπραγματεύσεις κράτησαν ουσιαστικά μέχρι το 1835, ενώ παράλληλα οι Τούρκοι υποδαύλιζαν συνεχώς την ατμόσφαιρα για να πετύχουν αλλαγές: πρώτο προκαλώντας ή ανεχόμενοι αιματηρές επελάσεις ατάκτων στην περιοχή (όπως η αδιανόητη ολιγοήμερη κατάληψη-λεηλασία της Άρτας από τους ληστές του Ταφίλ Μπούζη) για να καταδείξουν ότι τα σύνορα δεν είναι φερέγγυα, δεύτερο με την άρνηση του Εμίν πασά των Ιωαννίνων να συνεργαστεί και τρίτο με την κωλυσιεργία της Πύλης εφευρίσκοντας διάφορες προφάσεις.

Τον Αύγουστο του 1834 ακολούθησαν ενδελεχείς τοπογραφικές μελέτες στο τμήμα Τατάρνας-Βελουχίου από Άγγλους αξιωματικούς (και στη Λαμία από Ρώσους και Γάλλους) και μετά ο τριγωνισμός και η αναγνώριση του κεντρικού τμήματος των συνόρων. Τον Ιούνιο του 1835 οι οροθέτες μετέβησαν στον Ρε'ί'ς εφέντη στην Πόλη με την κατηγορηματική άποψη ότι δεν είναι δυνατή η παραμικρή μετατροπή και τελικά τον Δεκέμβριο του 1835 το ζήτημα οριστικά διευθετήθηκε με τη συναίνεση όλων των εμπλεκόμενων με βάση τις προαποφασισμένες ρυθμίσεις. Η Τουρκία είχε ισχνή αντίδραση, μετά τις εις βάρος της εξελίξεις στα Βαλκάνια (όπως η απόσχιση της Σερβίας) και την αρχόμενη σύνολη παρακμή της.

Δικαίωση για τους ελευθερόφρονες κατοίκους της χιλιοτραγουδισμένης περιοχής, για τους οποίους έγραφε ο Άγγλος ιστορικός Φίνλε'ι' : "εκείνοι που κατοικούσαν τα Άγραφα, είχαν χαρακτήρα ελεύθερου ανθρώπου και τους ξεχώριζε το θάρρος και το πνεύμα ανεξαρτησίας σε τέτοιο βαθμό που δε συναντούσες στην υπόλοιπη Ελλάδα". Είναι εμφανές, ακόμη και σε όσους δεν καταγόμαστε από αυτή την περιοχή, ότι οι πολίτες εκεί διαχρονικά αντιστέκονταν συνειδητά στην πείσμονα προσπάθεια των συστημικών να επιβάλουν ένα σύστημα κοινωνικών νοημάτων σύμφωνα με το οποίο πολλές επιλογές είναι δεδομένες, δεν αντιστρέφονται, οπότε δεν έχει νόημα να παλεύουμε για να ρυθμίζουμε αυτόβουλα τη ζωή μας.

Με αυτές τις διεργασίες, ασφαλώς δεν εκπληρώθηκαν οι εθνικοαπελευθερωτικοί πόθοι μεγάλων ελληνικών περιοχών οι οποίες παρέμειναν υπό τουρκική κατοχή. Αλλά ας επισημανθεί ότι, στις όποιες διαμαρτυρίες των Ελλήνων ότι το μικρό κρατίδιο που παραχωρήθηκε δεν ήταν βιώσιμο, οι Μεγάλοι απαντούσαν με κυνικές διακοινώσεις ότι η Ελλάδα οφείλει την ύπαρξή της "εις τας παντοίας και δαψιλείς βοηθείας" αυτών που την ελευθέρωσαν... Μετά το Σεπτέμβριο του 1831 δεν υπήρχε και η προσωπικότητα του Καποδίστρια, ο οποίος νοηματοδοτούσε την πράξη του συνδυάζοντας την ευγένεια της νηφαλιότητας με την πυγμή της ασυμβίβαστης ρήξης. Οι κυβερνήσεις της εποχής στοιχίζονταν μάλλον με τη ρήση του Πρόδικου "τοις πεπραγμένοις αισχυνόμενοι, τοις πραττομένοις βαρυνόμενοι". Η γειτονική Θεσσαλία θα περιμένει το μακρινό 1881 για να δικαιωθούν οι  εθνικοαπελευθερωτικοί πόθοι της.

ΥΓ. Ουσιώδης βοήθεια για μερικά γεγονότα του δεύτερου μέρους αυτού του πονήματος αντλήθηκε από το έργο του κ. Ηλία-Αστρινού Βενιανάκη για την οριοθέτηση των ελληνοτουρκικών συνόρων, ειδικά στην Ηπειροθεσσαλία (1832-1836).

Άρθρο του καθηγητή ιστορίας κ. Κυριάκου Χήνα
που προσέφερε στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Ο... Αμερικάνος!

Ένα ηθογραφικό πορτρέτο-εποχής του ΕλληνοΑμερικάνου μετανάστη, δοσμένο με την εξαιρετική πένα του αείμνηστου Ευρυτάνα συγγραφέα Δημοσθένη Γ. Γούλα (1916-1990). Από το σπάνιο βιβλίο του που κοσμεί και την προσωπική μας βιβλιοθήκη και φέρει τον τίτλο: "Οι χωριανοί μου" (εκδ. Στέφανος Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1978 - ανατύπωση της πρώτης έκδοσης του 1953). 

Ιδού:

==============

Είναι σπάνιο τα χωριά που δεν έχουν το δικό τους αμερικάνο. Σε πολλά μάλιστα αποτελεί την πλειοψηφία.

Δε χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις, μπορείς να τον γνωρίσεις με το πρώτο. Μουστάκι κομμένο με ιδιαίτερη προσοχή, ρολόγι με χρυσή καδένα και με ντουμπλένιο νόμισμα κρεμασμένο. Ύφος κάπως άνετο. Υπεροπτικότητα συγκαλυμένη. Και τουπέ. Αυτό το αμερικάνικο τουπέ, το ανέκφραστο, πούναι αποχτημένο χωρίς ιδιαίτερη φροντίδα και γι΄ αυτό φυσικό. Μα τόσο αντίθετο με τις δικές μας συνήθειες. Τόσο παράξενα αντίθετο και πολλές φορές αστείο.

Πριν κάμποσα χρόνια ξυπόλυτος, και με γεωγραφικές γνώσεις που δεν εκτείνονταν πέρα από τα χωριά του Δήμου του, κίνησε απ' το χωριό προς το άγνωστο χωρίς άλλην ελπίδα εκτός απ' τη μετανάστευση. Έφυγε τότε που οι "Έλληνες φορτώνονταν απ΄ τους λιμένες μας για το εξωτερικό, με μεγαλύτερη ευκολία απ' τα κάρβουνα", όπως έγραφαν οι παλιές εφημερίδες.

Μαχητής της ζωής απ' τους λίγους και διαλεχτούς. Ο πόθος για μια καλύτερη τύχη ξεχείλισε μέσα του πιο πολύ κι απ' τον ωκεανό που διάβηκε σαστισμένος. Τίμια δουλειά και σκληρή βιοπάλη, για να εξασφαλίσει με τον ιδρώτα το ψωμί. Δεν του ξεσήκωσαν τα μυαλά οι πολυτέλειες κι η καλοπέραση του νέου κόσμου.

Στις ατέλειωτες ώρες της δουλειάς, ένα πράμα σκέφτονταν. Πως να περάσουν λίγα χρόνια, να οικονομήσει μερικά δολλάρια και να ξαναγυρίσει στο ήμερο χωριό του, κοντά στους συγγενείς και τους φίλους. Να ξαναβρεί τ' αγαπημένα του πανύψηλα έλατα που στολίζουν τα βουνά της πατρίδας.

Στο χωριό, θα σηκωθεί απ' τη χθεσινή αφάνεια και θάναι σήμερα κι αυτός κάτι. Μια ύπαρξη τέλος πάντων με κάποιο περιεχόμενο και κάποιαν αξία. Λαχταράει ένα καινούργιο άσπρο σπιτάκι με τις απαραίτητες ανέσεις, ένα περιβολάκι όσο μπορεί καλύτερο, μια κρεβατίνα που ξαπλωμένος στις ισκιάδες της να ζει με τις αναμνήσεις μιας ζωής που πέρασε κάπου μακριά, περ' από αμέτρητα βουνά και θάλασσες...

Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου δίνει μια χαρακτηριστική εικόνα για την αγάπη των ξενητεμένων παιδιών της Ρούμελης παρμένη απ' το Καλεσμένο της Ευρυτανίας σ' ένα ταξίδι του το 1940.

"Στη σκορπισμένη αυτή κοινωνία, αν εμποδίζωνται τα κοινωνικά αγαθά, υπάρχει κάτι που διατηρείται αθάνατο: η μεγαλοψυχία του μετανάστη. Τον είδα και στο Καλεσμένο να υψώνει το καινούργιο δίπατό του σπίτι. Τίποτε δεν τον απελπίζει, ακόμα και τα στουρνάρια. Σε χωριά της Ευρυτανίας που μόνο τα γίδια μπορούν να βαδίζουν, ο μετανάστης έρχεται και χτίζει σπίτι επτακοσίων χιλιάδων δραχμών. Το δίπατο σπίτι είναι ο επίλογος μιας βιοποριστικής τραγωδίας, κραυγή δολλαρίων και θριάμβου στην έρημο".

Στο χωριό, δε θα ακολουθήσει τη σκληρή ζωή των συγχωριανών του. Δεν έχει ανάγκη να σκάψει το χωράφι και να τρέξει στα πράματα. Θα επιστατεί στα κτήματά του, θα πηγαίνει κυνήγι και θ' ανοίξει και μια δουλίτσα για να πορεύεται καλύτερα. Ένα μαγαζάκι συνήθως είναι το τέρμα μιάς τόσο αξιοζήλευτης προσπάθειας. 

Εδώ ο Κερδώος Ερμής θα ρίξει τις σαϊτιές του κι ο κοσμογυρισμένος μας θα τοκίζει με το αζημίωτο, ώσπου να πάρει το βάψιμο του εκμεταλλευτή. Γιατί οι περισσότεροι θα το πάρουν χωρίς άλλο. Λέω οι περισσότεροι γιατί υπάρχουν κι' εξαιρέσεις. Κι ούτε θα μας παρεξηγήσουν οι φίλοι μας, οι τόσο συμπαθητικοί, που θυμηθήκαμε και τούτη την περίπτωση. Άλλως τε: ουδέν κακόν αμιγές...

Όπως και νάχει το πράμα, ο Αμερικάνος για το χωριό του είναι ο ανακαινιστής, ο άνθρωπος που φέρνει κι ένα πολλοστημόριο απ' το νέο πνεύμα, απ' τη νέα ζωή. Μια πνοή απ' τον πολιτισμό, που κι αυτός είναι πολύτιμο δώρο για τους Ρουμελιώτες. Ο ερχομός του στο χωριό είναι πραγματική άνοιξη.

Πολλές φορές το ιδιαίτερο χωριό του δεν τον χωράει. Αναζητεί μια πιο άνετη εγκατάσταση, που τη βρίσκει εύκολα στο πλησιέστερο αστικό κέντρο. Στην επαρχιακή πόλη κι εκεί γίνεται ο Αμερικάνος το πρόσωπο της ημέρας. Κάτι πρωτότυπο θα λανσάρει. Ένα εξοχικό κέντρο σε στυλ Καλλιφορνιακό, ένα σπιτάκι με στοιχεία ξένης αρχιτεκτονικής, ένα ξενοδοχείο μοντέρνο και συγχρονισμένο.

Εκεί στο άλλο ημισφαίριο οι αμερικάνοι μας δούλεψαν σκληρά κι αξίζει τώρα ν' απολάψουν λίγο τη ζωή και να θερμάνουν την ύπαρξή τους.

Είναι γιομάτοι πείρα και βάσανα, γι' αυτό έχουν απάνω τους αυτό τον γλυκό, λεπτό και πειθαρχημένο αέρα. Είναι ήρωες της ζωής. Γιομάτοι αγάπη προς το χωριάτικο χαμόσπιτο απ' όπου ξεκίνησαν ξυπόλυτοι για νάβρουν το Ελδοράδο. Μακριά σε χώρες άγνωρες κι αλαργινές, νοστάλγησαν τ' αγαπημένο τους χωριό. Κυνηγώντας τις χίμαιρες έμαθαν πως η ευτυχία βρίσκεται ίσως στα απλά πράγματα κοντά στη γαλανή τους πατρίδα...

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"