Μα το 1821...!

Ψηλά, στα αδούλωτα βουνά της Ρωμιοσύνης, οι χτύποι από την παλλόμενη καρδιά της Λευτεριάς ακούγονται πάντα δυνατά. Οι αντίλαλοι της Ιστορίας στα Ευρυτανικά βουνά της Ανυποταξίας και των Ξεσηκωμών, έρχονται από πολύ μακριά... από τους Κλέφτες της Απειθαρχίας ως τους Αντάρτες της Αντίστασης, στέλνοντας διαχρονικό μήνυμα Περήφανης Στάσης Ζωής κόντρα στη θλιβερή ραγιάδικη νοοτροπία της υποταγής. Για πάλεμα και μάχη, για Γη και Λευτεριά, για Ανεξαρτησία και Κοινωνική Δικαιοσύνη, ενάντια στον παλιό και σύγχρονο "κοτζαμπασιδισμό"! Γιατί μπορούμε να ζήσουμε αναπνέοντας ελεύθερα χωρίς αφεντάδες και ξένους προστάτες, δίχως να ξεπέσουμε και να καταδεχτούμε να γίνουμε γρανάζι στη μηχανή τους.  

Ο ευρυτανικός λαός κράτησε έπαλξη και χαράκωμα αντίστασης σε τούτα τα προμηθεϊκά  βουνά καθ' όλη τη διάρκεια της μακράς ιστορικής διαδρομής του. Οι Κατσαντωναίοι των Αγράφων έδωσαν το χέρι στους Αριανούς του Βελουχιού κι αυτοί με τη σειρά τους καρτερούν να παραδώσουν τη σκυτάλη στους επόμενους. Θα 'ρθει η μεγάλη ώρα που η νέα γενιά θ' αδράξει με τη σειρά της το νήμα της Ιστορίας, μεταφέροντας και στο σήμερα την Τιμή, την Αξιοπρέπεια και το Πάθος για μια Καλύτερη-Δικαιότερη Ζωή! Γιατί αν κάτι διδάσκει το ένδοξο παρελθόν είναι πως η Ιστορία των Λαών γράφεται με Ανυπακοή!

Εκείνος ο σπουδαίος επαναστάτης που έδωσε τα νιάτα του, θέτοντας το εμείς προ του εγώ, είχε πει πως : "ο άνθρωπος πρέπει να περπατάει με το κεφάλι απέναντι στον ήλιο. Και ο ήλιος πρέπει να κάψει το μέτωπο και καίγοντάς το να το σφραγίσει με τη σφραγίδα της τιμής. Όποιος περπατάει σκυφτός, χάνει αυτήν την τιμή". 

Γι' αυτό λοιπόν... ούτε τον ήλιο μας, ούτε τη γη μας, ούτε τον αέρα μας ούτε τα νερά μας, μα μήτε τη ζωή μας μήτε τα όνειρά μας δεν σας παραχωρούμε ντόπιοι κι ευρωπαίοι δυνάστες.

Ακούς Κατσαντώνη, ακούς Καραϊσκάκη, ακούς Άρη ; θα τα προστατεύσουμε όπως κι εσείς, κρατώντας τα απροσκύνητα κι απάτητα, κληροδοτώντας τα από το λαό για το λαό!

Μα το... 1821

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Η μάνα μας, η γιαγιά μας...

Φωτογραφία: Κώστας Μπαλάφας 

Ένα αφιέρωμα-φόρος τιμής 

στις αλησμόνητες γιαγιάδες μας από τον αναγνώστη μας Κωνσταντίνο Ηλιούδη

(για το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" )

H μάνα μας, η γιαγιά μας

λιτή και πλούσια συνάμα...

Δεν ξέρω πως είναι εκεί ψηλά γιαγιά αλλά είμαι σίγουρος ότι έχει καλή θέα !

Εσύ που είχες προβλήματα να μοιάζουν ίσα με βουνό ποτέ όμως δεν το έβαλες κάτω, εσύ που με την άξιας θαυμασμού απλή ζωή που έκαμες δεν σου έλειπε τίποτα ποτέ και τώρα τα έχουμε όλα και θέλουμε ακόμη περισσότερα…

Η ομορφιά κρύβεται μέσα στην απλότητα, μια φράση που έγινε τρόπος ζωής για τους κατοίκους της Αγραφιώτικης γης όπως και του δικού μου χωριού, έτσι φέρνοντας στις θύμησες τη γιαγιά μου, μια αληθινή ηρωίδα σκέφτομαι αυτή τη δύσκολη αλλά αληθινή ζωή που έζησε !

Δεν γνώρισε μανάβη αφού όλα τα έβρισκε στο κήπο της σκαμμένο και φυτεμένο από εκείνη, φούρναρης δεν υπήρχε γιατί το ψωμί το ζύμωνε με τα πονεμένα της χέρια κάθε δεύτερη μέρα με αλεύρι ατόφιο απευθείας από τον γεμάτο ιστορίες νερόμυλο στην άκρη του χωριού αφού πρωτύτερα το σιτάρι το είχαν πατήσει τ΄άλογα στο μαρμαρένιο αλώνι, εκεί που τα βράδια οι νεράιδες πιάνονταν σε κυκλικό χορό τις νύχτες με πανσέληνο ! Το ρεύμα άργησε να ‘ρθει στο χωριό, αρχές του 80’, το φως του Ήλιου τούς ξυπνούσε την αυγή και η ώρα του ύπνου ερχόταν με τη δύση του. Τη νύχτα δεν γινόντουσαν δουλειές ούτε βόλτες στο χωριό, οι καλότυχες ήταν εκεί έξω και περίμεναν όποιον ξεγελιόταν και αρνούνταν τη παρουσία τους… 

Λάμπες στο σπίτι δεν υπήρχαν, μονάχα αυτές του πετρελαίου και η φωτιά ήταν τα μάτια της το βράδυ, αντί για πλυντήριο τα ροζιασμένα χέρια της με το πράσινο σαπούνι έκαναν τα πάντα να μοσχοβολούν και αντί για τηλέφωνο περίμενε καρτερικά το ταχυδρόμο με το ματρακά του να φέρει τα νέα σαν αγγελιοφόρος. Ηλεκτρικός φούρνος ήταν άγνωστη λέξη για τη γιαγιά, ποιος να το ’ξερε ότι μετά από κάποια χρόνια θα πατάς ένα κουμπάκι και αυτός θα ζεσταινόταν μόνος του. Μέχρι τότε όμως όλα γινόντουσαν στο μπουχαρί, δύο και τρεις φορές τη μέρα το άναβε για να μαγειρέψει και να θρέψει όλα τα στόματα του σπιτιού ώστε να μη πεινάσει κανείς. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη νοστιμιά των φαγητών που ψήνονταν στη γάστρα πάνω από τα κάρβουνα ή ο ζεστός καφές στο φλυτζάνι… Τα ξύλα για το μπουχαρί και τη σόμπα ήταν μια επίπονη δουλειά που γινόταν όλο το καλοκαίρι με τη γιαγιά να τα κουβαλάει ζαλίγκα χιλιόμετρα ολόκληρα από το δάσος μέχρι το σπίτι χωρίς να βγάλει ούτε έναν αναστεναγμό. Μόνο η μεσούλα της το ήξερε, αυτό το σκυφτό καμπουριασμένο κορμάκι που αν είχε φωνή να μιλήσει και να πει τα πόσα άντεξε στο χρόνο ακόμη θα διαβάζαμε τις ιστορίες του…

Η γιαγιά δεν ήξερε από δάνεια, πιστωτικές και τράπεζες, δεν χρωστούσε πουθενά. Τη πενιχρή της σύνταξη την έφερνε ο ταχυδρόμος χέρι με χέρι κάθε πρώτη του μήνα. Δεν είχε πάει σε εμπορικό κέντρο, ακριβά μαγαζιά και εστιατόρια. Τα ρούχα της δεν είχαν μάρκες, αρκούσαν όσα έραβε κι έπλεκε μόνη της, πάντα όμως εγώ ξεχώριζα τα πανέμορφα στρωσίδια που έφτιαχνε με τον ξύλινο αργαλειό της, πραγματικά έργα τέχνης. Δεν υπήρχε μουσαφίρης που θα έφευγε νηστικός από το σπίτι και το καλύτερο κρεβάτι το έδινε πάντα για τους φιλοξενούμενους και ας κοιμόταν αυτή χάμου. Δεν ήξερε από καλλυντικά ούτε κρέμες ομορφιάς μα παρόλα τα χρόνια της το πρόσωπο της ήταν καθάριο κι ας είχε περάσει τόσες πίκρες και βάσανα. Δεν είχε κάνει ποτέ διακοπές ούτε πήγε σε νησιά, δεν ταξίδεψε με αεροπλάνο ή πλοίο, δεν οδήγησε ποτέ αμάξι, δεν χρησιμοποίησε ποτέ κομπιούτερ ούτε  ηλεκτρική σκούπα αλλά το σπιτικό της πάντα έλαμπε και δεν του έλειπε τίποτα. Το νοσοκομείο ήταν πολύ μακριά από το χωριό για αυτό το φαρμακείο της το έβρισκε έξω στη φύση εκεί που εμείς τα παιδιά των πόλεων δεν βλέπουμε τους κρυμμένους θησαυρούς, στο δάσος, στα λιβάδια, ανάμεσα στα λιθάρια, εκεί έβρισκε κάθε λογής μαντζούνια και βότανα που ήταν το βάλσαμο της για κάθε πόνο. Μόνο για το πόνο της ψυχής μού είχε πει πως δεν μπόρεσε ποτέ να βρει το γιατροσόφι, για όλα τα άλλα κάτι είχε φυλαγμένο στα βαζάκια της. 

Το χωριό όμως ερήμωσε, στη γειτονιά δεν παίζουν πια παιδιά ούτε καπνίζουν καμινάδες, οι γιοί και τα εγγόνια μετακόμισαν μακριά στις πόλεις. Έμεινες μόνη και έρημη παρέα με μια γατούλα συντροφιά, καρτερώντας πότε θα χτυπήσει η πόρτα να δεις τα αγαπημένα σου πρόσωπα να πάρει ξανά ζωή το σπίτι, όταν μας έβλεπες ξεχνούσες όλους τους πόνους και όταν φεύγαμε πάντα δάκρυα κυλούσαν από τα γλυκά σου μάτια, μα τότε μικρός που ήμουν δεν το καταλάβαινα… 

τη νύχτα όμως που έφυγες χωρίς να χαιρετήσεις για το μακρύ ταξίδι, η ψυχή μου από τότε δεν σταμάτησε ποτέ να σιγοκλαίει…

Άρθρο του αναγνώστη μας Κωνσταντίνου Ηλιούδη

στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Στης Ζωής την «κύλα»

Ένα υπέροχο νοσταλγικό αφιέρωμα στα παιχνίδια των παιδιών - από την Κρικελλιώτισσα "Ακευσώ"

για τους αναγνώστες του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη"

******

«Ο ήλιος αυτός ήταν δικός μου και δικός σου.

Τον μοιραστήκαμε» (Γ. Σεφέρη) 

1968! 

Απομεσήμερο, κάτω απ’ το ξενοδοχείο «Ξενία» στο Καρπενήσι. 

Αγυιόπαιδες αλλοπαρμένοι κυνήγαγαν σε μια μπάλα, φτιαγμένη από ξηλωμένα τσουράπια, της Νιότης τα ψιθυρίσματα. Ένα ανθρώπινο κουβάρι σβάρνιζε τον τόπο, που ξεχορτάριαζε την αγκάλη του για να κρύψει τα μυστικά του τα πρωτόφαντα. Άρχιζαν το παιγνίδι με «κορώνα-γράμματα»,  λες και στρατεύανε την ορμή τους να πιάσουν τη Ζωή σ’ αλαφιασμένο μέλλον. Ποιος νοιαζόταν για γρατσουνισμένα γόνατα, για μελανιασμένα χέρια; Ποιος άκουγε της μάνας το κάλεσμα, βερνικωμένο με της αγωνίας την έγνοια;

-Αχρόνιαγα! Νύχτωσε! Πότε θα ξεστραβωθείτε, διαβάζοντας; 

Όλα μια πρόβα, σε μια παράσταση που θα την σκηνοθετούσαν ενήλικες πια, σε μια ορχήστρα μαντρωμένη από οιηματίες, μικρόνοες ηγετίσκους. 

- Να κλείσει ο απογευματινός καφενές του Φλώρου! ωρυόταν ο γυμνασιάρχης, αμύντορας του επαρχιώτικου καθωσπρεπισμού και θεματοφύλακας του «απαγορεύομεν και αποβάλλομεν!» 

Μα οι θαμώνες του παιχνιδιάρικου και γελαζούμενου καφενέ δεν σκόπευαν να τον κλείσουν. 

Ήταν δικός τους!

Δεν θα παίζανε «τα σκλαβάκια»!

Δεν θα γίνονταν «στρατιωτάκια ακούνητα» στη θέληση στείρων απομνημονευματολόγων ενός ακραιφνούς συντηρητισμού!

Συνέχιζαν να ερωτοτροπούν με την μπάλα, την τσιλίκα, τα μπιιιιιζ, τις αμάδες, τη μακριά γαϊδούρα…

Συνέχιζαν να χάνονται στους ελατιάδες, παίζοντας κρυφτούλι με τα ζαρκάδια, κυνηγητό με τους λαγούς και τις βερβέρες.

Συνέχιζαν ν’ αναμετρούν την σβελτοσύνη τους σε μακροβούτια απόκοσμα, στους βούραγκες, στ’ Κουτσουφράγκ’ .

Κι όταν απόσωναν, έπαιζαν «τα σκαμνάκια», εξασκούμενοι στο άλμα και στα ακροβατικά τσαλίμια, αδιαφορώντας αν κάποτε, κάποιοι τσαρλατάνοι θα καπηλεύονταν τούτες τις δεξιότητες για να τσαρμακολληθούν στης εξουσίας τους θώκους. 

Τα παλληκαράκια της αλάνας και των ρουμανιών δεν τα ‘σκιαζε η φοβέρα, γιατί νανουρίστηκαν με δροσοπαιχνιδίσματα του παιδαγωγού Γιάννη Βράχα:

«Τα παιδάκια στο λιβάδι

παίζουν πρόσχαρα κρυφτό.

Δεν μπορούν να το χορτάσουν

το τρελό παιγνίδι αυτό.

Κούκου-κούκου τα παιδάκια,

κούκου-κούκου τα πουλιά, 

γιόμισε ο τόπος όλος

με χαρούμενη λαλιά»

Δίπλα στη μανιά μαθήτευσαν «το τυφλοπάνι» πώς να περπατάνε τ’ ακροδάχτυλά τους στα χαρακτηριστικά του διπλανού τους, ν’ αποκαλύπτουν το όνομά του και να φορούν το πανί στα δικά του μάτια. Και σε κείνα τα συναπαντήματα ανασταίνονταν κρυφοαγγίγματα και βαθιές ανασεμιές.

Πώς να μαντρώσει ο ευθυνόφοβος και αγέλαστος άρχων των μορμολυκείων λεύτερες ζωές, ανθισμένες στη σκληράδα του πετροπόλεμου, με τρόπαια τ’ ανοιγμένα κεφάλια, τα γιατρεμένα με του τσιγάρου τον καπνό;

Πώς να υποτάξει ένα ποτάμι πεθυμιών, που γαλήνευε, καθώς Ευρυτάνες παππούδες περιέγραφαν πως, όντας παιδιά του δημοτικού, πήγαιναν στων δασών τα ξέφωτα, έκοβαν έναν κέδρο χοντρόκορμο και δίμετρο, τον έχωναν στη γη κατακόρυφα, αφού πρώτα είχαν πελεκήσει την κορυφή του κατάλληλα. Σ’ αυτήν προσάρμοζαν οριζόντιο ξύλο και στη συνέχεια  στις δυό άκρες του ανέβαιναν και περιστρέφονταν με ταχύτητα, αδιαφορώντας αν από κάτω έχασκε ο γκρεμός, φωνάζοντας «το μυαλό μας και μια λίρα». 

Άλλοτε έφτιαχναν «τα καροτσίνια». Έκλεβαν από τους βαρελάδες σιδερένια στεφάνια που τα κύλαγαν μ’ ένα ξύλο ή ένα σύρμα κατάλληλα γυρισμένο, για να τα οδηγούν στον δρόμο τρέχοντας.  Ήταν η γνωστή «κύλα» για τους νεότερους, που θα τους καθοδηγούσε στο διάβα τους και θα τους προφύλαγε από ανεπιθύμητες κατρακύλες.

Οι πιτσιρικάδες, στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού μάχονταν με τις «τσουτσουμπέκες». Έπαιρναν ένα κομμάτι ξύλο 30 πόντων από φοξυλιά, έβγαζαν τη μαλακή ψίχα του, και προσάρμοζαν στη μια τρύπα του ένα λεπτό ξύλο κρανιάς χτυπημένο στην άκρη να γίνει θυσσανωτό. Το άλλο άκρο του τρύπιου ξύλου το έκλειναν με ένα μικρό κέδρινο μπαλάκι. Σπρώχνοντας το ξύλο της κρανιάς, το παιγνίδι λειτουργούσε ως τρόμπα και εκτίνασσε το κεδρομπούπουλο με δύναμη στον στόχο. 

Συντρόφισσες στις τρέλες τους και τα κορίτσια που δεν ήθελαν να υστερήσουν απ’ των αγοριών το πέταγμα. Κάποια ύφαιναν τα μικράτα τους φτιάχνοντας αυτοσχέδιες κούκλες, παραγεμισμένες με άχυρο και φτιασιδωμένες με αποφόρια χρωματιστά. Στα πάνινα χεράκια τους σκούπιζαν τα δάκρυά τους, σ’ αυτές εξομολογούνταν τα μικρά τους μυστικά. Κι όταν μικροπαντρεύονταν, τις κλείδωναν στο νυφιάτικο μπαούλο, θυμητάρια παιδικά και δυσεύρετα. 

Στα χωριά της Ευρυτανίας, δεν είχαν την πολυτέλεια να παίξουν τις «κουμπάρες», ανταλλάσσοντας επισκέψεις με τις κούκλες τους, καθώς τις είχαν δεμένες στο άρμα της νοικοκυροσύνης, μικροκαμωμένες κυράδες στα χωράφια, στα σωκήπια, στα κοτερά, στις γίδες, στο φύλαγμα των μικρότερων... 

Εκείνα τ’ αλλιώτικα χρόνια χαίρονταν τα παιδιά ν’ αυτοσχεδιάζουν, να δημιουργούν, να παίζουν ώρες πολλές το ένα δίπλα στ’ άλλο, μέχρι που η μαγεία των παιχνιδιών να χαθεί στ’ ανεμοσούρια και τις νεροσυρμές του Χρόνου.

Παιδιά νιόφερτα, τα καλοκαίρια, απ’ της πολιτείας τα καντούνια, κουβαλούσαν μαζί τους παιχνίδια πρωτόγνωρα, πλαστικοποιημένα απ’ του χρήματος την ξεμυαλίστρα δύναμη. Δικά τους παιχνίδια! Ολοδικά τους!!

 Που δεν ήθελαν να τα μοιραστούν!

 Που τα ‘κρυβαν στο δωμάτιό τους και ύψωναν γύρω τους μια μοναξιά αξιοθρήνητη… 

Και το «θέλω κι αυτό!», «θέλω κι εκείνο!», γέμιζε την ψυχή τους με μια παγωμένη αδιαφορία κι ένα σακατεμένο τρίξιμο «της κύλας» στους αραχνιασμένους δρόμους της απληστίας, στα σκοτιδιασμένα τρίστρατα του αδηφάγου καταναλωτισμού…. 

Ήταν ένα ξεχωριστό άρθρο  της "Ακευσούς" από το Κρίκελλο για τα χρόνια της αθωότητας 

(στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" )

Τίποτε πλέον δεν θα είναι όπως παλιά...!

8 Μαρτίου 2023 : Πλημμύρισε το Καρπενήσι από μαχητικά νιάτα, από ανθρώπους της βιοπάλης και του μόχθου, από σεβάσμιους γέροντες. Ήταν μια ξεχωριστή "φωτεινή μέρα" για την πόλη μας που μέσα σε "σκοτεινούς καιρούς" έδωσε τη δική της ιδιαίτερη συμβολή στο γενικότερο παλλαϊκό ξεσηκωμό, ξεκινώντας με την επιτυχή Απεργία των εργατικών σωματείων το πρωί και καταλήγοντας στη μαζική Διαδήλωση το βράδυ.

Πάνω από 600 Ευρυτάνες συσπειρωμένοι γύρω από τα σωματεία, τους συλλόγους, τις συλλογικότητες, μαζί και πολλοί μεμονωμένοι συμπατριώτες μας, συγκεντρώθηκαν αρχικά στην  Πλατεία του Μάρκου Μπότσαρη και ακολούθως έδωσαν ζωντάνια και πνοή αντίστασης στους δρόμους της πόλης, καταγγέλοντας εμπράκτως αυτό το στυγερό έγκλημα, την ταξική κρατική δολοφονία.

Ήδη από το πρωί τα παιδιά μας, η φλογερή νεολαία του Καρπενησίου, με αιχμή εκατοντάδες μαθητές, έδειξαν με τον πρωτοφανή παλμό και το αγωνιστικό πάθος τους ότι η νέα γενιά δεν βολεύεται ούτε είναι ανενεργή όπως πονηρά θέλουν να την παρουσιάζουν οι συστημικοί παπαγάλοι, αλλά πως οι νέοι άνθρωποι διαθέτουν κοινωνική ευαισθησία, περηφάνια, ιδανικά και όνειρα και δεν θα επιτρέψουν στο σύστημα της αδικίας και της εκμετάλλευσης να τους χειριστεί ως αναλώσιμη ύλη.

"Η νέα η γενιά δεν σας συγχωρεί...". "Εσείς μετράτε κέρδη και ζημιές, εμείς μιλάμε για ανθρώπινες ζωές". "Δεν ήτανε ατύχημα, δεν ήταν τραγωδία, κράτος και κεφάλαιο κάναν δολοφονία".

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και για το χωριό Ραπτόπουλο του δήμου Αγράφων όπου η ευρυτανική νεολαία έστειλε (και) από εκεί το δικό της ηχηρό μήνυμα!

Και κάπου από ψηλά, από τα περιβόλια τ' ουρανού, οι άυλες μορφές της αλησμόνητης γενιάς της αντίστασης, οι  παππούδες και οι γιαγιάδες της "Ελεύθερης Ελλάδας" (που την επέτειό της, 10/3/1944, γιορτάζουμε αύριο στον ιστορικό τόπο μας - βλ. εδώ!) θα καμαρώνουν για τα ευρυτανόπουλα "δισέγγονα" που με ψηλά το κεφάλι μάχονται και διεκδικούν στους σύγχρονους καιρούς το δικαίωμα στη ζωή και την πρόοδο!

Δίπλα και μαζί με τα παιδιά, σα μια φωνή και μια γροθιά, και όλος ο υπόλοιπος κόσμος, εργάτες, εργαζόμενοι, αγρότες και συνταξιούχοι, να δηλώνουν με πυγμή πως... "αυτό το έγκλημα δεν θα συγκαλυφθεί όλων των νεκρών θα γίνουμε η φωνή". Γιατί μόνο ο λαός μπορεί να σώσει το λαό!

Ήταν η μεγαλύτερη λαϊκή κινητοποίηση των τελευταίων χρόνων στον τόπο μας. Οι Ευρυτάνες διέρρηξαν το κέλυφος της απάθειας και βγήκαν στο προσκήνιο, συμμετέχοντας και όχι "αναθέτοντας"! Αυτή η στάση ζωής είναι άλλωστε που μας μετατρέπει από παθητικούς θεατές σε ενεργούς πολίτες και "πλαστουργούς της νιάς ζωής", ενώ ταυτόχρονα στριμώχνει στη γωνία τους δυνάστες μας.

Η Ευρυτανία δεν είναι ένας "εύπεπτος" τουριστικός προορισμός, ξεκομμένος από "το γίγνεσθαι" της υπόλοιπης χώρας, όπως φαντάζονται ή επιθυμούν οι εξουσιαστές. Η Ευρυτανία ζει, μοχθεί, αντιστέκεται, αγωνίζεται, ονειρεύεται και ελπίζει σαν "ώριμο τέκνο της ανάγκης και της οργής"!

Ένα είναι σίγουρο : ότι τίποτε πλέον δεν θα είναι όπως παλιά...

Αντέχουμε - Συνεχίζουμε - Ψυχή βαθιά!

Υποσημείωση : συνοδευτικά βίντεο και εικόνες αντλήθηκαν από τον "902.gr", τα "evrytanika.gr", τον "Ευρυτανικό παλμό" και από συμπατριώτες Ευρυτάνες.

* Το κείμενο είναι του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη".

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Φάροι Αλληλεγγύης!

Άρθρο-παρέμβαση 

του συμπατριώτη Κων/νου Πάζιου, νομικού,

στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

***

ΒΑΛΑΩΡΑ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ   -  ΣΤΑΒΛΟΙ   ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ...

Η μια κοινότητα, η Βαλαώρα, αποτελεί το μεγαλύτερο κτηνοτροφικό χωριό της Ευρυτανίας, η άλλη κοινότητα, οι Στάβλοι, αποτελεί ένα από τα υψηλότερα χωριά της Ευρυτανίας με υψόμετρο 1230 μ.

Δύο χωριά, ξεχωριστά για την ομορφιά τους, ξεχωριστά όμως και για την αλληλεγγύη τους.

Διαβάστε το γιατί : 

ΟΙ ΔΥΟ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΚΡΑΤΟΥΝ ΤΕΝΤΩΜΕΝΟ ΤΟ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΝΗΜΑ ΤΗΣ ΑΛΗΛΛΕΓΓΥΗΣ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ  ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ, ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΑΙ ΔΕΙΧΝΟΝΤΑΣ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΠΩΣ ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑΡΙΟ ΠΡΑΞΗΣ ΙΣΟΔΥΝΑΜΕΙ ΜΕ ΕΝΑ ΤΟΝΟ ΘΕΩΡΙΑΣ!

 ***

1) AΠΟ ΤΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟ ΣΤΑΒΛΩΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΙΔΩΝ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΣΕ ΚΟΠΗ ΠΙΤΑΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ (19/2/2023) :

«Η Πρόεδρος και το ΔΣ του Συλλόγου μας, ευχαριστεί όσους ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα για συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης για τους πληγέντες στην Συρία και την Τουρκία.

Γιατί όταν θέλουμε μπορούμε, όταν μπορούμε οφείλουμε!»

2) ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ ΠΡΙΝ, Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΒΑΛΑΩΡΑΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΠΡΟΕΒΗ ΣΕ ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΙΔΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΛΑΟ!

***

Τα δύο Ευρυτανικά Χωριά απέδειξαν με τις πρωτοπόρες δράσεις τους πως δεν υπάρχει "ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ" ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, ιδίως τώρα που και ο δικός μας λαός δοκιμάζεται από το στυγερό όσο και προδιαγεγραμμένο Έγκλημα των Τεμπών και δέχεται με διαφορά, μόλις λίγων ημερών από τους σεισμούς, μηνύματα ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΑΠΟ ΟΛΟ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ! 

 blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Ήρθ΄ ένας καβαλλάρης μέσα στη νυχτιά...

Τούτο το καλοκαίρι, τούτη η άνοιξη

ποτές να μην ερχόταν, να μην έφτανε.

Γιατ΄ ήρθ΄ ένας αγέρας, ένας σίφουνας

σ΄ άτι γοργό καβάλλα, μαύρο κι΄άπιαστο

πούχε καπνό για χνώτο, λαύρα και φωτιά.

Ήρθ΄ ένας καβαλλάρης μέσα στη νυχτιά

κι΄ έγινε στάχτη ο τόπος, κάμποι και βουνά

κι΄ έχει σταυρούς γεμίσει, μαύρα μνήματα.

…Τούτο το καλοκαίρι τάγριο, το πικρό

κι΄ αν έρθει κι αν ξανάρθη, δε με νοιάζει πια.

Μου πήρε ότι αγαπούσα, μούριξε φωτιά

κι είμαι δεντρί καμμένο μες στην ερημιά

κι είμαι πουλί αφημένο μες στην παγωνιά

κι΄ ήλιο, δροσιά και μέρα δεν προσμένω πια…

{στίχοι του Χάρη Σακελλαρίου, (1923-2007) ο οποίος υπήρξε σπουδαστής μα και συνεργάτης των Παιδαγωγών της Αντίστασης στο θρυλικό Παιδαγωγικό Φροντιστήριο του ΕΑΜ στο Καρπενήσι. Η ιχνηλασία του ποιήματος με τίτλο "Τούτο το καλοκαίρι" έγινε από ένα παλιό «Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο» (τ. 1962-1963-1964) με διευθυντή τον αείμνηστο Ευρυτάνα λόγιο Δημήτρη Σταμέλο}

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Το αποκριάτικο έθιμο του Πανάρατου στην Ευρυτανία : μύθοι και συμβολισμοί

Μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη  που παραχώρησε στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" 

ο κ. Κυριάκος Χήνας  διατελέσας καθηγητής ιστορίας στο Ευρωπαϊκό Σχολείο Καρλσρούης στη Γερμανία 

*****

Μέσα στην πολυσπερμία των ερμηνειών για την ύπαρξη και στοχοθεσία των συλλογικών Μύθων, θεωρούμε ως πλέον έγκυρη αυτή που τους εξηγεί ως μια προσπάθεια του λαού να καταγράψει τις ενοράσεις του για την ανθρώπινη φύση και να διαχειριστεί το βαρύτερο αίνιγμα: το άλγος της θνητότητάς του. Παράλληλα, αναπληρώνονται τα οντολογικά κενά των νοημάτων που βιώνουν οι άνθρωποι στη δημόσια σφαίρα και ενισχύεται η αναγκαία αίσθηση του Ανήκειν (αυτό που ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ονόμαζε sense of somebodiness, αίσθηση της σημαντικότητας).

Η ιστορία του Πανάρετου (Πανάρατος, κατά τη λα'ι'κή εκδοχή) και της Ερωφίλης αναδείχθηκε με τη δημοφιλή τραγωδία που έγραψε ο Ρεθυμνιώτης Γεώργιος Χορτάτσης ή Χορτάτζης γύρω στο 1600. Η πιθανότερη εξήγηση για το πώς εμφανίστηκε αυτή η ιστορία στη Δυτική Ελλάδα  (όπου έγινε λα'ι'κό θέατρο) είναι ίσως η μετανάστευση Κρητών στα βενετοκρατούμενα νησιά του Ιονίου και στη Δυτική Ελλάδα μετά την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους το 1669.

Κατά άλλη εκδοχή, είναι πιθανό αυτό το δρώμενο να έφτασε στην Ευρυτανία από Ηπειρώτες μάστορες στα πρώτα χρόνια του 20ου αι.

Στο έργο ο βασιλιάς Φιλόγονος αποκρούει τον έρωτα της θυγατέρας του Ερωφίλης με τον Πανάρετο, αποκεφαλίζει τον νέο και μετά η Ερωφίλη αυτοκτονεί. Η υπόθεση δεν τελειώνει εκεί, αφού ο βασιλιάς θανατώνεται από το χορό των κορασίδων (ο οποίος αποτυπώνει το λα'ι'κό αίσθημα) και οι δύο νέοι ανασταίνονται με την παρέμβαση του Χάρου : << Ευθύς εβγήκα απ'τον Άδη με τας ψυχάς 'τα χέρια μου. Όλοι να σηκωθούνε απάνω οι νεκροί >>.

Πρόκειται για μια συμβολική απόπειρα της λα'ι'κής ψυχής να αποτυπώσει την επιθυμία της για την επικράτηση Αξιών και ορμέμφυτων στάσεων που θέλει να προσδιορίζουν τη ζωή των ανθρώπων. Έτσι, διατυμπανίζονται με θριαμβικό τρόπο :

1. Η δικαίωση του Έρωτα, αφού οι δύο νέοι οδηγούνται στην ισόβια ευτυχία ύστερα από την υποδειγματική αμοιβαία αφοσίωση που δεν υπολόγισε το θάνατο. Ένας διάλογός τους αποτελεί μια πολύ τρυφερή έκφραση αγάπης : 

- Πανάρετος:

"Στον ήλιον έχω ντήρηση κι εις τ' άστρα που περνούσι και τσι μορφιές σου, αφέντρα μου, κάτω στη γη θωρούσι μηδέ χυθού κι αρπάξου σε".

- Ερωφίλη: "Ή όμορφη είμαι ή άσκημη, Πανάρετε, ψυχή μου, για σέναν εγεννήθηκε στον κόσμο το κορμί μου".

2.  Η υπερνίκηση του θανάτου, έστω και με αυτόν τον απλο'ι'κό μαγικοθρησκευτικό τρόπο. Η Ανάσταση θα συνιστά διαχρονικά τη συμβολική βούληση να ακυρωθεί η υπεροπλία του θανάτου. Ενώ με αυτή τη θεολογική μορφή ο λαός επιχειρεί να καταστείλει το φόβο του για το θάνατο, είναι γνωστό στις σύγχρονες κοινωνίες ότι αυτή η λύτρωση εν μέρει επιδιώκεται με τη φαντασίωση της άπειρης προόδου που θα αποφέρει την ευτυχία και θα περιορίσει αυτό το φόβο.

3. Η απόδοση της ηθικής δικαιοσύνης με τη δολοφονία του αξιοκατάκριτου βασιλιά, ο οποίος προκάλεσε το θάνατο των δύο νέων. Επιπρόσθετο στοιχείο κοινωνικής παρέμβασης και δικαιοσύνης υπάρχει εδώ, αφού τη δολοφονία αποφασίζουν και εκτελούν άνθρωποι του λαού (στη σκηνή, ο χορός των γυναικών).

Παράλληλα, στην υπόθεση καταγράφονται, με σκοπό να στιγματιστούν, ρεαλιστικές εικόνες της καθημερινής πραγματικότητας : Ο σύμβουλος του βασιλιά που τον πληροφορεί χαιρέκακα για το δεσμό των νέων αναπαριστά τον κάθε κακόβουλο που επιβουλεύεται την ευτυχία των άλλων. Οι ταξικές αντιθέσεις που δεν επιτρέπουν το γάμο και τις ευρύτερες διαπροσωπικές σχέσεις ανάμεσα σε άτομα διαφορετικού κοινωνικού βεληνεκούς. Ο ρόλος της Μοίρας με τις ασταθείς παλινωδίες της.

Σε εμβριθές άρθρο της, η κα. Μαρία Παναγιωτοπούλου, προ'ι'σταμένη των ΓΑΚ Ευρυτανίας ("Ευρυτανικός Παλμός" 21-3-2021), αναφέρει ότι : στα πρώτα χρόνια οι ηθοποιοί (μόνον άνδρες) φορούσαν τοπικές φορεσιές και αργότερα αρχαιοπρεπείς. Μετά το 1972 προστέθηκε και ο χορός των γυναικών. Οι δύο παραλλαγές που σώζονται στο Καρπενήσι απαρτίζονται από 260 και 313 στίχους. Η πρώτη σώζεται στο τετράδιο του ηπειρώτη μάστορα Τασιού Παπαγεωργίου, το οποίο βρίσκεται στο αρχείο του ποδοσφαιρικού Συλλόγου Καρπενησίου. Τέλος, η κα. Παναγιωτοπούλου γράφει ότι προπολεμικά η ομάδα των ηθοποιών έβγαζε δίσκο για κοινωφελείς σκοπούς.

Θεωρείται ότι το έργο (παιζόταν τις τελευταίες ημέρες της Αποκριάς) εναρμονιζόταν με το ευφρόσυνο κλίμα της Αποκριάς, παρά την τραγική υπόθεσή του, γιατί το τέλος είναι ένας χαρμόσυνος θρίαμβος της Ζωής με την ευτυχία των δύο ερωτευμένων.

Σε μια προσπάθεια αναβίωσης του λα'ι'κού αυτού δρώμενου (το οποίο διακόπηκε το 1981, χωρίς να ευοδωθεί μια νεότερη πρωτοβουλία για την επιστροφή του στις αρχές του 21ου αι.), ο ευκλεής Πολιτιστικός Σύλλογος Καρπενησίου διοργάνωσε ειδική συγκέντρωση στο Συνεδριακό Κέντρο στις 30-4-2022 με κεντρική ομιλία της σημαντικής λαογράφου κας. Αικατερίνης Πολυμέρου-Καμηλάκη.

Με φιλόφρονα διάθεση ο ευγενικός πρόεδρος του Συλλόγου κ. Γιάννης Δημητρίου, μας ενημέρωσε ότι εξελίσσεται μια ορθοφρονούσα διεργασία για να μπορέσει το εγχείρημα να εδραιωθεί σε σταθερές βάσεις: συνεργασία με φερέγγυους θεατράνθρωπους και συλλογικότητες, αλλά και κινητοποίηση των Ευρυτάνων ώστε να αγκαλιάσουν την προσπάθεια από κάθε μετερίζι χωρίς διχαστικές ψυχώσεις. Έτσι θα διασφαλιστούν οι ποιοτικότεροι όροι για την αναβίωση.

** Ευχαριστώ θερμά την κα. Μαρία Παναγιωτοπούλου, την κα. Γιούλη Μάλαινου, τον κ. Γιάννη Δημητρίου και τον "Ευρυτανικό Παλμό" για τη συμβολή τους σε αυτό το άρθρο και τις φωτογραφίες που το συνοδεύουν.

ΥΓ. Στους ανθρώπους που διακονούν τον πολιτισμό στη γεραρή Ευρυτανία και αντιστέκονται στην πραγμοποίηση και το φετιχισμό της δημόσιας ζωής, αφιερώνω το δίκαιο έπαινο (μάλλον άγνωστο) για την ηθική και πνευματική αλκή των Ευρυτάνων, τον οποίο προσπορίζει ο Κωνσταντινουπολίτης λόγιος Κωνσταντίνος Σπανούδης (1871-1941), μια εμβληματική μορφή του Ελληνισμού της Ανατολής:

<< Έλληνες, από τους αγνοτάτους την ψυχήν και το αίμα. Διετήρησαν αμόλυντον το άρωμα της ψυχής των. Ποίος δεν εγνώρισεν το σφρίγος και την ωραιότητα της ψυχής του Ευρυτάνα; Και έφθασαν εις το να μας δώσουν τον αρτιώτερο τύπο του σώματος και την καλλιτέραν μορφήν της Ελληνικής ψυχής. Υπήρξεν ανέκαθεν ο ευγενέστερος από την μεγάλην Ελληνικήν οικογένειαν, πολίτης και πατριώτης >>

(εφημερίδα "Πρόοδος" της Κωνσταντινουπόλεως 9-3-1920, Βιβλιοθήκη της Εστίας Νέας Σμύρνης).

Άρθρο του καθηγητή ιστορίας κ. Κυριάκου Χήνα

για τους αναγνώστες του blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" 

Ο Στέφανος Σαράφης γράφει από το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ στο Κεράσοβο Ευρυτανίας...

Ο Στέφανος Σαράφης μιλάει στους Αντάρτες!

Ιχνηλατήσαμε από ένα σπάνιο και δυσεύρευτο βιβλίο που κοσμεί την προσωπική μας βιβλιοθήκη και φέρει τον τίτλο: "Ο Ε.Λ.Α.Σ., (έργο του στρατηγού Στέφανου Σαράφη", εκδ. "Σύγχρονο βιβλίο", Αθήνα 1964) μία πολύτιμη γραπτή μαρτυρία του ίδιου του στρατιωτικού διοικητή του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού την οποία σας παρουσιάζουμε μέσα από τις ηλεκτρονικές σελίδες του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη" .

Ο εμβληματικός Στρατηγός του ΕΛΑΣ Στέφανος Σαράφης μας πληροφορεί για την εγκατάσταση του Γενικού Στρατηγείου στο χωριό Κεράσοβο της Ανταρτομάνας Ευρυτανίας το Νοέμβριο του 1943 ενώ αναφέρεται με κολακευτικά λόγια στο χωριό και τους ανθρώπους του αλλά... καθόλου κολακευτικά για τους Άγγλους "συμμάχους". Παράλληλα μας παρέχει πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία γύρω από τα καθήκοντα και τις αναγκαίες δράσεις του ένοπλου απελευθερωτικού κινήματος στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία.

Το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ είχε μετακινηθεί από το Περτούλι των Τρικάλων στην Ευρυτανία όπου και παρέμεινε ως την απελευθέρωση. Κάτι που αξίζει να τονίσουμε επιπλέον, είναι το γεγονός ότι η εγκατάσταση στο Κεράσοβο έγινε στις 17-11-1943, δηλαδή ελάχιστα 24ωρα μετά την πρώτη πυρπόληση του Καρπενησιού από τους γερμανούς ναζί (βλ. εδώ) που φανερώνει πως η Ευρυτανία όχι μόνο δεν πτοήθηκε αλλά και πως παρέμεινε απόρθητο κάστρο και πανελλήνιο κέντρο του επαναστατικού Αγώνα!

Επιλέξαμε να δημοσιευθεί ετούτη η ανάρτηση στις 16 Φλεβάρη που συμπίπτει με την 81η επέτειο από την ίδρυση του θρυλικού ΕΛΑΣ, ως ένας φόρος τιμής στην Αθάνατη Ανταρτοσύνη και στον ίδιο τον αλησμόνητο Στέφανο Σαράφη.

Κατά τη μεταφορά του εν λόγω κειμένου διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτοτύπου. Επίσης λόγω της πυκνής γραφής του, σε ορισμένα σημεία επιλέξαμε να υπάρχουν κάποια πιο αραιά διαστήματα ώστε να είναι πιο ευανάγνωστο.

Ιδού: 

*******

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΥ ΤΟΥ ΕΛΑΣ ΣΤΟ ΚΕΡΑΣΟΒΟ. 

ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Το μεσημέρι στις 15 φύγαμε για τη Νεράϊδα (Σπινάσα), όπου μείναμε το βράδι. Στις 16 μετασταθμεύσαμε στη Μαυρομάτα και στις 17 του Νοέμβρη φτάσαμε στο Κεράσοβο, όπου εγκατασταθήκαμε οριστικά. Επισταθμία που είχε σταλεί προτύτερα, είχε προετοιμάσει την εγκατάσταση. Η μεταστάθμευση δεν ήταν μικρό πράγμα. Σιγά - σιγά είχαν δημιουργηθεί τα γραφεία και υπηρεσίες του Γενικού Στρατηγείου, οι εφοδιασμοί του και έτσι χρειάζονταν περισσότερα από 100 ζώα. Επί πλέον είχαμε και τη συμμαχική αποστολή που χρειάζονταν και αυτή αρκετά ζώα. Πάντως η προθυμία των χωρικών ήταν τέτια, που μέσα σε δυο μέρες η μεταστάθμευση είχε τελειώσει.

Το Κεράσοβο είνε ένα πολιτισμένο και υγιεινό χωριό. Τα περισσότερα παιδιά του χωριού είχαν ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη και Αμερική, έκαναν περιουσίες, ξαναγύρισαν στο χωριό τους και έφτιαξαν πολύ καλά σπίτια και τα επίπλωσαν αρκετά καλά. Επίσης είνε ένα χωριό πολύ φιλόξενο και καλά οργανωμένο. Έτσι βρέθηκαν τα οικήματα που χρειάζονταν ώστε να εγκατασταθούν τα γραφεία και όλες οι υπηρεσίες του στρατηγείου καθώς και οι αξιωματικοί και αντάρτες υπό καλές συνθήκες.

Η συμμαχική αποστολή προτιμούσε να μείνει στο χωριό Βίνιανη, χωριό επίσης καλό σ' απόσταση μιάμιση ώρα από το Κεράσοβο. Οι σχέσεις μας δεν ήταν καλές, το Κεράσοβο δε χωρούσε περισσότερο κόσμο κ' έτσι συμφωνήσαμε η συμμαχική αποστολή να μείνει στη Βίνιανη, όπου στείλαμε και μια διμοιρία για φρουρά της. Τόρα έπρεπε ν' αντιμετωπιστούν τα ζητήματα που παρουσιάζονταν με τη διακοπή της συμμαχικής βοήθειας και τις απώλειες από τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις.

Από την εν γένει εξέταση της κατάστασης βγήκαν τα παρακάτω συμπεράσματα:

α) με την ανάπτυξη του αντάρτικου και τη δημιουργία των μονάδων και υπηρεσιών τους, έγινε στρατολογία νέων αξιωματικών και ανταρτών, που δεν πρόλαβαν να εκπαιδευτούν και προσανατολιστούν στον αντάρτικο αγώνα κ' έτσι παρατηρήθηκαν σφάλματα, πρόωρες συμπτύξεις, αλλού καθυστερημένες συμπτύξεις και αλλού όχι καλή απόδοση των ομαδικών όπλων (πολυβόλων και όλμων). Το τελευταίο αυτό κατά μεγαλύτερο μέρος οφείλεται στο ότι ο οπλισμός των ιταλών σε πυροβολικό, όλμους, πολυβόλα, οπλοπολυβόλα μόνο λίγες μέρες ήταν στα χέρια των ανταρτών και δεν είχαν προλάβει να εκπαιδευθούν σ' αυτόν.

β) με τη σύγκρουση με τον ΕΔΕΣ και διάθεση προς την κατεύθυνση αυτή τμημάτων οι Ι και ΧΙΙΙ μεραρχίες δε διέθεταν όλες τις δυνάμεις τους κ' έτσι δεν απέδοσαν ό,τι μπορούσαν ν' αποδόσουν αν είχαν όλες τις δυνάμεις τους. Πάντως δεν ήταν δυνατό ν' αντιτάξουν στατική άμυνα και ν' απαγορεύσουν στον εχθρό την κίνησή του προς την κατεύθυνση που αποφάσιζε, εφόσον αυτός διέθετε ισχυρότατα μέσα πυρός και άρματα και οι αντάρτες δε διέθεταν αρκετά ομαδικά όπλα. Άλλο πλεονέκτημα των γερμανών ήταν ότι διέθεταν αεροπορία και είχαν πάντα πληροφορίες και μπορούσαν να χτυπούν ανενόχλητα. Επίσης ότι διέθεταν ταχυκίνητα μέσα κ' έτσι μπορούσαν γρήγορα να συγκεντρώνουν τις δυνάμεις τους σε μια περιοχή που ήθελαν να χτυπήσουν και κατά συνέπεια ήταν σ' αυτή την περιοχή πολύ ισχυρότεροι από τους αντάρτες. Αντίθετα, οι αντάρτες υποχρεωμένοι να μετακινούνται με τα πόδια δεν είχαν τον απαιτούμενο χρόνο να ενισχύσουν το απειλούμενο σημείο με τμήματα από άλλες περιοχές παρά μονάχα με τη χρησιμοποίηση των τοπικών εφεδρειών

γ) οι τηλεφωνικές συγκοινωνίες ήταν χρησιμότατες αλλά σε περίπτωση εκκαθαριστικών επιχειρήσεων οι γερμανοί που εισχωρούσαν στην ορεινή περιοχή έκοβαν τις τηλεφωνικές γραμμές κ' έτσι διακόπτονταν η τηλεφωνική επικοινωνία. Μονάχα ο ασύρματος μπορεί να εξυπηρετήσει πολύ καλύτερα και κατά συνέπεια ήταν ανάγκη ανάπτυξης πυκνού δικτύου ασυρμάτου.

Ο αλησμόνητος Στρατιωτικός Διοικητής του ΕΛΑΣ, Στέφανος Σαράφης

Ύστερα από την εγκατάσταση του Γενικού στρατηγείου και τη διαπίστωση των παραπάνω δόθηκαν οι παρακάτω διαταγές:

1) οι μονάδες ν' απαλλαγούν απ' όλα τα στελέχη και τους αντάρτες που έδειξαν ανικανότητα, απειθαρχία ή λιποψυχία. Όσοι βαρύνονταν με βαριά παραπτώματα να παραπεμφθούν στα στρατοδικεία των μεραρχιών, οι δε άλλοι να διωχτούν από τις τάξεις του ΕΛΑΣ και να γίνει γνωστό στις οργανώσεις και τις διοικητικές αρχές των χωριών τους ώστε να μην είνε δυνατή η κατάταξή τους σε άλλες μονάδες του ΕΛΑΣ.

2) να δημιουργηθεί σε κάθε σύνταγμα μια υποδειγματική διμοιρία ΕΠΟΝ, σε κάθε τάγμα μια ομάδα, όλοι δε οι άλλοι επονίτες να καταταχθούν στους λόχους όπως και οι άλλοι αντάρτες.

3) να επιδιωχθεί η εξεύρεση και συγκέντρωση υλικού ασυρμάτου που να σταλεί στο Γενικό στρατηγείο για την ανάπτυξη του δικτύου ασυρμάτου.

4) να συμπληρωθεί το τηλεφωνικό δίκτυο και στα κυριώτερα κέντρα να εγκατασταθούν τηλεφωνητές μόνιμοι αντάρτες εκπαιδευμένοι που θα τηρούν αυστηρά τις οδηγίες του Γενικού στρατηγείου. Οι αντάρτες του εφεδρικού ΕΛΑΣ να χρησιμοποιούνται μόνο σε μικρά κέντρα και να μπουν στις ίδιες διατάξεις με τους μονίμους αντάρτες.

5) να επισκευασθούν και χρησιμοποιηθούν όλα τα ομαδικά όπλα και να γίνει εντατική εκπαίδευση στην τεχνική και τακτική χρήση τους ώστε ν' αποδίδουν το μέγιστο της απόδοσής τους

6) να επεκταθεί η εκπαίδευση στις διμοιρίες, λόχους και τάγματα και να οργανωθεί η εκπαίδευση στελεχών

7) να οργανώνονται επιθετικές επιχειρήσεις κατά στόχων απομονωμένων ώστε να συνηθίσουν οι αντάρτες και τα στελέχη στον επιθετικό πόλεμο και σιγά - σιγά να οργανωθούν επιχειρήσεις κατά μεγαλύτερων στόχων

8) να εγκατασταθούν κατά τέτιο τρόπο ώστε να κατέχουν ισχυρά τις οδεύσεις και στενωπούς που οδηγούν στους σταθμούς διοίκησης, εφοδιασμούς, νοσοκομεία και αποθήκες τους, αλλά και να διαθέτουν ισχυρές τοπικές εφεδρείες με τις οποίες να κάνουν αντεπιθέσεις και να χτυπούν τις εχθρικές φάλαγγες που επιτίθενται. Ο τρόπος αυτής της ενεργού άμυνας σε συνδυασμό με τις ενέδρες και αιφνιδιαστικές επιδρομές είνε ο καταλληλότερος τρόπος για τους αντάρτες να μάχονται. 

Το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ

Πραγματικά όλο το Νοέμβρη και τους κατοπινούς μήνες του χειμώνα άρχισε μια εντατική εργασία εκπαίδευσης, ανασυγκρότησης και προπαρασκευής για την άνοιξη.

Για τον εφοδιασμό διατάχθηκαν οι μεραρχίες με τις επιμελητείες τους να συγκεντρώσουν την εισφορά που είχε κανονίσει το Κοινό γενικό στρατηγείο, τα λεγόμενα "παρακρατήματα" και να προβούν σε αγορές με τα χρήματα που τους έμεναν ακόμα. Επί πλέον διατάχθηκαν σε περίπτωση ανάγκης να κάνουν επίταξη από κείνους που είχαν μεγάλες ποσότητες και να συγκροτήσουν συνεργεία κατασκευής ιματισμού και υπόδησης για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους. Οι μεραρχίες πήραν τα μέτρα τους και φρόντισαν τόσο για την ανασυγκρότηση και ασφάλειά τους όσο και τον εφοδιασμό τους.

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Ντρέπομαι για τη ζέστα μου….

Σεισμόπληκτα παιδιά στην Ευρυτανία - Φλεβάρης του 1966

Από την Ευρυτανία... στην Τουρκία!

Μία κατάθεση ψυχής από την Κρικελλιώτισσα "Ακευσώ"

(για τους αναγνώστες του blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" )

*****

6η του Φλεβάρη, του Κουτσού, του Λειψού, του σωτηρίου;; έτους 2023.

Το χιόνι έζωνε τη Μαυρομάτα Ευρυτανίας.

Οι νιφάδες ζωγράφιζαν πάλλευκα κεντίδια στις αμπαρωμένες αυλόπορτες.

Τα «παγωτά των φτωχών» κρέμονταν στις σκεπές, καρτερώντας, μάταια, ένα παιδικό χέρι να τα γευτεί.

Λίγοι ηλικιωμένοι καρδιοχτυπούσαν τις ώρες τους στ’ αρφανεμένο χωριό.

Η 90χρονη Φιλιώ αβγατίζει το λάδι στο καντηλάκι που γαληνεύει τη θλίψη της μοναξιάς της. Δεν είχε ύπνο. Ξανοίγει κουβέντα με τις φλόγες που έχουν στήσει πυρρίχιο χορό πάνω απ’ τα ελατίσια κούτσουρα. Πού και πού γυρίζει το βλέμμα της, κατά την τηλεόραση, δώρο του γιου  της, του ξωβεργιασμένου στα σιβυλλικά καλέσματα της πλανεύτρας ξενιτειάς. 

- Παναγιά μου! Βόηθα! Ξεπόρτισε η Κραυγή, η θαμμένη στα σπλάχνα της χρόνια τώρα.

- «Σεισμός στην Τουρκία και στη Συρία…. Χιλιάδες οι νεκροί… συντρίμμια παντού…»

Συθέμελα ανακατώθηκαν τα σωθικά της.

Γέμισε ο αέρας της κάμαρης μοιρολόϊ και θύμησες, που έσπρωχναν η μία την άλλη από τις ώρες που η ίδια έζησε τη φρίκη. 

Και τότε Φλεβάρης ήταν! Περπάταγε κούτσα-κούτσα την 5η του μέρα στα 1966. 4 τα χαράματα. 

Είχε σηκωθεί αξημέρωτα, να προλάβει να διορθώσει τις εκθέσεις των μαθητών της. Άκουσε «την υποχθόνιον βοήν» και κατάλαβε… Με την ψυχή στο στόμα πετάχτηκε έξω να χτυπήσει τις πόρτες, να σωθούν τα παιδιά, να γλυτώσουν οι συγχωριανοί της. Πρόλαβαν! Γλύτωσαν τις ζωές τους για να «θρηνήσουν» τα ρημαγμένα κόπια τους, να περιθάλψουν τους άστεγους, να ορθοποδήσουν, να δώσουν τα χέρια στην Αλληλεγγύη, να κλείσουν τις καταβόθρες του εγκέλαδου. 

- Παναγιά! Σώσε! Παρακάλαγε η Φιλιώ βλέποντας τις μανάδες, σύγχρονες Εκάβες να νοιώθουν πως «ουδέ ποτ’ αστένακτος, αδάκρυτος ημέρα επισχήσει», να στήνουν τ’ αυτί στα χαλάσματα ν’ ακούσουν  φωνή αγαπημένη, ν’ αποδιώξουν τους δαίμονες του ολέθρου, να κεφαλοδέσουν την ελπίδα στα μάτια τους.

Σεισμόπληκτοι στην Ευρυτανία - Φλεβάρης 1966

Κίνησε η Ανθρωπιά κατά την Ανατολία. Χτύπησε συναγερμός στις καρδιές των λαών. Ζώστηκε η Συμπόνια με σακίδια της προσφοράς. Μπήκαν σ’ ελικόπτερα και αεροπλάνα οι άγγελοι της σωτηρίας και πέταξαν για τις ισοπεδωμένες πολιτείες. 

Για να στομώσουν τον αδηφάγο θάνατο, να νανουρίσουν τα παιδιά με τα τρομαγμένα μάτια, να τους φτιάξουν ζεστές φωλιές να κουρνιάσουν την παγωμάρα της καρδιάς, τα μαυροφτέρουγα όνειρα. Σταυροφόροι του ελέους βάλθηκαν να μετράνε τα βογγητά μέσα από σίδερα, ξύλα, πέτρες, τζάμια, να κολλάνε τα θραύσματα μιας ολόκληρης ζωής κομματιασμένης μέσα σε μερικά τικ-τακ της ώρας.

Κινητοποιήθηκαν οι Κρατικοί Μηχανισμοί. Εκτελεστέες οι αποφάσεις αυτών που πολλές φορές παραβίαζαν τη νομιμότητα, ύψωναν την εφήμερη ματαιοδοξία τους σε κάστρα έωλα. Αγουροξύπνησαν οι Αφεντάδες της γης. Φόρεσαν το προσωπείο του «Καλού Σαμαρείτη» κι άρχισαν τις βαρύγδουπες δηλώσεις απ’ τα εβένινα γραφεία τους. Καρφίτσωσαν στ’ ακροβλέφαρό τους δάκρυ κροκοδείλιο, αυτοί που υπογράφουν με αίμα την ελευθερία των λαών, αυτοί που σταυρώνουν την Ειρήνη σπέρνοντας συγκρούσεις, σκηνοθετώντας εμφύλιους σπαραγμούς.

Μπερδεύτηκαν οι στριγκοί ήχοι των σειρήνων, οι αγεροκρέμαστοι οδυρμοί, με τις περισπούδαστες αναλύσεις σεισμολόγων, γεωλόγων, μετεωρολόγων, ψυχολόγων, χρησμολόγων, φωνασκούντων δημοσιογράφων.

Στροβιλίζονται μαζί με τις χιονοθυγατέρες «τα θέλω» καιροσκόπων πολιτικάντηδων με «τα θέλω» των χειμαζόμενων ανθρώπων, που ανεβαίνουν τον Γολγοθά τους, μα δεν συναντούν Σίμωνα να φορτωθεί για λίγο τον σταυρό του μαρτυρίου τους.

Δημιουργική εικόνα: Παναγιώτης Κοτρίδης
(για τον σεισμό του Φεβρουαρίου του 2023 στην Τουρκία)

Ξέθαψε η Φιλιώ απ’ των διδαχών της τα κιτάπια την πίκρα του Κωστή Παλαμά:

«Στην αργατιά, στη χωριατιά, το χιόνι, η γρίπη, η πείνα, οι λύκοι, 

ποτάμια, πέλαγα, στεριές, ξολοθρεμός και φρίκη.

Χειμώνας άγριος. Κι η φωτιά καλοκαιριά στην κάμαρά μου.

Ντρέπομαι για την ζέστα μου και για την ανθρωπιά μου» 

Δεν ξανακλείδωσε, η Φιλιώ, την πόρτα του φτωχικού της. Ήθελε να ‘ναι ανοιχτή να τη διαβαίνουν οι άστεγοι, να βρίσκουν αποκούμπι οι αναγκεμένοι.

Δεν ξανάκλεισε τα παντζούρια. Ήθελε να ταξιδεύουν τα μάτια της ψυχής της, να «βλέπει» και να λέει «ευχαριστώ» για όσα έχει. 

Δεν ξανάσβησε το φως, για να ‘ναι «φανός ακοίμητος» σ’ όλους τους «κοντορεβυθούληδες» του κόσμου τούτου, στους οποίους η Λάχεσις στάθηκε στη μιζέρια της τσιγγουνιάς της και δεν έβαλε στις τσέπες του πανωφοριού τους,  τους άσσους της ευτυχίας…

Ήταν ένα επίκαιρο άρθρο της "Ακευσούς" από το Κρίκελλο

στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Η Ευρυτανία εν εξεγέρσει! (1936)

Ένα προπολεμικό συλλαλητήριο των φτωχών Ευρυτάνων χωρικών στ' Άγραφα κατά τον προηγούμενο αιώνα (εν έτει 1936, λίγο πριν τη μεταξική δικτατορία) κόντρα στο "φάσμα θανάτου εκ πείνης" και την απομόνωση που είχε καταδικάσει τους αγροτικούς πληθυσμούς η αντιλαϊκή πολιτική του καθεστώτος.

Το άγνωστο αυτό ιστορικό γεγονός διασώθηκε μέσα από μία αναλυτική ανταπόκριση της προοδευτικής εφημερίδας της εποχής, "Φωνή της Ευρυτανίας", εκδότης της οποίας υπήρξε ο Ν. Θάνος ο οποίος παρευρέθηκε και μάλιστα μίλησε και στο συλλαλητήριο.

Ιχνηλατήσαμε το εν λόγω φύλλο της "Φωνής της Ευρυτανίας" από το δίτομο έργο του αείμνηστου Ευρυτάνα αντιστασιακού αγωνιστή Γεωργούλα Μπέικου (“Η λαϊκή εξουσία στην Ελεύθερη Ελλάδα”, εκδ. Θεμέλιο, 1979) - και σας το παρουσιάζουμε σήμερα από τις ηλεκτρονικές σελίδες του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη"

Κατά τη μεταφορά διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτοτύπου. Η ανταπόκριση της εφημερίδας, αν και καλύπτει ολόκληρη την πρώτη σελίδα, εντούτοις δεν είναι πλήρης καθώς παραπέμπει σε συνέχεια η οποία δεν ήταν δυνατόν να καταγραφεί αφού βρήκαμε μόνο το πρωτοσέλιδο.

Ιδού:

*******

Ε φ η μ ε ρ ί δ α :

Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ.

ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 1936

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΝΙΚΟΣ Κ. ΘΑΝΟΣ

ΕΤΟΣ 1ον ΑΡΙΘΜ. ΦΥΛ. 11

Τ ί τ λ ο ς :

Η ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ ΕΝ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙ

ΜΕΓΑ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟΝ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΑΡΑΙΩΝ, ΑΓΡΑΦΩΝ, ΑΠΕΡΑΝΤΙΩΝ

ΜΕ ΜΑΥΡΕΣ ΣΗΜΑΙΕΣ ΔΙΑΔΗΛΩΝΟΥΝ  

"ΦΤΗΝΟ ΨΩΜΙ ! - ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ !"

Η Ευρυτανία εξύπνησε. Οι "ανδρείοι τσολιάδες" τους οποίους το Κράτος κατεδίκασεν εις θάνατον με την επιβολήν δασμού στο καλαμπόκι, είναι αποφασισμένοι να δείξουν, δια μίαν ακόμη φοράν, την ανδρείαν των. Αλλά την φοράν αυτήν, ο αγών είναι φοβερός. Είναι δια το ψωμί των οικογενειών των, είνε υπέρ ζωής ή θανάτου.

Η κατάστασις έχει φθάσει εις το απροχώρητον, αφ' ης το καλαμπόκι περιήλθεν εις χείρας των εμπόρων. Το φάσμα των θανάτων από την πείνα, άρχισε να πλανάται, επί των χωρίων της Ευρυτανίας. Το ένστικτον της αυτοσυντηρήσεως μεγαλώνει την ανδρείαν των τσολιάδων μας, οι οποίοι δεν θα οπισθοχωρήσουν προ ουδεμίας αντιστάσεως.

Άλλως τε δεν ζητούν παράλογα πράγματα. Ζητούν ψωμί, καλαμπόκι, που αλλού το πετούν στους χοίρους. Το ζητούν φτηνά, για να μπορούν να το αγοράσουν.

Και συγκοινωνία ζητούν. 17 χρόνια τους κοροϊδεύουν. Ξόδεψαν δεκάδες εκατομμυρίων για λίγα χιλιόμετρα. Ζητούν να γίνη ο δρόμος Καρπενησίου -Αγρινίου, γρήγορα.

Γεγονός πρωτοφανές εις τα χρονικά της επαρχίας, που θα σημειώση σταθμόν εις την ιστορίαν της. Ο λαός των τριών Δήμων Αγραιών Αγράφων και Απεραντίων, άκουσε με μια φωνή την πρόσκληση της Φιλοπροόδου Ενώσεως Κερασοχωρίου, και προσήλθε σύσσωμος κατά Κοινότητας εις το οργανωθέν συλλαλητήριον.

Έργο του χαράκτη Τάσσου

Άνω των 350 κατοίκων με κοντόκαπες και με γκλίτσες, συνεκεντρώθησαν και φώναξαν: "φτηνό ψωμί..." 

Πρώτη κατέφθασεν η κοινότης Βίνιανης με επικεφαλής το Δ.Σ. του συλλόγου της, ακολουθεί ο Μαραθιάς, με μαύρη σημαία με τας λέξεις "Φτηνό Ψωμί, Συγκοινωνία", Ανατολική Φραγκίστα με μαύρη σημαία, ύστερα Κουφάλα, Δυτ. Φραγκίστα Χρύσου, Μάραθον, Μοναστηράκι, Βούλπη Παληοκάτουνο. 

Η κοινότης Μαυρομάτας, έκαμε συλλαλητήριο κι' έστειλε το εξής τηλ/μα.

Επιτροπήν Συλλαλητηρίου Κερασοχώρι.

Συνελθόντες απαξάπαντες κάτοικοι μη δυνηθέντες παραστώμεν αυτοπροσώπως διαμαρτυρόμεθα δι' εγκατάλειψίν μας έλεος Θεού τασσόμεθα αλληλέγγυοι υμών απαιτούντες διατήρησιν πρατηρίου Βίνιανης αραβόσιτον 2.50 κατ' οκάν σύντομον αποπεράτωσιν Εθν. οδού Αγρινίου-Καρδίτσης μακροπρόθεσμα δάνεια. Παρακαλούμεν εκπροσωπήσατέ μας. 

Επιτροπή κατοίκων

Επίσης και η Γρανίτσα.

Αντιπροσώπους επίσης απέστειλαν αι κοινότητες Στενώματος και Καλεσμένου.

Η συγκέντρωσις ήρχισε την 11ην π.μ. υπό τους ήχους των κωδώνων και τας κραυγάς του πλήθους.

Τον λόγον έλαβεν ο κ. Γ. Πολυχρόνης Πρόεδρος Φ.Ε. Κερασοχωρίου. Εχαιρέτησε τους συγκεντρωθέντρας και ετόνισε:

"Ο αγών μας είνε ιερός. Χαιρετίζομεν με ενθουσιασμόν την σημερινήν ημέραν και ας είμεθα βέβαιοι ότι θα είνε απαρχή μιας καλυτέρας αύριον δια την επαρχίαν μας".

Είτα τον λόγον έλαβεν ο εκ των μελών της συν/κής επιτροπής της "Φωνής" κ. Ν. Θάνος, όστις ανέπτυξε δια μακρών τα φλέγοντα ζητήματα της επαρχίας μας, ετόνισε την ανάγκην της οργανώσεως των χωρικών προς αντιμετώπισιν των ζητημάτων των.

Ετόνισε το αχρωμάτιστον του αγώνος, ο οποίος, είπε, "αποβλέπει εις το να κάμη τους χωρικούς μας να νοιώσουν την αθλία κατάσταση στην οποία βρίσκονται, να καταλάβουν ότι δεν πρέπει να ζουν σαν τα ζώα, ότι έχουν δικαιώματα στη ζωή και ότι τα δικαιώματά τους αυτά μπορούν και πρέπει να τα διεκδικήσουν.

Πρότεινεν έπειτα, να γίνη δεκτόν ψήφισμα περιέχον τα αιτήματα του συλλαλητηρίου.

Εμίλησεν είτα ο αντιπρόσωπος της Δυτ. Φραγκίστας κ. Δ. Λιάγκας ιατρός, τονίσας την εκ μέρους των πολιτικών εγκατάλειψιν της επαρχίας μας, ειπών ότι και εις το τηλ/μα πρέπει να τους αγνοήσωμεν άπαξ μας αγνοούν. Η πρότασις έγινε δεκτή, αλλά δια λόγους λεπτότητος μόνον δεν αγνοήθησαν.

Εις το συλλαλητήριον υπεβλήθη πρότασις να τεθή ως απαίτησις η ανάκλησις της μεταθέσεως του μηχανικού κ. Γ. Μπούρλου. Οι συγκεντρωθέντες συνεφώνησαν ότι η μετάθεσις πρέπει ν' ανακληθή οπωσδήποτε, ν' αποτελέση όμως τούτο, αντικείμενον ιδιαιτέρας διαμαρτυρίας του Συλλαλητηρίου.

Ωμίλησε δι' ολίγων ο κ. Δέπος, συμφωνήσας με τα προλεχθέντα. Είτα ο κ. Γ. Μπετχαβάς εκ μέρους της κοινότητος Χρύσου, ο κ. Χ. Νίτσιος εκ μέρους Ανατ. Φραγκίστης ο κ. Χρ. Σταμέλος Μαραθιά, όστις μάλιστα κατέληξε δια ζητωκραυγής υπέρ της Ευρυτανίας, ενθουσιάσας το ακροατήριον. Έλαβεν είτα τον λόγον ο κ. Παπασπύρου της κοιν. Βίνιανης  και Μπακογιώργος Κουφάλας και Μαράθου κ. Μπαλωμένος.

Είτα συμπληρωματικώς ο κ. Αλκ. Νίτσιος όστις δι' εκφραστικωτάτης αγορεύσεως ετόνισεν ότι "οι πολιτικοί μάς κοροϊδεύουν, και πρέπει να πάρωμε με το σπαθί μας το δίκηο μας. Ζούσαμε καλύτερα επί τουρκοκρατίας"

Είτας εν κατακλείδι ο κ. Ν. Θάνος τονίσας και πάλιν την ανάγκην της οργανώσεως.

"Ας ευρισκώμεθα εν επιφυλακή, διότι θα χρειασθή να συνεχισθή έτι εντονώτερον ο αγών". 

Συνέστησαν είτα εις το ακροατήριον να διαλυθή ησύχως, καθόσον ηπειλήθη διαδήλωσις και εφρουρήθησαν όλα τα δημόσια καταστήματα.

Απεστάλη είτα το κάτωθι τηλ/μα.

Πρωθυπουργόν, Υπουργούς Συγκοινωνίας, αρχηγούς Κομμάτων, Εφημερίδας.

Λαός Δήμων Αγραίων, Αγράφων, Απεραντίων συνελθών πάνδημον συλλαλητήριον αντιμετωπίζων φάσμα θανάτου εκ πείνης διαμαρτύρεται εντονώτατα.

Αξιούμεν 1) άμεσον άρσιν δασμών αραβοσίτου 2) Ανάθεσιν προμηθείας αραβοσίτου Αγροτικήν Τράπεζαν. 3) Ανασύστασιν καταργηθέντων πρατηρίων ίδρυσιν νέων 4) Καθιέρωσιν πωλήσεως αραβοσίτου, τιμήν κόστους μέχρις αποθηκών. 5) Χορήγησιν επαρκούς πιστώσεως συντονισμόν εργασιών προς ταχείαν αποπεράτωσιν οδού Αγρινίου-Καρπενησίου. Διακηρύσσουν απόφασίν των αγωνισθώσι παντί μέσω επίλυσιν δικαίων αιτημάτων των.

Ποιούνται έκκλησιν κοινήν γνώμιν Ελλά

(συνέχεια εις την 4ην σελίδα)

******

Σημείωση Ευρ. ιχν : εδώ δυστυχώς τελειώνει η 1η σελίδα της ιστορικής εφημερίδας χωρίς να υπάρχει η συνέχειά της...

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

12 χρόνια "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

 

Πέρασαν κιόλας 12 χρόνια. Κι όμως μας φαίνεται σαν να ήταν μόλις χθες! 

Κρατώντας εκείνο το αδιόρατο νήμα που συνδέει το σήμερα με το χθες, ιχνηλατούμε τη Γη και την Ιστορία της μικρής ορεινής πατρίδας, πασχίζοντας να προσεγγίσουμε ότι μας κάνει περήφανους μα και ότι μας πληγώνει σε τούτο το θεόμορφο αυθεντικό τόπο που εξακολουθεί να χαράζει με τη σμίλη του χρόνου, μνήμες, παραδόσεις και λαβωματιές, κόντρα στη λήθη και την αλλοτρίωση.

Το ταξίδι συνεχίζεται με όλους εσάς συνταξιδιώτες...

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Αντιπολεμικόν!

Πέφτουν τα βόλια εμπρός στα πόδια του

χίλιες φωτιές τον φοβερίζουν

χυμούν ν' αρπάξουνε τα νειάτα του

σαν πύρινες οχιές σφυρίζουν.

Και το τουφέκι μεσ' τα χέρια του

σπέρνει θανάτους αναμμένους...

Ποιος ξέρει πόσους αιματόχυσε

πόσους ξαπλώνει σκοτωμένους !

Μα στο μεθύσι το θεότρελλο

πούχει το νου του θαμπωμένον

περνούν σα βόλια οι ενθύμησες

των μακρυνών αγαπημένων!

Κι' έρχεται η μάννα κεροπρόσωπη

κι' η αδερφούλα μαραμμένη

κι' ο τρεμοκίνητος ο γέροντας

κι' η αλησμόνητη ερωμένη !

Μεσ' τη φωτιά του στάζουν δάκρυα

και αμίλητος καθένας στέκει

κι' όλοι ξαπλώσανε τα χέρια των

να του κρατήσουν το τουφέκι !

-Ω μυριοπόθητα φαντάσματα

που μ' αγκαλιάζετε κλαμμένα,

παραμερίστε κι' είμαι αλύπητος,

αλυπητος στον ίδιο εμένα !

Και χύνεται μπροστά σαν άνεμος

-τώρα ποιο φάντασμα τον πιάνει -

Πέρνει τη φλόγα χρυσοστέφανο.

Ήρθε το βόλι... τους ξεχάνει !

{του μεγάλου Ευρυτάνα λογοτέχνη Ζαχαρία Παπαντωνίου (1877-1940). Το σπάνιο αυτό ποίημα φέρει τον τίτλο "Λησμονημένοι" και εμπεριέχεται στο ποιητικό έργο του "Πολεμικά τραγούδια", έτος 1898}

                                   *****

ΥΓ. Σε λίγα εικοσιτετράωρα και συγκεκριμένα την 1η Φλεβάρη συμπληρώνονται 83 χρόνια από την εκδημία του Ζαχ. Παπαντωνίου. Επιλέξαμε το συγκεκριμένο ποίημα ως μια σπαρακτική κραυγή αγωνίας στους άγριους καιρούς που βιώνει η ανθρωπότητα. 

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Το ζαρκάδι

Ο αείμνηστος Ευρυτάνας συγγραφέας Στέφανος Γρανίτσας (1880-1915) μάς συστήνει το ζαρκάδι με τις χάρες και τα βάσανά του, μέσα από το εξαιρετικό βιβλίο του με τίτλο : "Τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου".

Ιδού:

-----------------------------

ΤΟ ΖΑΡΚΑΔΙ

Υποθέτω ότι είναι από τα συγκινητικότερα ποιήματα της μητρικής στοργής ο περυσινός θάνατος μιας Ζαρκάδας, όπως τον διηγούνται πολλοί κυνηγοί. Εί­χαν παγάνα παρά τον Αχελώον δι’ αγριογούρουνα. Απροόπτως όμως ενεφανίσθη μία Ζαρκάδα με το παιδί της. Οι κυνηγοί επυροβόλησαν την Ζαρκάδα, η οποία προηγείτο ολίγα βήματα, αλλ’ απέτυχον. Αμέ­σως μετ’ αυτήν ήρχετο το μικρό της, το οποίον επυροβόλησαν και ελάβωσαν. Εκείνο εβέλαξε και η ατυχής μητέρα του, η οποία ήτο εκτός βολής πλέον, εγύρισε βελάζουσα και αυτή διά να ιδή την τύχην του μικρού της. Οι κυνηγοί την επυροβόλησαν και η κακή της τύχη δεν ηθέλησε να τελείωση το βάσανόν της. Αντί να την σκοτώσουν, την επλήγωσαν εις τα πόδια. Όταν την μετέφεραν εις την ακροποταμιάν, η Ζαρκάδα έπεσεν επάνω στο παιδί της και έκανε σαν άνθρωπος.

Και οι κυνηγοί, οι οποίοι γνωρίζετε τι θηριώδεις ψυχάς έχουν, ενθυμούνται ακόμη με συγκίνησιν το δράμα αυτό.

Εννοείται όμως ότι τούτο δεν τους εμποδίζει καθόλου να τα κυνηγούν συστηματικώς. Διότι κατ’ εξοχήν τα Ζαρκάδια, ως απονήρευτα, αγνοούν ολότελα να προφυλάσσωνται και προ παντός συχνάζουν εις μέρη καλοπάτητα.

Η γειτονική επαρχία Βάλτου είναι κυριολεκτικώς η χώρα των Ζαρκαδιών. Πρώτον διότι είναι τόπος ήμερος - εννοώ τα χώματά του και τα δένδρα του - και δεύτερον διότι είναι τόσον πυκνά δασωμένος, ώστε να ημπορήτε να περπατήτε δέκα ώρας υπό δένδρα. Ευτυχώς οι συμπατριώται του κ. υπουργού των Ναυτικών Ν, Στράτου, δεν ομοιάζουν, τους άλλους αγριανθρώπους της Ελλάδος. Ποτέ δεν ενθυμούμαι πυρκαϊάν εις τον Βάλτον.

Μία κακή γλώσσα μου έλεγεν άλλοτε, ότι οι Βαλτινοί τα χρειάζονται τα δάση διά τον εαυτόν τους» επειδή οπωσδήποτε ευρίσκονται εις συχνοτέρας δοσο­ληψίας με την Δικαιοσύνην. Αλλ’ οφείλομεν να ομολογήσωμεν, ότι τώρα δεν υπάρχει ο λόγος αυτός, διότι ο κατ’ εξοχήν τόπος των φυγοδίκων έγινεν επί Βενι­ζέλου κυριολεκτικώς λάδι. Και πρέπει να σημειωθή ότι επαρουσιάσθησαν μόνοι των εις τας Αρχάς, χωρίς καμμίαν επέμβασιν της εξουσίας. Τώρα εις τα άλλοτε φυγοδικοβριθή δάση μόνον βοσκούς και κυνηγούς θα απαντήσετε.

Εντόπιοι κυνηγοί, φημιζόμενοι διά τας εκδρομάς των, είναι οι κ. κ. Καραγιάννης πρώην βουλευτής, Σ. Πετίνης, Σ, Στράτος, Χαβίνης και μερικοί άλλοι. Άλ­λοτε επεσκέπτετο τους δρυμώνας του Βάλτου και ο αγαπητός κ. Σπήλιος Χαραμής. Αλλά τώρα έχομεν καιρόν να τον ιδούμε.

Τα Ζαρκάδια του Βάλτου έχουν και εις τας Αθήνας ένα αντιπρόσωπόν των, τον Κίτσον του κ. Μπενάκη, ο οποίος συλληφθείς μικρός, εχαρίσθη εις τον φίλτα­τον κ. Περικλή Καραπάνον, παρά του οποίου μετεβιβάσθη εις τον τωρινόν κύριόν του.

Ημερεύουν ευκολώτατα και είναι πολύ απονήρευτα, σχεδόν μέχρις ηλιθιότητος. Έχουν ένα βάδισμα ή μάλλον ένα πήδημα ρυθμικόν, μαθηματικώς υπολογισμένον από τους κυνηγούς, διά να τα τουφεκίζουν επιτυχώς. Είναι το ζώον της ταχύτητος και τα δημο­τικά τραγούδια δανείζονται απ’ αυτό εικόνας γληγοράδας και σβελτωσύνης:

Ποιος είν’ αξιός και γλήγορος

να τρέξη σαν ζαρκάδι

Τριών μερών περπάτημα

τρεις ώρες να το κάμη;...

Το φθινόπωρον αρχίζουν ν’ αλλάζουν χρώμα και μέχρι της ανοίξεως γίνονται κατακάστανα. Άμα όμως ανοιξιάση, αρχίζουν και παίρνουν το καφεκόκκινον χρώμα τους και όσον προχωρεί η θερινή εποχή και θρέφονται, τόσον περισσότερον κοκκινίζουν. Η ουρά τους μόλα ταύτα εις το κάτωθεν μέρος είναι άσπρη, εξ ου και η λαϊκή ευχή «ν’ ασπρίση, να γεράση σαν του ζαρκαδιού την ουρά».

Λέγεται ότι τα Ζαρκάδια τρελλαίνονται άγνωστον τι χόρτον τρώγοντα. Προ ετών ένα Ζαρκάδι εποδοτσάκισεν ένα κυνηγόν μόλις το ετουφέκισε. Τον επήρε στα πόδια και οσάκις τον επλησίαζε επηδούσε να τον σκοτώση. Εκείνος ανέβη εις ένα δένδρον και το Ζαρ­κάδι από κάτω εκουτρούσε τον κορμόν. Επί τέλους έφυγε και, όταν μετά ημέρας ευρέθη νεκρόν, τότε αντελήφθησαν ότι η παραφροσύνη του ωφείλετο εις το ότι τα σκάγια είχαν χωθή στα ριζαύτια του και διέσεισαν τον εγκέφαλόν του.

Τα καταδιώκουν μανιωδώς οι λύκοι, ανακαλύψαντες, φαίνεται, ότι έχουν νόστιμον κρέας. Αλλ’ αυτά φεύγουν ως αστραπή, και μόνον αν πιασθούν τα εύμορφα ξύλα της κεφαλής των από τίποτε κλαδιά, κατορθώνουν και τα συλλαμβάνουν οι λύκοι. Αλλ’ ούτε πέντε άνθρωποι δεν ημπορούν να κρατήσουν ένα Ζαρκάδι. Είναι τόσον πολυδύναμα, ώστε οι λύκοι προσ­παθούν να τ’ αρπάξουν από κρίσιμα μέλη του σώματός των διά να τα δαμάσουν. Πολλά Ζαρκάδια όμως συγυρίζουν ένα λύκον και λέγεται ότι ευρήκαν λύκους νεκρούς με ίχνη κτυπημάτων από ξύλα Ζαρκαδιών.

Άμα ημερεύουν τα Ζαρκάδια είναι ανοικονόμητα. Δεν ορίζετε κήπον, κλήματα, δένδρα, σπίτι, κουζίναν. Πρέπει να είσθε πάντοτε κλειδωμένοι. Δι’ αυτό και τα χαρίζομεν ευχαρίστως άμα οικονομούμεν κα­νένα. Αλλ’ υποθέτω ότι και ο κ. Μπενάκης θα έχη βαρεθή ήδη τον Κίτσον, διότι, όπως είπα, είναι με­γάλο βάσανον, το οποίον δεν γνωρίζω και τι σκοπόν έχει. Να θρέφω μίαν πέρδικα, ένα κόσσυφον, μάλι­στα. Μίαν αλεπού ακόμη προτιμότερον. Τουλάχιστον θα με διασκεδάζη με τας πονηρίας της. Αλλά ένα ηλίθιον πλάσμα, όσον εύμορφον και αν είναι, υποθέτω ότι μόνον εις την κατσαρόλαν είναι χρησιμώτερον. Και μάλιστα άμα είναι από τον Βάλτον, όπου, κατά τους ιστορικούς, έστελλεν ο Λούκουλλος και επρομηθεύετο τ’ αρνιά του, ούτε λόγος είναι να γίνεται, ότι δεν έχει άλλην χρησιμότητα.

Όσον διά τον μητρικόν πόνον, ο οποίος εστοίχισεν εις την ατυχή ζαρκάδαν ένα εκούσιον θάνατον, νομίζω ότι θα ήτο το μόνον που θα εδικαιολόγει κάποιαν παράτασιν της απαγορεύσεως του κυνηγίου κατά τους εαρινούς μήνας. Αλλά μαζί με τα αβλαβή ζαρκάδια θα επροστατεύοντο και ένα πλήθος επι­βλαβών ζώων, όπως οι λαγοί, τ’ αγριογούρουνα, οι έσβοι, οι αετοί, οι λύκοι, τα τσακάλια και τόσαι άλ­λαι μάστιγες της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Αν αι Κυρίαι της Εταιρείας των Ζωόφιλων έχουν αντίθετον γνώμην, ας καταργήσουν τα γουναρικά, διά να σωθούν τα ατυχή κουνάβια, τα πλέον ακίνδυνα ζώα.

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Σήμαντρο της Λευτεριάς!

* Ένα ξεχωριστό κείμενο Μνήμης και Τιμής από την Κρικελλιώτισσα "Ακευσώ"

Ιοστεφής η Ηώς στολιζόταν μπροστά στον καθρέφτη του Ήλιου για να καλημερίσει της Ευρυτανίας τ’ αδούλωτα βουνά, να χορέψει με της δροσοσταλίδας τα λαμπυρίσματα, ν’ αχνοξεδιαλύνει σκοτεινά λαγούμια, να ξεπροβοδίσει τον Έρωτα στων παιδιών το κάλεσμα.

Με την καραμπίνα στον ώμο, ο Νικόλας ανηφόριζε αγκομαχώντας στο διάσελο του Τσιπετού, λίγο πριν τα Σκαλώματα. Σαν απόκοσμο ξωτικό ξεπρόβαλε μέσα απ’ της ομίχλης τα διάφανα πέπλα. Σβάρνιζε τ’ αρβύλια του κάθε φορά που ένοιωθε τα σκιρτήματα της ζωής. Τα μάτια του χτένιζαν τις θαμνοφωλιές στο αλπικό τοπίο, για να σημαδέψει θήραμα ζηλευτό. Ο νους του στου λαγού τη γρηγοράδα, στου πουλιού το πέταγμα, στου ζαρκαδιού το ξάφνιασμα. Η ψυχή του, όμως, αποξεχνιόταν μαγεμένη απ’ της ομορφιάς τα χρώματα, πλανεμένη απ’ του χιονιού τη λευκή σιωπή.

Αχάραγα είχε πάρει τα βουνά. Απόστασε. Ακούμπησε την κούρασή του στη σφιχτοδεμένη αγκαλιά των λατσουδιών εκατοχρονίτικων έλατων, που είχαν μπλεχτεί σ’ ένα πρωτόγνωρο συντροφικό στασίδι. Άνοιξε τον ντορβά, πήρε τη ζυμαρόπιτα της χεροάνασσας συντρόφισσάς του και τη σεργιάνισε στου ουρανίσκου του τους γευστικούς κάλυκες, συνοδεύοντάς την με μυρωδάτο τσίπουρο, φτιαγμένο από βρωμοστάφυλο, αποσταγμένο δυό φορές.

Γαλιούριασε…

Έγειρε στο χρονοφαγωμένο βαθούλωμα, ψαχουλεύοντας για απρόσμενο συγκάτοικο.

Ένοιωσε το σίδερο να παγώνει την αργασμένη του παλάμη. Βρέθηκε να κρατάει ένα ντουφέκι. Το ξύλινο κοντάκι του χιλιοσαρακωμένο άναψε φωτιές στις θύμησες.

Πετάχτηκαν ολόρθοι από της Μνήμης το κιβούρι οι πρόγονοί του. 

Όλοι Αντάρτες. Όλοι ορκισμένοι για Λευτεριά ή Θάνατο. Ξάνοιξαν χορό πυρρίχιο οι ιστορίες του παππούλη του.

Ώρες ατέλειωτες τα βράδια του χειμώνα, τού μίλαγε  για τους πολέμους εναντίον των φασιστών, για το κάψιμο του Κρίκελλου δυό φορές από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς, για το πάλεμα των συγχωριανών να σωθούν, να ξαναζωντανέψουν τη γη, να συναρμολογήσουν τα ξεφτίδια της παιδεμένης τους νιότης.

Άκουγε για Δασκάλους που άφησαν την πένα, άδραξαν το ντουφέκι και βγήκαν στο κλαρί τραγουδώντας:

«Με το ντουφέκι μου στον ώμο

σε πόλεις, κάμπους και χωριά,

της λεβεντιάς ανοίγω δρόμο

της στρώνω βάγια και περνά»

Για Αγωνιστές που κυνηγημένοι από Μπουραντάδες και ταγματαλήτες, τ’ άφησαν σε κρυψώνες δυσδιάκριτες, γιατί το νοιώθανε:

«Έρμο ντουφέκι σκοτεινό,

Τι σ’ έχω γω στο χέρι

Οπού συ μου ‘γινες βαρύ

Κι ο (εχθρός) το ξέρει»

Για Παλληκάρια που δεν ήθελαν, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, να υπακούσουν στον αφοπλισμό και στη διάλυση του ΕΛΑΣ, που αρνήθηκαν να παραδώσουν «το ταίρι τους το λατρευτό», καθώς ήταν «συνέχεια του χεριού τους και το χέρι τους συνέχεια της ψυχής τους» .

Κάθε που ξημέρωνε η 12η Φεβρουαρίου, ο Νικόλας έβλεπε και ξανάβλεπε τα πρόσωπα των γενειοφόρων υπερασπιστών της Λευτεριάς, τους ήρωες λαμπαδηδρόμους της πολυπόθητης Λαοκρατίας να παραδίνουν τον οπλισμό τους πάνω σε μια ελληνική σημαία, να συμμαζώνουν στα δάκρυά τους την προδομένη Αξιοπρέπεια και να χώνουν το μικρό χελιδόνι τρομαγμένο στα άγρια γένεια τους, πολιορκημένο από γερμανοτσολιάδων και συμμάχων συμφέροντα.

Και τώρα, ακουμπώντας τα δάχτυλά του επί του τύπου των ήλων της προδοσίας, σκούπιζε τα δικά του δάκρυα, επιμνημόσυνη δέηση στους αδικοσκοτωμένους, στους κυνηγημένους, στους βασανισμένους, που αρνήθηκαν να βάλουν ταφόπλακα στην «Τιμή των όπλων», που αρνήθηκαν να ράψουν τη ζωή τους με τη μεζούρα  των σταυρωτήδων τους.

Πήρε να μεσημεριάζει. Αλυχτίσματα, σφυρίγματα, ντουφεκιές αλώνιζαν στον αγέρα. Ο Νικόλας πέρασε στον αριστερό του ώμο το πολύτιμο βρετίκι, στον δεξιό του το δικό του όπλο, και πήρε να ροβολάει κατά το χωριό σιγοσφυρίζοντας:

«Ποιος κατεβαίνει σήμερα στον Άδη;

Ποιόν κουβεντιάζει η γειτονιά κι ανανταριάζει;

Γιατί βουβά είναι τα βουνά κι οι κάμποι;

Λεβέντης εροβόλαγε….»

Από τότε το ‘χει φυλαγμένο καρτερώντας να ‘ρθει η στιγμή να το χαρίσει στο μουσείο του χωριού, που όλο λένε να φτιαχτεί κι ακόμη να πυργοθεμελιωθεί. Να το βάλει ψηλά, γιατί

«τ’ αντρειωμένου τ’ άρματα δεν πρέπει να πουλιώνται,

μον’ πρέπει τους στην εκκλησιά κι εκεί να λειτουργιώνται»

Να στέκουν εκεί Σήμαντρα της Αλήθειας.

Φανοστάτες στο πλαστογραφημένο μέλλον.

Σάλπιγγες της διακήρυξης πως «ετούτος δω ο λαός δε γονατίζει παρά μονάχα μπροστά στους νεκρούς του», πως οφείλουμε σ’ αυτούς «να είμαστε έτοιμοι, κάθε ώρα είναι η δική μας ώρα».

Ξυπνητήρια της Συνείδησης:

«Κανένας δεν έχει δικαίωμα

να εξουσιάζει τα μάτια μου,

το στόμα μου, τα χέρια μου,

τούτα τα πόδια μου που πατάνε τη γης».

Σημείωση:

Οι παρεμβαλλόμενοι στίχοι είναι από τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του  Διονυσίου Σολωμού, από τη «Ρωμιοσύνη» του Γιάννη Ρίτσου και από Δημοτικό Τραγούδι.

* Χαρισμένο από την "Ακευσώ" του Κρίκελλου

στους αναγνώστες του

 blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"