Ένα εξαιρετικό άρθρο
για την τρίτη ηλικία
από τον συμπατριώτη μας
Ευθύμιο Ξ. Φλώρο
(για τους αναγνώστες του
blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης")
Η ηλικία που …κάνει τη διαφορά!
Οι σημερινοί συνταξιούχοι, τελευταία αναλαμπή κι ελπίδα για την κοινωνία πριν την ολική φτώχεια που έρχεται στα επόμενα χρόνια!
Πατώντας τα 80 ο άνθρωπος της εποχής μας, μιας εποχής που χορεύουν και ευδοκιμούν μόνο οι αριθμοί και οι στατιστικές, έχει ξεπεράσει τον μέσο όρο ζωής που ίσχυε πριν μερικές μόνο δεκαετίες.
Σε μια πρώτη ανάγνωση ετούτο το στοιχείο θα μπορούσε να εκληφθεί ως επιτυχία! Είναι όμως; Κι αν είναι για ποιους είναι επιτυχία;
Για να μπορέσει κάποιος να συμπεράνει αντικειμενικά και σωστά για ένα θέμα, πρέπει να πατάει καλά πάνω σε σαφώς ορισμένες έννοιες. Κι εδώ έχουμε πολύ ασαφή την έννοια της επιτυχίας ή της αποτυχίας στη ζωή μας. Άλλα μέτρα και σταθμά χρησιμοποιεί ένας άνθρωπος της πόλης, άλλα εκείνος της επαρχίας.
Και τούτο γιατί η επαρχία και ειδικά τα μικρά χωριά των ορεινών ιδίως περιοχών δεν «έτρεφαν άλογα και βατράχια» αλλά ανθρώπους νοήμονες, πολυμήχανους και ευρεσιτέχνες. Η ανάγκη βέβαια τα έκανε όλα αυτά. Η «σφίξη βγάζει λάδι», και οι κάτοικοι των βουνών έπρεπε να επιβιώσουν, αποκλεισμένοι από τις «εύκολες» λύσεις που «προσφέρει» η μεγάλη πόλη κι ο κάμπος!
Ήταν φανερή η διαφορά στη νοοτροπία και στον τρόπο ζωής μεταξύ των βουνίσιων και των ανθρώπων που προ ολίγου έμεναν εκεί στα βουνά και μετακόμισαν σε αντίστοιχα χωριά του κάμπου. Έβλεπες στον κάμπο χαμόσπιτα με χωμάτινες πλίθες, ενώ στα βουνά το σπίτι ήταν πέτρινο με αγκωνάρια πελεκητά που ξόδευαν τα μαστόρια ένα μεροκάματο να διαμορφώσουν ένα απ’ αυτούς τους ακρογωνιαίους λίθους.
Έβλεπες εξαιρετικούς ναούς στα χωριά των βουνών και μια μικρή εκκλησούλα στα καμποχώρια. Αλλά και στον τρόπο ζωής τους στα πεδινά οι κάτοικοι είχαν ήδη πέσει στην παγίδα της υποσχόμενης «ευκολίας»! Γιατί να ζυμώσει μια νοικοκυρά, αφού ο περιφερόμενος με αυτοκίνητο φούρναρης έδινε ψωμί φθηνό; Γιατί να φυτέψει κανείς στον κήπο του αφού στη Λαική Αγορά της κοντινής πόλης έβρισκες ό,τι ήθελες;
Θυμάμαι σε χωριό της Λαμίας που έμεναν συγγενείς μου, οι κάτοικοι δεν είχαν στον κήπο τους ούτε μαϊντανό, παρόλο που ο Γοργοπόταμος μπορούσε σε μισή ώρα να ποτίσει το χωράφι τους με καθαρό και φθηνό νερό και σε συνδυασμό με το ήπιο κλίμα να έχουν ό,τι χρειάζεται ένα νοικοκυριό.
Παρόλες όμως αυτές τις διαφορές που προέκυπταν από τις διαφορές κυρίως στο κλίμα των ορεινών σε σχέση με τους πεδινούς, αλλά και στις έντεχνες προκλήσεις των μεταπρατών πωλητών, παρόλα αυτά, οι άνθρωποι της υπαίθρου ζούσαν μια ζωή καλύτερη από εκείνη των μεγαλουπόλεων, γιατί ένοιωθαν και ήταν ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ!
Οι σκέψεις αυτές σε συνδυασμό με την απόλυτη και σκόπιμη τα τελευταία 70 χρόνια υποβάθμιση της επαρχίας με οδηγούν στο εξής συμπέρασμα:
Ένας μοναδικός ποιοτικός τρόπος να τερματίσει κάποιος σήμερα το διάβα του από ετούτον τον κόσμο και σε τούτη την έρμη πατρίδα, είναι να περάσει τα τελευταία του χρόνια στη ρίζα που γεννήθηκε, όχι μόνο γιατί είναι καλύτερο για τον ίδιο, αλλά και κυρίως για να μείνουν ζωντανά τα χωριά που θα αποτελέσουν σύντομα τον μόνο τρόπο διαφυγής των «αιχμάλωτων πολιτών της πόλης», των πολιτών που κάθε Σαββατοκύριακο τολμούν μία «απόδραση» όπως όλοι χαρακτηρίζουν τις εξόδους των προς τη Μάνα Φύση, προς τα χωριά.
Είτε το θέλουμε είτε όχι, όσοι γεννηθήκαμε σ’ ένα χωριό έχουμε έντονες μέσα μας τις θύμησες από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Εκείνες που δεν ξεχνιούνται εύκολα. Εκείνες που διαμόρφωσαν και τον χαρακτήρα μας.
Πώς μπορώ να ξεχάσω τη ζωή στο χωριό όταν βλέπω την κατάντια που ζούνε σήμερα τα μικρά παιδιά κλεισμένα σε ένα διαμέρισμα στις πόλεις, ή σ’ ένα σχολείο περίκλειστο πανταχόθεν;
Αναπολώ μια μέρα στο Κρίκελλο της Ευρυτανίας, τη δεκαετία του 1960.
Αν ήταν εποχή τέτοια, Φλεβάρης όπως τώρα που γράφονται αυτές οι αράδες, τα χιόνια θα ήταν σε μόνιμη παρουσία και σε μεγάλο όγκο.
Αποβραδίς θα παίρναμε μέσα απ’ την πόρτα μας το φκυάρι αφού το πρωί έπρεπε να κόψουμε το χιόνι απ’ την αυλή μας έως τον κεντρικότερο δρόμο του χωριού τουλάχιστον, να μπορούμε να περπατήσουμε, να πάμε στη βρύση για νερό, να ποτίσουμε και τα ζώα μας που ζούσαν στο ζεστό υπόγειο του σπιτιού! Εμείς τα παιδιά να φύγουμε προς το σχολείο και οι γονείς για τις δουλειές τους, κυρίως για την φροντίδα των ζωντανών της οικογένειας, και τον εφοδιασμό με ξύλα για τα τζάκια και τις σόμπες.
Στο σχολείο υπήρχε τάξη! Όλοι οι γονείς είχαν ήδη συμβάλει κουβαλώντας καυσόξυλα τον Φθινόπωρο, ώστε να μπορούν οι επιμελητές της κάθε τάξης, πηγαίνοντας πριν τ’ άλλα παιδιά, ν’ ανάψουν τη σόμπα στο σχολείο να ζεσταθεί ο χώρος να γίνει το μάθημα.
Φυσικά δεν υπήρχε σκέψη για κλείσιμο του σχολείου εξ αιτίας του χιονιού, που όπως είπα δεν ήταν δέκα και είκοσι εκατοστά, αλλά πολύ περισσότερο και σε μεγάλη διάρκεια. Μετά τη σόμπα ο επιμελητής έπρεπε να πάει δίπλα στην εκκλησία να χτυπήσει την καμπάνα ν’ ακούσουν όλοι, ακόμα και όσοι βρίσκονταν έξω απ’ το χωριό για να ξεκινήσουν προς το σχολείο.
Ήδη περιγράφω δουλειές των μικρών μαθητών στο σχολείο, που ποτέ δεν αισθάνθηκαν, αν κρίνω απ’ τον εαυτό μου, καμία κατάχρηση …εξουσίας γονιών και δασκάλων, παρότι οι δάσκαλοι εκείνης της εποχής λειτουργούσαν κάπως όπως περιγράφει ο Νίκος Καζαντζάκης για τον πατέρα του: -Δάσκαλε, το κρέας δικό σου, τα κόκκαλα δικά μου!! Κι εννοούσαν βέβαια ότι δίνουν άδεια στον δάσκαλο να δείρει το παιδί τους αλλά να μην του σπάσει και τα κόκκαλα!!
Βάναυσο θα πουν όλοι σήμερα! Ναι και έχω νωπές τις κουβέντες-ομολογίες του σεβαστού μακαρίτη πια δικού μου δάσκαλου, όταν πριν λίγα χρόνια ήπιαμε ένα τσίπουρο μαζί, και ζήτησε συγγνώμη για τις ξυλιές που έριξε τότε…
Έκανε όμως κι εκείνος και όσοι τον κατηγορούμε σήμερα λάθος αφού εκείνη την εποχή έτσι λειτουργούσε η πλειοψηφία των δασκάλων χωρίς να ξεχνάμε καθόλου ότι υπήρχαν και δάσκαλοι όπως ο Βασίλης Παπανικολάου, ο Γιάννης Βράχας, ο Δημήτρης Σαξώνης που δεν σήκωσαν ποτέ χέρι πάνω στα παιδιά! Στα ίδια παιδιά που άλλοι …έδρασαν ποικιλοτρόπως και πολύ άγρια.
Εκείνοι λοιπόν οι μαθητές της δεκαετίας του 1960 σήμερα είναι, όσοι ζούνε, συνταξιούχοι. Κι όσοι μπόρεσαν και ζούνε στα χωριά τους προσφέρουν πολλά.
Είναι αυτοί που δίνουν ζωή στα παρατημένα εσκεμμένα πιστεύω, απ’ την πολιτεία υπαίθρια μετερίζια της πατρίδας μας!
Είναι αυτοί που συμπληρώνουν το ελλιπές ή μηδενικό μεροκάματο παιδιών και εγγονών τους!
Είναι αυτοί που αμβλύνουν τη μεγάλη φτώχεια που υφέρπει στην Ελλάδα 2.0, που έπρεπε να λέγεται Ελλάδα 0.0, εάν αναφέρεται αυτός ο τρόπος ηλεκτρονικής αρίθμησης στην «πρόοδο» που επιτελείται όπως συχνά παινεύεται και ο πρωθυπουργός αυτής της πλούσιας πατρίδας που την κατάντησαν ψωροκώσταινα!
Είναι αυτοί οι συνταξιούχοι που ΔΥΣΤΥΧΩΣ σχεδόν μόνοι τους κατεβαίνουν στις μαζώξεις στην επαρχία να διαδηλώσουν για τη σωτηρία βουνών και λιμνών και ποταμών μας! Μέρα βουνού πριν 2 μήνες στο Καρπενήσι και στην μάζωξη άσπρισε η πλατεία, όχι από χιόνι, αλλά από άσπρα μαλλιά των λίγων που μαζευτήκαμε για να τιμήσουμε τη μόνη ελπίδα μας τ’ αγαπημένα βουνά μας.
Είναι αυτοί οι συνταξιούχοι που ακόμα κρατάνε τσαπί και κοσιά και τσεκούρι στο χέρι και ξέρουν να βγάλουν το τσίπουρο της χρονιάς τους, το λίγο κίτρινο καλαμποκάλευρο ως συμπλήρωμα ζωής, ξέρουν να ξοδεύουν λίγα, να μη σπαταλάνε νερό, να μη σπαταλάνε ενέργεια, να μη ζούνε εις βάρος της Γης μας.
Είναι αυτοί που ίσως ξεφύγουν από τη μάστιγα της εποχής, το «παρκάρισμά τους» δηλαδή σε ένα «οίκο ευγηρίας». Πόσο διαφέρει ένας αξιοπρεπής θάνατος στο σπιτάκι σου από την τροφοδοσία με φυσιολογικό ορό σ’ ένα ψυχρό δωμάτιο νοσοκομείου για παράταση «ζωής» λίγων μερών ή ακόμα και μηνών;
Είναι βέβαιο ότι οι επόμενες γενιές συνταξιούχων δεν θα μπορούνε οι ίδιοι να ζήσουν με τις πενιχρές προβλεπόμενες συντάξεις τους αφού τροφές, φάρμακα, ενέργεια έχουν ακριβύνει δυσανάλογα και πάντα σε όφελος των λίγων και σε βάρος των πολλών. Εκείνη η γενιά συνταξιούχων του άμεσου μέλλοντος δεν θα μπορεί να βοηθήσει, όπως κατά κόρον γίνεται σήμερα, τους νεότερους που βάλλονται ήδη πανταχόθεν με πολύ «αγάπη» αλλά δυστυχώς πλέουν σε μεγάλη δυστυχία.
Τότε θα γίνει πολύ φανερή η μεγίστη φτώχεια αφού θα συμπέσει με την μεγίστη εξάρτηση του ανθρώπου της πόλης από το Σουπερμάρκετ, την Τράπεζα, το βενζινάδικο, τη βρύση του σπιτιού και το καλώδιο της ενέργειας και του τηλεφώνου!!
Τότε όμως θα είναι πολύ αργά για αντίδραση! Τώρα πρέπει να στραφούν οι άνθρωποι προς την επαρχία, να ξαναδουλέψουν τη γη, με σεβασμό και βήμα-βήμα να γίνουν όσο μπορούν περισσότερο ανεξάρτητοι! Ας κλείσουν επιτέλους τ’ αυτιά τους στις σειρήνες που υπόσχονται την «Ευτυχία» σε μετρητά. Με τη μορφή δανείου βέβαια που είναι η πρώτη και σίγουρη μορφή αβεβαιότητας οικογενειακής και εξάρτησης παντοτινής!
Ήταν ένα διαλεχτό κείμενο
από τον Ευθύμιο Ξ. Φλώρο
(για το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" )
