Η Φανέλλα του Στρατιώτη

Ένα διαλεχτό αφιέρωμα από την Κρικελλιώτισσα "Ακευσώ" 

για τους αναγνώστες του blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

-Άστην στην κασέλα! Εκεί που αναπαύεται τόσα χρόνια, θηλυκιασμένη με προσευχές, ραντισμένη με δάκρυα, τραγουδισμένη με προσδοκίες.

Στοίχειωσε η κάμαρη με τη φωνή της θειας- Ρίνας της δασκαλοπλέχτρας.

Απίθωσα τη φανέλλα στη θέση της κι αποξεχάστηκα να τη θωρώ και να ιχνηλατώ στις στράτες της ζωής της γερόντισσας.

Δεκαεφτά χρονώ νιοβλάσταρο την παντρεύτηκε ο Γιωργής τραγουδώντας:

«Ρίνα και Κατερίνα μη βαλαντώνεσαι,

την Κυριακή σε παίρνω και λευτερώνεσαι…»

Δεν πρόκαναν να μαραθούν οι λεμονανθοί στα στέφανα κι ο πόλεμος τής άρπαξε τον λεβέντη της και τον ξόριασε στα βουνά της Πίνδου να μάχεται τον φασισμό και τον βαρύ χειμώνα. Να βολοδέρνει με τα μάτια κόκκινα απ’ την αγρύπνια, τα πόδια πρησμένα και πληγιασμένα, την καρδιά μπαρουτοκαπνισμένη απ’ το θανατικό, το μολύβι να ζωγραφίζει λίγα κολλυβογράμματα στο στρατσόχαρτο :

«Χριστούγενα 1940

Αγαπιμένη μου

Γλύτοσα και σήμερα. Έπεξα κριφτούλι με το χάρο και τον ξεγέλασα. Οι ψείρες τσαρμακολιμένες στο κορμί μου δε μ’ αφίνουν να λιγαδιάσω. Κρυόνω. Έφχομε να στε καλά.

Σας φιλώ

Γιωργής

Να προσευχόσαστε για μας που πολεμάμε τους φασίστες….»

Η Ρίνα ανασκουμπώθηκε. Καθάριζε τον πίνο απ’ το προβατόμαλλο, το λανάριζε, το ‘γνεθε,  το ‘πλεκε τσουράπια, φανέλλες, γάντια….Τα ‘δινε  στον πρόεδρο του χωριού για να τα στείλει στο « Ίδρυμα για τη Φανέλλα του Στρατιώτου». 

Τα χέρια της νιόνυφης παίρνανε φωτιά, ως εκείνη τη μαύρη Τετάρτη του Φλεβάρη του 1941. Είχε ετοιμάσει δυό σακιά με μάλλινα πλεχτά, κάστανα, κοκόσιες, κράνα, τσίπουρο από ντόπιο βρωμοστάφυλο που τόσο άρεσε στον άντρα της, ζαλιγκώθηκε και την ελπίδα και κίνησε για την πλατεία.

Είδε το φτερούγισμα το σκοτεινό στα μάτια του παπα-Δυσσέα, σαν της έδωσε το γράμμα:

«Σας συλλυπούμεθα. Ο Γ.Π.Χ. έπεσεν υπέρ της Πατρίδος, μαχόμενος στο όρος Τόμορο. Η μεταφορά της σορού μη εφικτή…»

Μαύρισε ο τόπος.

Τα συλλοϊκά της ξεστράτισαν, αλαλιασμένες Μαινάδες, σύρθηκαν στο λασπωμένο δρόμο, ύψωσαν μοιρολόϊ στον ουρανό να ‘βρει ανάπαυση η ψυχή του Γιωργή, να μη διαβεί άκλαυτη στον Άδη.

Από τότε η Ρίνα έγινε ένα με τις βελόνες.

Πρωτοστατούσε στους Εράνους. Στον Εμφύλιο χάριζε τα πλεχτά της και στους φαντάρους του Κυβερνητικού Στρατού και στους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού. Παλιότερα, στον Άρη Βελουχιώτη έδωκε ό,τι είχε, σαν τον συνάντησε αρχές του Ιούνη του 1942, στο καλύβι του Δασκάλου της, του Βασίλη Παπανικολάου, στο Τσουγκρί.

Κι όταν ζήτησαν τις εισφορές σε χρήμα, πρόσφερε όλη την πενιχρή σύνταξή της λέγοντας  «σε καλή μεριά». Ποτέ δεν την άκουσε κάποιος να βαρυγκωμάει ή ν’ αμφισβητεί τον σκοπό του Εράνου. Ακούγονταν πολλά τότε και αρνιόταν να τα πιστέψει. Συμμετείχε στις Επιτροπές, γιατί όλοι την σέβονταν και την εμπιστεύονταν. 

Το 1950 οι Κρικελλιώτες έστειλαν 456.000 δραχμές για «τη Φανέλλα του Στρατιώτου», κι ο Νομάρχης τους τίμησε στο Καρπενήσι με αναμνηστικό μετάλλιο. Το 1952 κατέθεσαν 115.000 δραχμές. Τον Απρίλιο του 1953 η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπάγου ευχαρίστησε όλους τους Ευρυτάνες, γιατί μάζεψαν 30 εκατομμύρια δραχμές για τους φαντάρους. Τον Δεκέμβριο του 1955 στο έγγραφο της Νομαρχίας οι Κρικελλιώτες συμμετείχαν στον Πανελλήνιο Έρανο με 275 δραχμές. Το 1957 απέστειλαν οι κυβερνώντες κάλεσμα με βαρύγδουπες εκφράσεις, εις άκραν καθαρεύουσαν, τις οποίες οι κάτοικοι ουδόλως εγνώριζαν, αλλά οι λέξεις «χειμώνας», «στρατιώτης με το όπλον παρά πόδα εις τα σύνορα», «το Ίδρυμα -η Φανέλλα του Στρατιώτου- υπό την επίτιμον Προεδρίαν της Α.Μ. Βασιλίσσης Φρειδερίκης»,  ήσαν αρκετές  για να δώσουν απ’ το υστέρημά τους, ακόμα κι αν τα παιδιά τους περπάταγαν ξυπόλητα!!

Μέχρι το 1970, που σταμάτησε η λειτουργία του Ιδρύματος, μπροστάρισσα  σ’ όλα η Ρίνα. Κράτησε για να θυμάται μια φανέλλα του αγαπημένου της, μισοτελειωμένη, τα λιγοστά γράμματα απ’ το Μέτωπο και κάποια έγγραφα που αποδεικνύουν την αλληλεγγύη των φτωχών ανθρώπων στις δύσκολες στιγμές. 

Το όνομα του Γιωργή της χαράχτηκε στο Ηρώο. Ακουγόταν το όνομά του κάθε 28η Οκτωβρίου. Σιγά-σιγά ξεχάστηκαν οι Μαχητές της Λευτεριάς. Πνίγηκαν οι ιστορίες τους στης Λήθης τ’ απονέρια, παραχαράχτηκαν τα γεγονότα, δηλητηριάστηκαν οι ψυχές με τον σπόρο του διχασμού, του εύκολου πλουτισμού, του χαφιεδισμού. 

Οι θηρευτές της εξουσίας καταθέτουν ένα στεφάνι σε κάθε επέτειο, ακκίζονται με τον φωτογραφικό φακό, και αναχωρούν με ρουσφετοψευτοχειραψίες, χαϊδεύοντας τη συνείδησή τους πως έπραξαν εις το ακέραιον το καθήκον τους. 

Τα νιάτα της Ρίνας, τα περπατημένα στις σάρες και στις κορφές της Οξυάς και της Σαράνταινας, τα πλεγμένα με της Ανάγκης τ’ αδράχτι, τ’ αργασμένα στα πετράλωνα της Προσφοράς, κλειδαμπαρώθηκαν στο νυφιάτικο μπαούλο της.

Στα γεράματά της, μισότυφλη, έπλεκε  και χάριζε:  

-Κεράκι φυτιλοπλεγμένο στη Μνήμη των Παλληκαριών μας, που φτερούγισαν πάρωρα για τους λειμώνες με τ’ ασφοδέλια.

Τις Κυριακές, ανηφόριζε πότε για τον Κόσμο της Σιωπής ν’ ανάψει όλα τα καντήλια, πότε για την Κουφόβρυση να πλέξει κουβεντολόϊ με τον πρώτο νεκρό της Αντίστασης κατά του Ναζισμού, τον Δάσκαλο Δημήτρη Σαξώνη απ’ τα Μάρμαρα Φθιώτιδας. 

Αυτόν τον Αντάρτη που πήρε τα βουνά αψηφώντας τον θάνατο. Τον θυμότανε, λίγο πριν σκοτωθεί, κουρνιασμένο σ’  έναν έλατο,  στην Αρέντα.

-Κρυώνεις; Να σου φέρω καμιά φανέλλα; 

Κι εκείνος της αντιγύρισε φιλώντας της τα χέρια:

-Άχ! Ρίνα. Ξέχασες; Πέντε φανέλλες μου ‘πλεξες για να κλείσω τον χιονιά όξω απ’ τα στήθια μου.

Κορυφαία τραγωδός ενός αιωνίου δράματος, στον ρόλο της Μάνας, της Συντρόφου, της Θυγατέρας, της Αδερφής, που δεν νεκροφίλησαν τους Λεβέντες τους, που δεν έμαθαν ποτέ πού κείτονται. 

Και σαν στέρευε εκείνος ο κόμπος στο λαιμό, έπλεκε τ’ ανάθεμα σ’  αυτούς που σχεδίαζαν τους πολέμους, εξόπλιζαν τους λαούς, τους φανάτιζαν, τους έδιναν και κάποια λάβαρα «υπέρ βωμών και εστιών» και τους έριχναν στα κρεματόρια της φρίκης, του ξολοθρεμού, της προσφυγιάς.

Ποτέ της δεν κατάλαβε, γιατί το Κράτος προκειμένου να τιμήσει τους Αγωνιστές στη Μάχη της Κουφόβρυσης έστησε κάτι άχαρες τσιμεντοκολώνες, μια ακαλαίσθητη πλαστικοποιημένη πινακίδα…. 

Έκλεισε η θεια-Ρίνα τα πορτοπαράθυρα  της θύμησης, μου φόρεσε μια ομορφοπλεγμένη απ’ τα γεροντοκομποθιασμένα της χέρια ζακέτα και με ξεπροβόδισε γεμίζοντας το διάβα μου μ’ ευχές:

-Ποτέ πια φασισμός, κόρη μου! Ο καθένας στο δικό του σπιτικό κι ο Θεός σε όλα.

----------------------

Λέξεις ντοπιολαλιάς

Λιγαδιάζω: κοιμάμαι ελαφρά, ηρεμώ

Τσαρμακολιέμαι: αρπάζομαι κι ανεβαίνω 

Πίνος : η λίγδα του μαλλιού στα πρόβατα

Λαναρίζω: κατεργάζομαι το μαλλί με το λανάρι

Τσουράπια: χοντρές μάλλινες κάλτσες

Κοκόσιες:  τα καρύδια

Ζαλιγκώνομαι: κουβαλώ στην πλάτη 

Ήταν ένα ξεχωριστό άρθρο της "Ακευσούς" από το Κρίκελλο

(για το "blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" )