"Να μπορεί ν' απαγκιάσει ένας άνθρωπος..."

Με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενούμε στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης ένα εξαιρετικό βιωματικό κείμενο του Ευθύμιου Φλώρου από το Κρίκελλο Ευρυτανίας το οποίο αφιερώνει στη μνήμη του πατέρα του Φώντα Φλώρου. 

Με αφορμή ένα "εικονοστάσι-απάγκιο" στο δρόμο προς το Κρίκελλο, ο συμπατριώτης μας, μέσα από μια βαθιά συναισθηματική γραφή, σκιαγραφεί τις σκληρές συνθήκες ζωής και επιβίωσης των φτωχών Ευρυτάνων σε δύσκολες εποχές, μα συνάμα και την ανθρωπιά, το νοιάξιμο και την αλληλεγγύη εκείνων των ασύγκριτων ανθρώπων του τόπου μας που μπορεί να στερούνταν πολλά αλλά διέθεταν... περίσσευμα ψυχής! 

Ιδού:

======================

Όλοι το βλέπουν περνώντας για το Κρίκελλο. Λίγοι όμως θα ξέρουν την ιστορία του. Γι αυτό και γράφω αυτές τις γραμμές. Ως τιμή στον αγαπημένο μου πατέρα τον Φώντα Φλώρο που γεννήθηκε στο Σέλο (σημερινό Βύθισμα) το 1925 και παντρεύτηκε στο Κρίκελλο την Φωτεινή Δ. Κακκαβά. Έφυγε από κοντά μας τη μέρα της Παναγίας 15-8-2010. 

Ο σώγαμπρος Φώντας δεν άργησε στο χωριό να δείξει τον καλό του χαρακτήρα ως άνθρωπος που «άνω θρώσκει», που κοιτάει ψηλά προς το δημιουργό του, αλλά και το επίσης καλό  μυαλό του που ήθελε να πηγαίνει μπροστά αφήνοντας στην άκρη τα βαρίδια των πικρόχολων σχολίων, που πάντα απλόχερα μας «κερνάνε» αρκετοί συνάνθρωποί μας.

Όλα αυτά που έδειχναν έναν νουνεχή άνθρωπο συνδυάστηκαν με την εργατικότητά του τη μεγάλη. Έσκαβε μέχρι τα βαθειά του γεράματα με τέτοια δύναμη που με έκανε να προβληματίζομαι για τις δικές μου επιδόσεις, όντας εγώ νέος και δυνατός!  Όταν παντρεύτηκαν με τη μάνα μου τη Φωτεινή ατενίζοντας απ’ το χωράφι μας στον Αη Γιάννη προς τη Μεσαμπελιά που κυρίως είχε λιβάδια για βοσκή ο πατέρας μου έλεγε όπως μου είχε πολλές φορές επαναλάβει η μάνα μου «Νάταν αυτά δικά μου Φωτεινή, θα τα φύτευα όλα δέντρα, καρυδιές, κερασιές, κλήματα» Τούχε λείψει ο ήμερος τόπος που να μπορεί να φυτευτεί αφού στο Σέλο ήταν ελάχιστος διαθέσιμος!

Αυτή του η εργατικότητα, αλλά και η συνέπεια στους λογαριασμούς του ως υπεύθυνος της αποθήκης ζωοτροφών Κρικέλλου, είχε ως αποτέλεσμα να του γίνει πρόταση απ’ τον τότε διευθυντή της Αγροτικής Τράπεζας τον μακαρίτη Αφεντάκη, να πάρει τη θέση του κλητήρα που έπαιρνε σύνταξη το όνομα του οποίου δεν θυμάμαι.

Ήταν αυτή μια κίνηση που βοήθησε εκείνον να ζήσει ανετότερα, αλλά κι εμάς όλους της οικογένειας να βοηθηθούμε.

Όμως ο διορισμός του ως ημερομίσθιου για πάνω από 6 χρόνια μαζί με το καλό του εμπεριείχε μεγάλα ζόρια. Έπρεπε με το λίγο μισθό του να ζούμε κι εμείς στο χωριό κι αυτός στο Καρπενήσι. Έτσι αναγκάστηκε να κοιμάται στην αποθήκη της τράπεζας, κάτω απ’ τα γραφεία, σ’ ένα ράντζο, εκείνη την πτυσσόμενη κατασκευή με τα ξύλα ως σκελετό της, αυστηρά για έναν  άνθρωπο και μάλιστα για ύπνο χωρίς καμμία περιστροφή και μετακίνηση απ την ύπτια θέση. 

Στην αποθήκη αυτή υπήρχαν φάρμακα που πούλαγε η Τράπεζα. Ακόμα έρχεται στη μύτη μου η μυρωδιά του βενζόλιου όταν ερχόταν ο πατέρας μου στο Κρίκελλο συνήθως το Σάββατο το βράδυ, αφού τότε η δουλειά είχε 6 ήμερη βάση.

Εκτός της εξοικονόμησης ενοικίου με τη διαμονή του στην αποθήκη όμως είχε φθηνή τροφή στο απέναντι εστιατόριο του μπάρμα Κώστα Μπούρα, του πατέρα του νυν βουλευτή Θανάση Μπούρα. Όπως ο πατέρας μου έτσι κι ο μπάρμπα Κώστας με το εστιατόριό του αλλά και ο μπάρμπα Πάνος με το ξενοδοχείο ύπνου δίπλα του, κατάγονταν απ’ το Σέλο και ήταν για τον πατέρα μου το αποκούμπι του. Φυσικά με το αζημίωτο. Έκανε κι ο πατέρας μου δουλειές στο μαγαζί τους τακτικά αν και πλήρωνε τη φασολάδα του που είχε το ρεκόρ στις επιλογές φαγητού του.

Αυτές οι εξοικονομήσεις χρήματος με σκοπό την επιβίωσή μας συμπληρώνονταν με μια ακόμα. Κάθε Σάββατο μεσημέρι όταν σχόλαγε απ’ τη δουλειά, έφευγε κατ’ ευθείαν με τα πόδια για Κρίκελλο. Ανέβαινε μέσω Μυρίκης απ’ το μονοπάτι σε χρόνο ρεκόρ ώστε στα Καμίνια ή στον Πύργο να προλάβει το φορτοεπιβατηγό του Σωτήρη να φτάσει στο χωριό, πληρώνοντας το μισό εισιτήριο! Για να γίνει αντιληπτό το ύψος της οικονομίας είναι καλό να πούμε ότι το μεροκάματο ήταν σχεδόν 30 δραχμές και το εισιτήριο 3 ή 4 δραχμές. Άρα κάθε πορεία του 2-3 ωρών κοστολογούνταν 2 δραχμές!!

Όμως τους χειμωνιάτικους μήνες ο Σωτήρης δε μπορούσε να περάσει στα χιόνια κι έτσι συχνά ο Φώντας ακολουθώντας το γνωστό του μονοπάτι που ήταν καλυμμένο με πολύ χιόνι έφτανε στο χωριό εξουθενωμένος!

Θα μείνει στη μνήμη μου η λαχτάρα με την οποία περίμενα τον πατέρα μου. Όχι επειδή θα μου έφερνε …καραμέλες ή κάτι άλλο ως δωράκι! Ήθελα τον πατέρα μου να παίξω μαζί του, αφού ακόμα δεν είχε γεννηθεί η αδερφή μου κι εγώ απ’ τα 4 μου χρόνια βοηθούσα τη μάνα μου και τη γιαγιά μου να σκαρίσουμε τις γελάδες μας, τις γίδες μας, τη φοράδα μας την αγαπημένη μου Ντοριά!  Και πράγματι αν και ήταν εξουθενωμένος απ’ τη γρήγορη και δύσκολη πορεία είχε την καλοσύνη να παίξουμε ειδικά κρυφτό μέσα στο σπίτι έχοντας πάντα τον τρόπο να βρίσκει καλούς κρυψώνες και να με δυσκολεύει! Πώς αλήθεια να τον εντοπίσω κρυμμένο κι ακούνητο,  πίσω απ’ την πόρτα στην οποία κρεμόταν ένα ωραίο δέρμα ολόμαλλο από το αρνί μας;

Αυτές του οι πορείες όμως και ειδικά οι χειμωνιάτικες είχαν πολλούς κινδύνους. Κορυφαία ήταν η βραδιά εκείνου του Σαββάτου που εγώ και η μάνα μου τον περιμέναμε. Κυρίως εγώ βέβαια αφού είχε τόσο χιόνι που η μάνα μου πίστευε ότι δεν θα ερχόταν. Βγάζαμε κουρέλια παλιά ρούχα ώστε να υφάνει κουρελούδες η μάνα μου.  Εκείνη κουρασμένη αφού το χειμώνα όλα τα ζωντανά ήθελαν το φαί τους στο σπίτι, στο υπόγειο που τα είχαμε όλα μαζί, κουρασμένη έγερνε το κεφάλι της και την έπαιρνε ο ύπνος καθιστή! Εγώ όμως περίμενα τον πατέρα μου και συνέχιζα να βγάζω κουρέλια. Μέχρι που η ώρα έφτανε μεσάνυχτα και δεν άκουγα χτυπήματα ποδιών που τινάζουν τα χιόνια έξω απ την πόρτα μας.

Εκείνο το Σάββατο ο πατέρας μου όπως κάθε βδομάδα, ήθελε να έρθει στο σπίτι του. Έκανε σκέψεις που μείωναν τον κόπο του να διασχίσει 30 χιλιόμετρα με χιόνια πάνω από ένα μέτρο!  Θεωρούσε, όπως μου έλεγε, ότι θάχουν  βγει απ’ το Καρπενήσι οι κυνηγοί για κυνήγι προς τη Μυρίκη και οι κυνηγοί της Μυρίκης επίσης, οπότε θα μπορέσει να φτάσει προς το Κρίκελλο που ήλπιζε ως τον Αη Θόδωρο νάχουν βγεί και οι Κρικελλιώτες κυνηγοί. Τίποτα όμως απ’ αυτά δεν είχε γίνει. Το χιόνι ήταν τόσο πολύ που δεν ήταν δυνατόν να κυνηγήσουν, ανεξάρτητα εάν αυτό έτσι κι αλλιώς ήταν απαγορευμένο.  Έτσι εκείνος μόνος του  έπρεπε να «κόψει» το χιόνι σ’ όλη τη διαδρομή μέχρι το χωριό. Το χιόνι όπως μου περιέγραψε ήταν του Νοτιά που είναι βαρύ και δεν διαλύεται εύκολα όπως εκείνο του Βορριά. Έτσι κατάκοπος έφτασε μέχρι τον Πύργο και ήδη είχε νυχτώσει. Μπρός γκρεμός και πίσω ρέμα, είπε. Δε μπορούσα να γυρίσω πίσω. Έπρεπε να προχωρήσω. Και προχωρούσε εκατό μέτρα κάνοντας αναγκαστική στάση για πολύ λίγο, αφού ήξερε ότι μπορούσε να παγώσει ή να μείνει από καρδιά εάν καθίσει περισσότερο. Τα πόδια στην αρχή του βήματος φαίνονταν να πατάνε σταθερά ψηλά πάνω στο χιόνι βυθισμένα μια σπιθαμή, αλλά με την αλλαγή ποδιού για το βήμα το πόδι που σήκωνε το βάρος του σώματος βυθιζόταν στο ένα μέτρο! Γι αυτό και κάθε 100 μέτρα έκανε στάση να πάρει μόνο μια ανάσα. 

Ο Γολγοθάς του τελείωσε γύρω στα μεσάνυχτα που εγώ επέμενα βγάζοντας κουρέλια να τον περιμένω! Είπε μπαίνοντας ότι «αφού δεν πέθανα απόψε δεν πεθαίνω ποτέ!» 

Το πρόγραμμα των επισκέψεων του πατέρα μου τα Σαββατοκύριακα δεν είχε όμως μόνο το δρόμο απ’ το Καρπενήσι στο Κρίκελλο που συνήθως με καλό καιρό χρειαζόταν 3 μόνο ώρες να τον διανύσει, αλλά και την επιστροφή που συνήθως γινότανε νύχτα το πρωί της Δευτέρας! Τότε έπρεπε να φύγει έως τις 3 τη νύχτα ώστε να φτάσει πριν έρθουν οι υπόλοιποι υπάλληλοι στην Τράπεζα για να τους ανάψει το καλοριφέρ να βρούνε ζέστη! Αυτή ήταν δουλειά  της καθαρίστριας βέβαια αλλά εκείνη «τύχαινε» να είναι και σύζυγος του προϊστάμενου γνωστού Καρπενησιώτη  και απλώς ερχότανε μαζί με τους υπόλοιπους και κραδαίνοντας ένα φτερό έδιωχνε τη σκόνη απ’ το ένα γραφείο στο διπλανό, παίρνοντας όμως όχι ευκαταφρόνητο μισθό!

Αυτή η για 5-6  χρόνια, οδύσσεια του πατέρα μου που είχε αίσιο τέλος σε όλες τις περιπτώσεις, αφού επέζησε, τον ώθησε  ως ευχαριστήριο προς τον Θεό που του έδωσε δύναμη όσες φορές τη χρειάστηκε, να χτίσει αυτό το εικόνισμα στη θέση που παλιότερα υπήρχε ένα μικρό πέτρινο εικονισματάκι των Αγίων Θεοδώρων, ενός ναού που 400 μέτρα πιο πέρα ήταν ήδη ένας σωρός με πέτρες.  Είναι το σημείο αυτό που αργότερα έχτισε το σημερινό εκκλησάκι η θειά μου η Μαρία Τασούλη-Κακκαβά πουλώντας δυό οικόπεδά της στην Αθήνα, όταν η ζωή έδρασε άσχημα γι αυτήν και σε λίγο διάστημα έχασε τον άντρα της και το ένα εκ των δύο παιδιών της!

Το εικόνισμα των Αγίων Θεοδώρων χτίστηκε από τους Συγκρελιώτες μαστόρους της πέτρας Δημήτρη Παπαηρακλή και Σπύρο Φαρμάκη, καλούς συγγενείς μας. Ήμουνα παρών όταν το χτίζανε τη δεκαετία του 1970 και ενθουσιάστηκα όταν ο Σπύρος χάραζε τη γη λέγοντας ότι θα το κάνει σε σχήμα τετραγώνου. Υπέθετα, μαθητής γυμνασίου εγώ που ήξερα το πυθαγόρειο θεώρημα κλπ ότι ο θείος Σπύρος θα δυσκολευτεί να φτιάξει ορθές τις γωνίες! Εκείνος όμως όπως όλοι οι παλιότεροι είχαν το μυαλό τους σωστό και μετρώντας τις διαγωνίους ώστε να είναι ίσες αφού είχε και ίσες τις πλευρές ήταν σίγουρος ότι αυτό που σχεδίασε ήταν τετράγωνο. Και φυσικά ήταν. 

Βλέποντας ότι κάτι μεγαλύτερο από εικόνισμα σχεδιάστηκε ρώτησα τι θα φτιάξουν. Τότε είπε ο πατέρας μου ότι δεν το ήθελε απλώς ως ένα μικρό εικονισματάκι αλλά «να μπορεί ν’ απαγκιάσει ένας άνθρωπος» εάν βρεθεί σε δύσκολη θέση όπως  βρέθηκε ο ίδιος το Σαββατόβραδο εκείνο που φοβήθηκε για τη ζωή του και πολλά άλλα που έλυωνε τις πέτρες με τις πατούσες του στα μονοπάτια των βουνών μας.

*Ήταν ένα κείμενο του Ευθύμιου Φλώρου από το Κρίκελλο Ευρυτανίας

(προς το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης")