Στο μαλόκεδρο, στον Άη Νικόλα*

Οδοιπορικό, προσκύνημα και τιμή 

στη Μάνα Φύση

και στη φτώχεια των προγόνων μας!

* Από το φίλο συμπατριώτη

 Ευθύμιο Ξ. Φλώρο 

για τους αναγνώστες του blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Μπορεί η κλιματική αλλαγή να διατυμπανίζεται από εκείνους που …την προκάλεσαν

Μπορεί οι νονοί της κάθε δυνατής μπόρας να ψάχνουν νέα ονόματα να την βαφτίσουν!

Μπορεί η αστυφιλία και οι κυβερνήσεις των τελευταίων τουλάχιστον 50 χρόνων να έχουν νεκρώσει τα κύτταρα της πατρίδας μας, τα πανέμορφα λίκνα ήρεμης και πραγματικής ζωής, τις αγαπημένες ρίζες της ζωής μας, τα χωριά της Ελλάδας μας…

Ένα όμως είναι βέβαιο!

Ο άνθρωπος παραμένει μικρός, ελάχιστος, παρ’ όλες τις… επιτυχίες των επιστημών και την…πρόοδό του στην έρευνα και την τεχνολογία. Κι αυτό είναι πραγματικά ελπιδοφόρο!

Δεν θα μπορέσει να τα καταστρέψει όλα!

Κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου γιορτάζει ο Άη Νικόλας ο εν Βουναίνοις ο Θεσσαλός! Εκείνη τη μέρα εδώ και πολλά χρόνια καμιά 40αριά ανθρώποι ανεβαίνουμε στον ιερό βράχο του Αη Νικόλα στο χωριό Σέλος ή Βύθισμα κοντά στο Κρίκελλο Ευρυτανίας.

Τρία τα μονοπάτια που μπορεί κάποιος ν’ ανέβει εκεί ν’ ανάψει ένα κεράκι, τιμής στον Άγιο Νικόλαο, αλλά και σε ανάμνηση των προγόνων μας Σελιωτών που κουβάλησαν στον ώμο τους, μαζί με τη φτώχεια τους τη μεγάλη, μεγάλο βάρος υλικών να χτίσουν το μικρό πέτρινο εκκλησάκι!!

Το πρώτο ξεκινάει απ’ την «αμαξιτή οδό», ο Θεός να την κάνει αυτοκινητόδρομο, μετά το χωριό Μαρίνο, στο ρέμα στη θέση Κλειδί, και με συνεχή ανηφόρα φτάνει στο πιο δύσκολο σημείο πριν το εκκλησάκι, τον βραχώδη σκαλωπατιά τον επονομαζόμενο κωλοσούρτη.

Το δεύτερο ξεκινάει απ’ τον Σέλο εκεί στην περιοχή Πάδη, που δεν βυθίστηκε όταν το χωριό πήγε στο ρέμα τη δεκαετία του 1930, εκεί που σήμερα υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγιάς, το οποίο γιορτάζει στις 23 Αυγούστου και γίνεται το ανάλογο πανηγύρι.

Το τρίτο και το πιο «ομαλό» είναι αυτό που ξεκινάει απ’ την περιοχή Μεγάλη Βρύση Κρικέλλου και φτάνει στο ίδιο σημείο του κωλοσούρτη.

Εκείνο ακολουθήσαμε οι τέσσερίς μας, οι δύο Σελιώτες, συνοδεύοντες δύο κυρίες ειδικευμένες στα αιωνόβια δέντρα και στη βιοποικιλότητα της Μάνας Φύσης.

Η Κική και η Έλενα κάθε τόσο σταματάνε αφού βρίσκουν μανιτάρια μικρά μεγάλα, ποικιλόχρωμα, βρώσιμα και παραισθησιογόνα… Τα φωτογραφίζουν και ακούμε τα ονόματά τους σε λατινική ορολογία άγνωστη σε μας.

Το μονοπάτι ανηφορίζει για μισή ώρα περίπου και μετά τον πρώτο αυχένα κατηφορίζει μέσα σε πανέμορφο αρχέγονο δάσος με έλατα! Μετράμε κορφές σε αρκετά έλατα και βρίσκουμε όχι μία, όπως έπρεπε, αλλά πολλές. Έως και δέκα μετρήσαμε! Μας εξηγεί η Κική ότι αυτό δείχνει ότι πριν πενήντα, εκατό χρόνια, εκεί βοσκούσαν πολλά γιδοπρόβατα. Έτσι είτε τα ζωντανά έτρωγαν την αρχική βασική κορφή του νεαρού τρυφερού έλατου, είτε οι άνθρωποι που τα βοσκούσαν κομπόθιαζαν τη βασική τους κορφή! Ήταν αυτή μια συνήθης ενέργεια των βοσκών αφού «το ξέταζαν»! Εάν τον άλλο χρόνο το δέντρο συνέχιζε να ζει συμπέραναν ότι και οι ίδιοι θα είναι υγιείς! Έτσι το ταλαίπωρο δέντρο έχοντας καλό υπόβαθρο και δύναμη ανάστρεφε πολλές φορές όλα τα περιφερειακά του κλαριά της πρώτης μετά την κορυφή σειράς προς τα πάνω αντικαθιστώντας τη μία με πολλές κορφές! Κλαδοβρίθεια λέγεται τούτο μας είπε η Κική! Και πολύ μας άρεσε ο όρος. Δηλαδή το δέντρο βρίθει κλαδιών!!

Στο δρόμο μας, ξαπλωμένα πολλά γέρικα έλατα έχουν δώσει αυτό που χρειάζεται η φύση για να αναγεννάται! Κοντά στο νεκρό σάπιο κορμό τους φυτρώνουν μανιτάρια, άλλα έλατα και κέδρα και ότι μπορεί να φανταστεί κάποιος που θέλει να ψάξει αυτό που λέμε βιοποικιλότητα. Τελευταία όλων όμως σαπίζουν τα κλωνάρια τους!

Περπατώντας δεν μπορώ να μην αναφέρω αυτό που μου φέρνουν στον νου μου αυτά τα ξερά κλωνάρια των κατακείμενων σαπισμένων ελάτων. Μου θυμίζουν τη θειά Μάρω στο Κρίκελλο τη δεκαετία του 1950! Πήγαινε η θειά Μάρω στο Κρίκελλο με το γαϊδούρι της στο δάσος ψάχνοντας ακριβώς αυτά τα πεσμένα σάπια έλατα. Ξερίζωνε απ’ το σάπιο κορμί του ελάτου αυτά τα κλωνάρια, τα φόρτωνε στο γαϊδούρι της και αυτά ήταν η καύσιμη ύλη για το τζάκι της όλο το χειμώνα!! Η θειά Μάρω θα ήταν κοντά στα 80 της χρόνια! Έμενε μόνη της. Δεν χρειάστηκε αυτή ούτε επίδομα θέρμανσης ούτε ηλεκτρονικό marketpass για να επιβιώσει!! Ούτε καν σκέφτηκε ποτέ να ζητήσει βοήθεια! Και ποτέ της δεν βάφτισε με κάποιο ανθρώπινο όνομα την κακοκαιρία ούτε καν σκέφτηκε ότι ήταν κακοκαιρία. Ήταν φυσικό τον χειμώνα να βρέξει και να χιονίσει. Και τότε χιόνιζε πολύ! Το φκιάρι έμπαινε μέσα απ’ την πόρτα ώστε το πρωί να κόψουμε δρόμο για τη βρύση, για το σχολείο, για την πλατεία….

Πάντα όταν βλέπω τέτοια εικόνα ξερών κατακείμενων ελάτων τη θυμάμαι με πολλή αγάπη, αφού ήταν τόσο καλή γιαγιά η θειά η Μάρω!! 

Ένα επιβλητικό πουρνάρι 

Και άρεσε η ιστορία της στην ομάδα μας, και με την κουβέντα βγήκε άνετα ο ανήφορος και πιο άνετα ο κατήφορος έως ότου φτάσαμε στο τεράστιο πουρνάρι στα Μοναστήρια, έτσι έλεγαν παλιά την περιοχή αυτή, λίγο πριν φτάσουμε στον Αη Νικόλα. 

Η Κική μέτρησε το πουρνάρι και βρήκε την περίμετρο περίπου 4,5 μέτρα, που σημαίνει διάμετρο περίπου 1,5 μέτρο! Για πουρνάρι είναι τεράστιο, επιβλητικό και νοιώθεις τόσο όμορφα, τόσο προστατευμένος να καθίσεις στις κοτρώνες ακριβώς δίπλα στη ρίζα του, που κάποιος έχτισε σαν μικρή βάση τουρλοκάλυβας. 

Θα ξανάρθουμε, είπε, με τον ειδικό καθηγητή που διαθέτει το εργαλείο και θα μετρήσει με τον δικό του τρόπο την ηλικία του. Σίγουρα θα είναι πέντε αιώνων δέντρο ετούτο.

Ο τεράστιος μαλόκεδρος! 

Με προσοχή να μην γλιστρήσουμε στα πουρναρόφυλλα τα ξερά, κατηφορίζουμε ακόμα εκατό μέτρα και βρισκόμαστε μπροστά στο ακόμα μεγαλύτερο μνημείο της Μάνας Φύσης! 

Η Κική το βλέπει με τα μάτια της αλλά και με την ψυχή της και κλαίει! Συγκινείται αφού βλέπει ίσως και χίλια χρόνια πίσω, όταν εκείνο φύτρωσε εκεί ή κάποιο χέρι το φύτεψε! Μα είναι ανάμεσα σε πέτρες! 

Εξωτερικά δε φαίνεται καθόλου χώμα που να δίνει τροφή σ’ ένα δέντρο! Κι όμως ο κορμός αυτός των 6,50 μέτρων περίμετρου, που σημαίνει τουλάχιστον 2 μέτρα διάμετρο, στέκεται εκεί ζωντανός και όμορφος για δέκα αιώνες ίσως. Θα δείξει την ακριβή του ηλικία ο μαλόκεδρος στον κύριο καθηγητή στην επόμενη βόλτα μας!

Εδώ ο Αντρέας μας μίλησε για την παράδοση του χωριού, που έλεγε για ένα γεγονός που απέτρεψε την κοπή του μαλόκεδρου σε σχέση και με τον Άγιο Νικόλαο. 

Είπε ότι όταν χτίστηκε το χωριό θέλανε να φτιάξουν τις εκκλησίες τους και χρειάζονταν καλό ξύλο. Πρότεινε λοιπόν κάποιος να κόψουν αυτόν τον μαλόκεδρο. Πολλοί όμως αντέδρασαν θεωρώντας σωστό να μην πειράζουμε τα μνημεία της φύσης. Κι έτσι έτσι το θέμα μπήκε σε ψηφοφορία απ’ την οποία όμως προέκυψε η απόφαση της πλειοψηφίας να κοπεί το δέντρο. Ανεβαίνοντας η ομάδα με τσεκούρια και κόφτρες και πριόνια της εποχής, απ’ το πολύ απότομο μονοπάτι του χωριού, απ’ την Πάδη, ο υπέρμαχος της κοπής του μαλόκεδρου έπεσε στο δύσκολο μονοπάτι και τσακίστηκε! Όλοι είδαν το συμβάν ως μήνυμα του Αγίου να μην κοπεί το δέντρο. Κι έτσι σώθηκε ο μαλόκεδρος και ζει μια χαρά έως σήμερα. Φυσικά βοηθάει σ’ αυτό και το γεγονός ότι δεν υπάρχει σε κοντινό σημείο πρόσβαση με αυτοκίνητο που αυτομάτως θα σήμαινε τη δυνατότητα κοπής του είτε με είτε χωρίς άδεια!!

Περιεργαζόμενος τον τεράστιο κορμό του μαλόκεδρου είδα ότι ο κορμός είναι διπλός και ανάμεσά του δημιουργεί ένα κωνικό «χωνί». Πιστεύω ότι μέσα από αυτό ο μαλόκεδρος όταν βρέχει ή χιονίζει «πίνει» το νερό που χρειάζεται για να ζήσει! Γιατί γύρω του δεν έχει καθόλου χώμα να ποτιστεί. Όλη του η τροφή βρίσκεται στο βάθος κάτω απ’ τους βράχους.

Δεν ήταν δυνατόν μετά από αυτά τα μνημεία, να μην φτιάξουν οι Σελιώτες εκεί παραδίπλα κι ένα ανθρώπινο έργο τιμής σ’ Εκείνον που τόσο σοφά έφτιαξε ετούτον τον πλανήτη! Και έχτισαν με τον τρόπο που προανέφερα το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. 

Δεν είναι μακριά απ’ τον μαλόκεδρο αλλά ακριβώς μετά τον μαλόκεδρο αρχίζει ο κωλοσούρτης. Είναι αυτός σκαλιά πέτρινα φυτεμένα στο βράχο όσο γίνεται πιο στέρεα, χωρίς τσιμέντο φυσικά, ώστε απλώς να μπορεί κάποιος να πατήσει πάνω τους και ν’ ανέβει. Βράχος στο βράχο. Για να γίνουν χύθηκε πολύς ιδρώτας τίμιος απ’ τους Σελιώτες εδώ και πολλά χρόνια. 

Ανεβαίνουμε με δυσκολία αλλά υποβοηθούμενοι από συρματόσχοινο που τοποθέτησαν τα παιδιά του φυσιολατρικού συλλόγου Καρπενησίου πριν από 3 χρόνια! Αξίζει ένα μεγάλο ευχαριστώ απ’ όλους μας σ’ αυτά τα παιδιά! Έκαναν πολύ καλή δουλειά, γιατί το σημείο αυτό είναι αρκετά επικίνδυνο, είτε να κυλήσει κάποιος προηγούμενος πέτρα στους επόμενους και να τους τραυματίσει ή ακόμα και να ξεφύγει ένα πόδι και να βρεθείς στον γκρεμό. 

Δεν είναι μακριά το εκκλησάκι! Ανοίγει ο Αντρέας που ξέρει τα κατατόπια και ανάβουμε όλοι κεράκι ευτυχείς και γεμάτοι, ψυχικά και σωματικά! Απ’ το σημείο αυτό βλέπουμε κάτω μας και απέναντι στη βάση της Καλλιακούδας ότι απόμεινε από τον βυθισμένο Σέλο, με τις τέσσερις εκκλησιές του και τα άλλα τόσα σπιτάκια του! Ακούμε εκεί κάτω στην Παναγιά ήχο από μηχανάκι που κόβει ξύλα. Είναι ο Νίκος ο Μπούρας ο Σελιώτης που έχτισε πρόσφατα σπίτι εκεί στη ρίζα που γεννήθηκε. Σήμερα με ανθρώπους απ’ το Καρπενήσι καθαρίζουν έλατα επικίνδυνα να πέσουν πάνω στην εκκλησούλα της Παναγιάς στο χωριό. 

Σε λίγο, σε μιάμιση ώρα, θα μας περιμένουν στην πλατεία στο Κρίκελλο να πιούμε ένα τσίπουρο. 

Χτυπάμε την καμπάνα στο πουρνάρι μπροστά απ’ το εκκλησάκι και φεύγουμε για την επιστροφή. Τώρα έχουμε μετά τον μαλόκεδρο και το πουρνάρι που αποχαιρετάμε με αγκαλιές, απότομη ανηφόρα αλλά σε έδαφος καλό χωμάτινο και ντυμένο με δέντρα! Αυτά δίνουν τη σιγουριά και την ηρεμία που αναπληρώνει τη δύναμη που χρειάζεται να ανέβει κανείς μια ανηφόρα με κλίση αντίστοιχη του κωλοσούρτη!

Φτάνουμε κουρασμένοι και παίρνουμε μια ανάσα στα χωράφια του Τσιπετού, κάτω απ’ την Κρικελλιώτικη Τσιούμα, εκεί που έσπερνε ο Αλέκος Τσιπετός, Σελιώτης παντρεμένος στο Κρίκελλο, βρίζα και έβγαζε το ψωμί του όλης της χρονιάς! 

Από εκεί ξεκινάει σημαδεμένο το όμορφο μονοπάτι που μας έφερε σε τούτον τον ιερό τόπο και ξαναβλέποντας τα «γλυπτά» όπως χαρακτήρισε η Έλενα, τα ελάτια που ξεράθηκαν, ξεγυμνώθηκαν και είναι έτοιμα να δώσουν τροφή στα επόμενα, φτάνουμε στον αυχένα και στην κατηφορική διαδρομή της αρχής του μονοπατιού προς τη Μεγάλη Βρύση.

Όταν έχεις τη δυνατότητα να κάνεις μια τέτοια διαδρομή στα αγαπημένα μας χωριά, πώς είναι δυνατόν να ζεις στις μεγαλουπόλεις; 

Κάπως έτσι ορίζεται η πραγματική ζωή. Κι εμείς ως μεγάλοι ανθρώποι πια δεν ζητάμε πολλά! Η ησυχία και η παρέα της Μάνας Φύσης είναι ότι καλύτερο! Κι αυτή είναι απλοχέρα, όταν εμείς τη σεβόμαστε!

* Ήταν ένα διαλεχτό άρθρο

του συμπατριώτη μας Ευθύμιου Ξ. Φλώρου

από το Κρίκελλο Ευρυτανίας

(για το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" )