Δυο Ευρυτάνες Πρωταντάρτες!

Ο Σπύρος Γκούβας ("Καπλάνης") και ο Θανάσης Ελεφάντης ("Θρύλος") στη Φουρνά Ευρυτανίας το 1943

To blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" σας παρουσιάζει με ιδιαίτερη συγκίνηση μια πολύ σπάνια φωτογραφία-ντοκουμέντο του 1943, που απεικονίζει δύο απ’ τους πρωταντάρτες του ΕΛΑΣ! Είναι οι περίφημοι Ευρυτάνες μαχητές του λαϊκού στρατού «Καπλάνης» (Σπύρος Γκούβας) και «Θρύλος» (Θανάσης Ελεφάντης). Την πολύτιμη αυτή φωτογραφία μας έστειλε ο Νίκος Σερετάκης και προέρχεται από το αρχείο του σεβαστού πατέρα του Γιώργου Σερετάκη. Τον ευχαριστούμε θερμά. 

-----------------------------------

Ο Σπύρος Γκούβας παλιός δοκιμασμένος αγωνιστής μπαίνει από νωρίς στον αγώνα για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά! Μόλις στις 16 Ιούνη του 1941 παίρνει μέρος στην πρώτη μυστική σύσκεψη στο Καρπενήσι μαζί με άλλους συντρόφους του (Δημήτρη Μπακόλα, Σπύρο Τσακανίκα, Σεραφείμ Στρατίκη, Γιάννη Καρακωστή) παρουσία και του Άρη Βελουχιώτη ο οποίος μεταμφιεσμένος σε έμπορο είχε ταξιδέψει κρυφά ως την ευρυτανική πρωτεύουσα με σκοπό την επανασύσταση των τοπικών παράνομων κομμουνιστικών πυρήνων. Ο Σπύρος Γκούβας θα αναδειχθεί ως ένας από τους πρωτοπόρους οργανωτές του ΕΑΜικού κινήματος και μάλιστα ένα χρόνο αργότερα θα επιλεχθεί από την οργάνωση του Καρπενησίου, μαζί με το Νίκο Ζωγραφόπουλο (σ.σ. ποιητής “Δώρης Άνθης”), για να ενισχύσει την πρώτη ολιγομελή ανταρτοομάδα που με αρχηγό τον Άρη έχει ανέβει από τη Σπερχειάδα στην Ευρυτανία καταφεύγοντας αρχικά στην παράγκα του Σιαφάκα στη Λάσπη (σημερινό Αγ. Νικόλαο). Ο Σπύρος Γκούβας θα είναι ανάμεσα στους 14 θρυλικούς πρωταντάρτες που με επικεφαλής το Α. Βελουχιώτη θα κηρύξουν την ένοπλη Λαϊκή Επανάσταση στη Δομνίστα στις 7 Ιουνίου 1942 (βλ. εδώ). Ο «Καπλάνης» θα διακριθεί εφεξής σε όλες τις μάχες ως ένας ατρόμητος καπετάνιος του ευρυτανικού αρχηγείου του ΕΛΑΣ, ιδιαίτερα αξιαγάπητος τόσο στους συναγωνιστές του όσο και στους ντόπιους πληθυσμούς. Τον Απρίλη του 1943 ανέλαβε καπετάνιος στο αρχηγείο Ναυπακτίας. Πρωτοστατεί σε πολλές και σπουδαίες συγκρούσεις εναντίον των κατακτητών αλλά και των εγχώριων συνεργατών τους. Απόλυτα συνεπής στις επαναστατικές του ιδέες θα ακολουθήσει μετά τη Βάρκιζα τον Άρη στη γνωστή ασυμβίβαστη πορεία του. Μάλιστα κυκλοφορούσε (ως επίμονη φήμη;;;) πως ήταν και ο «Καπλάνης» μαζί με τον Χρυσιώτη «Κοκκινογέννη» και τον «Πελοπίδα» που διέσωσαν και εν συνεχεία έκρυψαν την πολύτιμη τσάντα με το προσωπικό αρχείο του Άρη! Στο δεύτερο ξεσηκωμό, ο Σπ. Γκούβας θα ενταχθεί στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας δίνοντας και πάλι το αγωνιστικό παρόν του στην υπηρεσία του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος. Το όνομα του «Καπλάνη» προκαλούσε δέος και τρόμο στους θρασύδειλους αντιπάλους του. ‘Έτσι η οικογένειά του υπέστη σκληρές διώξεις με χαρακτηριστικότερη περίπτωση αυτή του αδερφού του Λ. Γκούβα τον οποίον δολοφόνησαν άνανδρα οι μοναρχοφασίστες εκπαραθυρώνοντάς τον από το κτήριο των «Τολ» στο Καρπενήσι το καλοκαίρι του 1947 (βλ. εδώ )! Ο ηρωικός πρωταντάρτης «Καπλάνης» θα πέσει την περίοδο του εμφυλίου. Για τον τρόπο; κάποιοι είπαν πως μάλλον σκοτώθηκε στο Γράμμο το 1949, οι περισσότεροι όμως ισχυρίζονται πως πήγε ύπουλα από άτιμη προδοτική ενέργεια όταν κυνηγημένος και επικηρυγμένος κατέφυγε κάπου στο Βάλτο. Επ' αυτού του ζητήματος οι όποιες διάσπαρτες πληροφορίες «ελέγχονται» και οπωσδήποτε χρήζουν ειδικής ξεχωριστής έρευνας για την οποία επιφυλασσόμαστε μελλοντικά. Εκείνο που μένει είναι η σημαντική προσφορά και η διαχρονική αίγλη του ανυπότακτου αγωνιστή…

------------------------------------

Ο Θανάσης Ελεφάντης από το Καρπενήσι, διδασκαλιστής Β’ έτους, θήτευσε σε διάφορα σχολεία στα χωριουδάκια της Ευρυτανίας. Από μία σπάνια μαρτυρία ενός παλιού μαθητή του (!) μάθαμε ότι ήταν παράλληλα και άριστος ξυλουργός-δεξιοτέχνης στην κατασκευή αργαλειών, ενώ αγαπούσε και τη μουσική κι έπαιζε βιολί! Ο Θ. Ελεφάντης παρείχε αμισθί διδασκαλία και σε αναλφάβητους χωρικούς. Προπολεμικά, το 1935, σαν νεαρός δάσκαλος τότε, υπήρξε ο εμπνευστής, μαζί με το Δημ. Μπακόλα, του περίφημου Λαϊκού Δικαστηρίου της Μαυρομάτας Ευρυτανίας, ενός πραγματικά πρωτοποριακού λαογέννητου θεσμού που ακριβώς γι' αυτό το λόγο ανησύχησε την κεντρική εξουσία και φυσικά απαγορεύτηκε! Συνειδητός και ενθουσιώδης αγωνιστής θα ενταχθεί στον ΕΛΑΣ μετά τη Δομνίστα, περίπου το Νοέμβρη του 1942. Συνήθιζε να λέει: «Όταν δίδασκα στους μαθητές μου να μη διστάζουν να μιμούνται τους Κολοκοτρωναίους και τους Διάκους, ε δεν μπορούσα εγώ να σκύψω το κεφάλι στους καταχτητές. Έτσι άρπαξα το όπλο και βγήκα όπως τόσοι άλλοι στο βουνό»! Αρειανός και τούτος, και παλικάρι απ’ τα λίγα, γρήγορα θα εξελιχθεί σε ζωντανό «Θρύλο» του ΕΛΑΣ! Στην περίφημη μάχη της Μυρτιάς/Γουρίτσας του Θέρμου (“τα Δερβενάκια της Ρούμελης”) στις 7 Ιουλίου 1943, ο Θανάσης Ελεφάντης θα διαπρέψει ως καπετάνιος αντάρτικου τάγματος 70 ανδρών καθώς η αριστοτεχνική ενέδρα που οργάνωσε εκεί στοίχισε στους Γερμανούς ναζί κατακτητές 117 νεκρούς, 13 καμένα αυτοκίνητα, ενώ ο ΕΛΑΣ αποκόμισε πλήθος όπλων αναγκαία για τον Αγώνα. Μετά τη Βάρκιζα (με την οποία διαφώνησε κάθετα) ο «Θρύλος» του απελευθερωτικού αγώνα συνελήφθη στην Παραβόλα έπειτα από προδοσία και φυλακίστηκε το 1945 από το συνασπισμένο καθεστώς της Αγγλοκρατίας και των ντόπιων δωσίλογων. Το 1948 θα καταδικαστεί με χαλκευμένες κατηγορίες σε θάνατο αλλά τελικά λόγω της τότε διεθνής παρέμβασης της ΕΣΣΔ ενάντια στις εκτελέσεις των αγωνιστών θα σωθεί από το απόσπασμα. Θα εκτίσει όμως πολύχρονες φυλακίσεις (συνολικά 16 χρόνια) στα μπουντρούμια της Κέρκυρας, της Λαμίας, της Πάτρας, του Μεσολογγίου, της Κρήτης, της Αίγινας! Δεν θα τον «ξεχάσει» ούτε η απριλιανή χούντα κι έτσι θα βρεθεί ξανά σε Γιούρα και Λέρο. Στα κατοπινά χρόνια ο πρώην δάσκαλος… «στιγματισμένος» θα εργάζεται σαν πλασιέ ειδών υγιεινής. Ο Θανάσης Ελεφάντης είχε ένα γιό που όμως τον έχασε νωρίς. Η τραγική μοίρα του στέρησε και τη σύντροφο της ζωής του την οδοντίατρο Ευτυχία που σκοτώθηκε σε τροχαίο ατύχημα. Ο «Θρύλος» έφυγε από τη ζωή το 2003 σε ηλικία 93 ετών, σε κάποιο γηροκομείο της Αθήνας. Έντιμος αγωνιστής απέπνεε ως τα στερνά του μια ξεχωριστή λεβεντιά και μια σεμνή υπερηφάνεια που συγκινούσε βαθιά. Αυθεντικός Ευρυτάνας λάτρευε το γενέθλιο τόπο του και τις ορεσίβιες ομορφιές. Μάλιστα επέμενε στο φίλο του Γιώργη Σερετάκη: «έλα σύντροφε να δούμε την Ανατολή, πως βγαίνει στα βουνά μας…!!!».

------------------------------

Στην ιερή μνήμη των δύo αλησμόνητων Ευρυτάνων ΕΛΑΣιτών επιλέξαμε κάποιους στίχους του επίσης πρωταντάρτη του Άρη, «Ιωσήφ»! Πρόκειται για το Νίκο Ζωγραφόπουλο ή Δώρη Άνθη, τον αξέχαστο νεαρό συντοπίτη ποιητή μας και πρόωρα αδικοχαμένο καπετάνιο του ΕΛΑΣ (βλ. εδώ και εδώ) που έγραψε:

«Είμαστε η καινούργια γέννα

του μεγάλου Εικοσιένα

και για την Ελευθεριά

η καινούργια η Κλεφτουργιά

Οι φασίστες την Ελλάδα

μας την κάναν πάλι σκλάβα

μα από μας θ’ αναφανεί

Λευτεριά παντοτινή»

Α Θ Α Ν Α Τ Ο Ι…

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"