Φθινοπωρινές μνήμες

Από την Ευρυτάνισσα κυρά Λένη

Το φθινόπωρο έφτασε στο τέλος του, μπαίνει πια ο χειμώνας, αλλά προτού το αποχαιρετίσουμε ας αφήσουμε την αγαπημένη μας κυρά Λένη να μας θυμίσει αλλοτινά "χινοπωρινά χρόνια".

Ας απολαύσουμε την παρακάτω διήγησή της:

*****

Στην όμορφη Ευρυτανία μας, νιώθεις τις διαφορετικές εποχές του χρόνου. Δεν είναι όπως στην Αθήνα και γενικά στις τσιμεντένιες μεγαλουπόλεις που δεν μπορείς ούτε καν να τις ξεχωρίσεις. 

Το φθινόπωρο, εδώ στα ψηλά βουνά, η φύση φτιάχνει το δικό της ζωντανό ζωγραφικό πίνακα. Καταρχάς το κλίμα είναι ευχάριστο, χωρίς τις ζέστες του καλοκαιριού. Το δροσερό αεράκι του φθινοπώρου συνδυάζεται με τον γκριζογάλανο ουρανό. Τα φύλλα των δέντρων αρχίζουν να κιτρινίζουν και σιγά-σιγά να πέφτουν. Τα φθινοπωρινά χρώματα στα δάση μας, δημιουργούν μια πανέμορφη εικόνα με διάφορες αποχρώσεις. Είναι σαν να βλέπεις μια δεύτερη, αλλά αλλιώτικη άνοιξη. Όλα αυτά μας δίνουν μία αίσθηση μελαγχολίας. 

Όμως μαζί με αυτή, υπάρχει και η χαρά. Ιδίως τα παλιότερα χρόνια... 

Διότι τότε, που τα χωριά μας ήταν ζωντανά, που υπήρχε κόσμος και οι άνθρωποι ασχολούταν με τη γη και ζούσαν από αυτή, το φθινόπωρο είχε κι άλλες χάρες και χρησιμότητα αφού ξεκινούσαμε και τις διάφορες αγροτικές εργασίες. Όπως το πάτημα των σταφυλιών που τα μαζεύαμε αρχάς Σεπτεμβρίου. Στο πάτημα μαζευόμασταν μικροί-μεγάλοι και γινότανε γιορτή! Γέλια, αστεία, τραγούδια. Οι Ευρυτάνες χαιρότανε ιδιαίτερα αυτό το ξεχωριστό γεγονός. Μετά από λίγο καιρό έβγαινε κι ο μούστος και τότε οι μητέρες μας φτιάχνανε μουσταλευριά και μουστοκούλουρα που ήτανε ότι καλύτερο για μας τα παιδιά. 

Το Φθινόπωρο, το μήνα Οκτώβριο, είχαμε και το μάζεμα των καρυδιών. Αυτό δεν ήταν και τόσο εύκολο όπως μπορεί να φαντάζονται μερικοί. Έπρεπε ένας άντρας να μπορεί να ανεβαίνει με επιδεξιότητα επάνω στα δέντρα. Κρατώντας ένα ίσιο μακρύ και χονδρό ξύλο, χτυπούσε τα κλωνάρια της καρυδιάς έτσι ώστε να πέφτουν στη γη τα καρύδια. Από κάτω οι νοικοκυραίοι μάζευαν τον καρπό.

Αυτό το μήνα πάλι είχαμε και τη συγκομιδή στα κάστανα. Άνοιγε το κάλυμμά τους και με παρόμοιο τρόπο γινότανε το μάζεμα. Γεμάτα τα τσουβάλια με φορτωμένα τα γαϊδουράκια έφερναν από το χωράφι στο σπίτι τα δώρα της μάνας γης.

Κι άλλες ακόμα δουλειές μάς περίμεναν το φθινόπωρο. Όπως για παράδειγμα να μαζέψουμε τα κυδώνια για να φτιάξουμε το λαχταριστό γλυκό του κουταλιού με τα ασπρισμένα αμύγδαλα και το άρωμα της αρμπαρόριζας να σου τρυπά τη μύτη. Να μαζευτούν επίσης τα ρόδια. Αυτά τα δέναμε δυο-δυο με σχινάκια και τα κρεμούσαμε στο υπόγειο από τα καδρόνια του ταβανιού.

Το φθινόπωρο, Οκτώβρη και Νοέμβρη, σπέρναμε και τα διάφορα σιτηρά. Ο κάθε νοικοκύρης με το ζευγάρι τα βόδια του και το υνί όργωνε τη γη για να τη σπείρει. Το υνί, για όσους νεότερους δεν γνωρίζουν, ήταν ένα σίδερο μυτερό που τρύπαγε τη γη και ήταν συνδεδεμένο πάνω σε ένα μεγάλο ξύλο κατάλληλο γι' αυτή τη δουλειά, που το λέγανε αλέτρι. Οι Ευρυτάνες αγρότες περιμένανε με αγωνία τη βροχή σαν δώρο για να μαλακώσει η ξερή γη και να είναι πιο εύκολο το όργωμα και η σπορά.

Ποιος μπορεί πάλι να ξεχάσει και τα ξεφλουδίσματα του καλαμποκιού, αυτή την τόσο ξεχωριστή φθινοπωρινή γιορτή! Μαζευότανε τα βράδια ο κόσμος στους μαχαλάδες, στα σπίτια, με τους σωρούς τα καλαμπόκια για ξεφλούδισμα και ξεκινούσαν τα περίφημα νυχτέρια! Μαζί με το ξεφλούδισμα, στο νυχτέρι στηνότανε και γλέντι τρικούβερτο!!! Μεζεδάκια, τσίπουρο, κρασάκι, μαζί με ιστορίες και παραμύθια, όλοι αντάμα, συγγενείς, φίλοι και γείτονες. Αχ, να ακούς τα τραγούδια στις γειτονιές και να ανοίγει η ψυχή σου. Έτσι με το τραγούδι και με το χορό μάς έπαιρνε πολλές φορές το ξημέρωμα. Μπορεί να είχαμε φτώχια και έννοιες, αλλά όχι αυτό το άγχος το σημερινό που σκοτώνει τον άνθρωπο. Και χωρίς τηλεόραση που άλλωστε δεν υπήρχε. Είχαμε αληθινή επικοινωνία, ανθρώπινη και ζεστή.

Ώσπου ήρθε ο πόλεμος, οι Ιταλογερμανοί κατακτητές, ο βάρβαρος ο φασισμός και μετά ο εμφύλιος με τις διώξεις, όπου μας ξερίζωσε με τη βία το κράτος από τα χωριά μας και διαλυθήκανε όλα. Μετά τον πόλεμο, όσοι ξαναγύρισαν, δεν βρήκαν τίποτε όπως παλιά.

Μου δώσατε την ευκαιρία παιδιά μου να θυμηθώ πολλά. Εμείς οι μεγάλοι σε ηλικία, μένωμε πια με τις αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων.

Καλό χειμώνα να έχετε με υγεία και χαρές στη ζωή σας. Και ποτέ να μην το βάζετε κάτω.

Ήταν μια διήγηση από την Ευρυτάνισσα κυρά Λένη

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

"Ξεχώρισες λευκή ψυχή σα γαλαξίας..."

Η Πόπη μας, με υψωμένη τη γροθιά, στη Νιάλα

Για την αγωνίστρια

ΠΟΠΗ ΓΙΑΝΝΙΩΤΗ

(από τον Κων/νο Πάζιο)

Ένας άνθρωπος δεν αποτυπώνεται  σε ένα χαρτί, ούτε περιγράφεται με ένα χαρτί ή ένα λόγο, κάθε προσπάθεια λοιπόν  αποτύπωσης ενός ανθρώπου, μένει, αναγκαστικά λειψή, ατελής, παραμένει απόπειρα γιατί ο άνθρωπος είναι έννοια δυναμική, χωρίς τέρμα, τη στιγμή που είναι αυτό, είναι και κάτι άλλο μαζί κι ενώ το χαρτί τελειώνει και πεθαίνει αναγκαστικά μαζί με ότι περιέχει, ο άνθρωπος δεν τελειώνει ποτέ. Δεχτείτε λοιπόν την λειψή μου απόπειρα και προσπάθεια, που θα ήθελα να τη μοιραστώ μαζί σας, μα πριν από αυτό σας κάνω μια μικρή εξήγηση, πως όσα θα ακούσετε δεν αποτελούν ούτε πέτσινη ρητορεία, ούτε καταφύγιο διδακτισμού, αλλά λόγια αληθινά, λόγια καρδιάς, μέσα όμως στην ίδια τους την ατέλεια, από την ίδια τη φύση των πραγμάτων.

Ο Κόσμος της Πόλης και ο νομικός κόσμος του τόπου, φτωχότερος πλέον, θρηνεί την απροσδόκητο χαμό σου αγαπημένη Πόπη, που έφυγες πρόωρα από τη ζωή  στις 23-11-2022, σε ηλικία 65 ετών. 

Έχαιρες του σεβασμού και της αγάπης τόσο της Νομικής κοινότητας, όσο και του κοινωνικού σου περιγύρου.

Είχα την τύχη να σε γνωρίσω το 2014, χαμογελαστή και αυθόρμητη, με ένα πηγαίο χιούμορ, φιλική.

Προικισμένη με πλούσια Νομική κατάρτιση, συνδύαζες άριστα την θεωρία και την πράξη του Δικαίου, ασχολήθηκες επιτυχώς με όλο το φάσμα του και τα διάφορα αντικείμενα και υποαντικείμενα αυτού.

Ξεκίνησες την Επαγγελματική σου Σταδιοδρομία το 1983, καίτοι αντιμετώπισες τα στερεότυπα μιας ανδροκρατικής κοινωνίας, που ήθελαν το Επάγγελμα του Δικηγόρου,  αυστηρά και μόνο ανδρικό, αλλά γρήγορα έβαλες, στο μουσείο των Μπρούτζινων Αρχαιοτήτων, τα ως τότε κυρίαρχα και απαγορευτικά στερεότυπα, τα οποία διένειμαν επαγγέλματα ανάλογα με το φύλο.

Στην προσπάθεια σου αυτή τίποτε δεν σου δόθηκε, τίποτα δεν σου χαρίστηκε, απέδειξες σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, με σκληρή και αέναη δουλειά, με το τσαγανό, τον επαγγελματισμό σου, πως δεν υπάρχουν δοτοί τίτλοι  τελικά στην κοινωνία ούτε στερεοτυπικοί ρόλοι, όπως δεν θα υπάρξουν και σε καμία μελλοντική κοινωνία, απέδειξες μέσα από τον επαγγελματισμό σου και τις πολύτιμές  σου αρχές, πως όλα κατακτιούνται με αγώνα, πείσμα και μόχθο.

Απέδειξες πώς μπορεί να σταθεί κάποιος επαγγελματικά και να διαπρέψει, όπως εσύ,  με μόνο  όπλο την Επιστημονική Δουλειά, χωρίς να είναι υποτελής πολιτικών γραφείων, χωρίς να σέρνεται, χωρίς  να κολακεύει πελάτες και Δικαστές, χωρίς να περιμένει τίποτα από κανέναν αλλά τα πάντα από τον ίδιο, χωρίς να αφήνεται στο βάλτο της επιφανειακής προσέγγισης των νομικών ζητημάτων, η οποία καλλιεργεί την ευκαιριακότητα και το λανθασμένο κριτήριο.

Τα παραπάνω προσπάθησες να τα περάσεις και στους νεότερους, έτσι άνοιξες δρόμους αξιοπρέπειας.

Ήσουν αυστηρή με το εαυτό σου, όπως κάθε άτομο που διαθέτει αρχές, χωρίς  μάλιστα  να μιλάς για αυτές και να ηθικολογείς, γιατί δεν είχες  κανένα λόγο, αφού διέθετες αρχές. 

Ένα άλλο επίσης προτέρημα σου, ήταν το  ότι  απέφευγες τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό λόγο τις μακροπερίοδες τις επιτηδευμένες εκφράσεις, και ο λόγος σου πάντοτε λιτός,  κατανοητός και περιεκτικός, επικεντρωνόταν στο εκάστοτε υπό συζήτηση θέμα χωρίς πλατειασμούς και άσκοπες αναφορές, έλεγες χαρακτηριστικά με δωρικότητα «δεν θέλω πολλά  λόγια».

Έφυγες πρόωρα από την ζωή αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό.

Θα λείψεις από την οικογένειά σου, από τους Συναδέλφους σου, θα λείψεις από τις αίθουσες των Δικαστηρίων, τους υπαλλήλους του Πρωτοδικείου, προεξάρχαντος του  Κ. Κουτρούμπα και της Ντίνας Λελούδη, που τόσο σε αγαπούσαν και σε θαύμαζαν, καθώς και από όλους τους υπαλλήλους τόσο του Ειρηνοδικείου όσο και της Εισαγγελίας, θα λείψεις από τις νομικές συζητήσεις, θα λείψεις από τούς πάρα πολλούς ανθρώπους που λύτρωσες με τις νομικές σου γνώσεις, μέσα από τις χιλιάδες νομικές υποθέσεις που χειρίστηκες σε διάστημα σαράντα ετών Σταδιοδρομίας στη μαχόμενη Δικηγορία, θα λείψεις από τους συναδέλφους σου στο Καρπενήσι, στη Λαμία, στην Αθήνα, οι οποίοι σου απένειμαν και σου απέδιδαν καθολικό σεβασμό.  

θα λείψεις και από τους αγώνες που αναπτύχθηκαν σε κάθε μέτωπο της κοινωνίας της Ευρυτανίας, αγώνες που με τόση ζέση έδωσες σε όλη τη ζωή, αγώνες για την υγεία, το περιβάλλον, την εργασία, το διπλανό σου.

Θα λείψεις σε όλους μας αγαπημένη Πόπη. 

Θα λείψουν οι γνώσεις σου, το επαγγελματικό ήθος σου  και η επαγγελματική σου ευθύτητα, η ακεραιότητα σου, οι  εύστοχες παρατηρήσεις σου, ο δυναμισμός σου, ο αυθορμητισμός σου, το πηγαίο χιούμορ σου, το  ένστικτο, η μόρφωση του σαλονιού αλλά και του δρόμου, ίσως σπουδαιότερη της πρώτης για τη ζωή.. 

Θα λείψει η ευρυμάθειά σου, θα λείψει η σκέψη σου, ειδικότερα σήμερα που η ανθρώπινη σκέψη δέχεται την καθημερινή και ανελέητη επίθεση των κατασκευασμένων μέσων όρων συμπεριφορών και προτύπων, από τα ολιγοπώλια της ενημέρωσης και τους τεχνικούς της εξουσίας, ειδικότερα σήμερα όπου καλούμαστε να διαπραγματευτούμε και το αυτονόητο, όπου έννοιες, όπως αξιοπρέπεια, ήθος, συνείδηση σχετικοποιούνται και διαστρεβλώνονται επικίνδυνα καθόλου τυχαία.

Η σκέψη  σου θα λείπει ακόμα πιο πολύ ειδικότερα σήμερα, που  η ίδια η σκέψη  και η διάδοση αυτής μπορεί να ποινικοποιηθεί ανά πάσα στιγμή και μέσα από αντιδραστικά νομοθετήματα και θλιβερές και σκοτεινές διατάξεις για τον Πολίτη, που έχουν θεσπίσει οι κρατούντες όπως αυτή του άρθρου 191 του Ποινικού Κώδικα για ψευδή Διασπορά Ειδήσεων.

Η Προοδευτική σου σκέψη θα λείψει και θα λείψει πολύ, όταν η ίδια η εξουσία σήμερα υπό όρους μετατρέπει τη σκέψη σε έγκλημα, απλώνοντας τα δόκανά της, πλέον πιο πολύ από ποτέ, απέναντι σε ανυπεράσπιστους ανθρώπους.

Θυμάμαι τις συζητήσεις μας και  πόσες φορές είχες επισημάνει τους κινδύνους  για τον καθημερινό Πολίτη από τη θέσπιση αντιδραστικών διατάξεων τον τελευταίο καιρό σε βάρος των Δικαιωμάτων του και των Ελευθεριών του. 

θα λείψει η συνεπής ιστορική σου συγκρότηση η μελέτη και διάδοση των ιστορικών γνώσεων, απέναντι στην σκόπιμη ιστορική παραχάραξη, από την ελίτ, που σήμερα ονομάζεται επίσημη Ιστορία.

Καταπιάστηκες επιτυχώς με σειρά τομέων του Επιστητού, τη Νομική, τη Φιλοσοφία, την Ιστορία, την Πολιτική Επιστήμη, την Ποίηση τη Θρησκειολογία, τη Μελισσοκομία, τις αγροτικές εργασίες, θυμάμαι δε τους διεξοδικούς σου διαλόγους, με τον Κώστα Κουτρούμπα, εμπειρότατο Μελισσουργό, για το πως θα δραστηροποιούσουν πλέον ακόμα  και στην παραγωγή μελιού, το κατάφερες και αυτό, θυμάμαι τη δίψα σου για ακόρεστη φιλομάθεια,  δίψα που ξεπερνούσε κατά πολύ τα στεγνά και ενίοτε  στείρα νομικά στεγανά.

Πιστεύω πώς δεν ήταν φιλομάθεια μόνο, αλλά κάτι παραπέρα και παραπάνω πλέον, μια ολοκληρωμένη μεθοδολογία προσέγγισης κάθε ζητήματος, με βάση τις αρχές του ζητήματος, είτε μικρό ζήτημα, είτε μεγάλο.

Το πρωί στο γραφείο  αλλά  και στο Δικαστήριο, το απόγευμα στο χωράφι, Δικηγόρος, Αγρότης-Μελισσουργός, αλλά και στο Δρόμο για τις Διεκδικήσεις των Ανθρώπων  και του Κουμμουνιστικού Κόμματος, το κόκκινο που δεν άφησες ποτέ, την Παρασκευή στο Χορευτικό, το βράδυ στο Καφενείο, το μεσημέρι στην Ταβέρνα.

Απέδειξες  πως ένας άνθρωπος μπορεί να είναι πολλά μαζί, και πως μόνο έτσι μπορεί να προχωρά πραγματικά μπροστά πλαταίνοντας  την ύπαρξή του, μόνο έτσι μπορεί να αναζητήσει την ευτυχία, ακόμα και μέσα στο βασίλειο της Αναγκαιότητας στο οποίο ζούμε σήμερα, αναγκαιότητα η οποία   πιέζει  διαρκώς το σημερινό  άνθρωπο, όπως οι θεοί τον Σίσσυφο, στενεύει   διαρκώς την ύπαρξή του, οδηγώντας στην αυτοσυρίκνωσή  του   κοινωνική, μορφωτική, πολιτιστική, εργασιακή, και εν τέλει  την  καθήλωσή του στη μονομέρεια.

Απέδειξες πως είναι δυνατό το αντίστροφο και αν δεν το ζωγράφισες πλήρως, έδειξες τα χρώματα και τις αναλογίες αυτών και σίγουρα τη τροχιά.

Καλό σου ταξίδι αγαπημένη Πόπη, αφήνεις πίσω σου άξιο συνεχιστή τον γιο σου Κων/νο, τον γιο σου που σαν κερί έλαμπε και σε φώτιζε όλες τις δύσκολες ώρες, πραγματικός βράχος δίπλα σου, τον γιο σου, αλλά και τον υποδειγματικό σύζυγο και συνοδοιπόρο  ζωής Βασίλη.

Θυμούμενος  τις    συζητήσεις  μας  για τους αγαπημένους σου ποιητές, το Σεφέρη, το Ρίτσο, το Βάρναλη, τον Γκάτσο, τον Σολομό, θυμάμαι τον πιο αγαπημένο σου όλων, τον Παλαμά, και καθώς ο συμβατικός μου λόγος, ο οποίος πέρα από το ότι ήδη έχει γίνει κουραστικός  είχε  ήδη συγκεκριμένα όρια και είναι ήδη πεπερασμένος, και δεν θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά, για αυτό και μόνο αυτό, σε αποχαιρετώ με τους μη πεπερασμένους και καθολικούς στίχους του Αγαπημένου σου Ποιητή Κων/νου Παλαμά, καθώς αυτός είναι ο πλέον άξιος και ο μόνος που μπορεί να σε ξεπροβοδίσει σε τούτο το στερνό ταξίδι .

Ας μου επιτρέψει η μεγαλοσύνη του Ποιητή, την οποία καταχρώμαι, να απαγγείλω τους στίχους για εσένα για να σε αποχαιρετίσω Αγαπημένη Πόπη.

"Η Θεία του παντός δικαιοσύνη, η ολάγρυπνη, 

την άφραστην ανάπαυση σου δίνει,

γιατί από τη στιγμή τη μακρινή που ήρθες, 

ξεχώρισες, ψυχή λευκή σα γαλαξίας,

απ’ τη γαλήνη της ανυπαρξίας,

άδολη, πάναγνη έζησες, έλαμψες, 

γι' αυτό μες στη γαλήνη την παντοτινή,

μες στην ασάλευτη γαλήνη εγύρισες"

Κων/νος Πάζιος

Αυτούς που δεν τους τρόμαξε ο θάνατος

 

Με αφορμή ένα πέρασμα του Νίκου Γόδα

από την ανταρτομάνα Ευρυτανία

Πριν από 2 χρόνια, στις 19 του Νοέμβρη του 2020, λίγοι καλοί Ευρυτάνες με πρωτοβουλία του συμπατριώτη Δημήτρη Τζαμάρα τίμησαν σε μία λιτή εκδήλωση στο Μεγάλο Χωριό, τον εμβληματικό ποδοσφαιριστή και αλύγιστο κομμουνιστή αντάρτη μαχητή Νίκο Γόδα που εκτελέστηκε στις 19-11-1948 από το μοναρχοφασιστικό αμερικανόδουλο κράτος.

Λίγοι γνωρίζουν ότι ο Νίκος Γόδας, λοχαγός τότε του ΕΛΑΣ, είχε σχέση και με το δικό μας  τόπο, καθώς λίγο μετά τα Δεκεμβριανά βρέθηκε για ένα διάστημα μαζί με τους συμμαχητές του εδώ στην απόρθητη ανταρτομάνα Ευρυτανία και συγκεκριμένα στο Βελούχι σε ΕΛΑΣίτικους σχηματισμούς.

Στην ιερή μνήμη του αγωνιστή Νίκου Γόδα ο Μεγαλοχωρίτης Δημήτρης Τζαμάρας μάς έστειλε ένα δικό του κείμενο, το οποίο πρωτοδημοσιεύουμε σήμερα στο blog μας.

Ιδού:

********

Ο Νίκος Γόδας ανήκε σε εκείνη την ηρωική γενιά της Αντίστασης που δεν έσκυψε το κεφάλι στον ξένο και ντόπιο φασισμό. Ο ίδιος ανήκε στη γενιά των γενναίων αθλητών που έδωσαν τη ζωή τους για το λαό και για τα ιδανικά τους. Ο Νίκος Γόδας του ΟΣΦΠ, ο Σπύρος Κοντούλης της ΑΕΚ, ο Πάνος Αλεξάς του Παναιτωλικού και άλλοι ακόμη αφανείς ή άγνωστοι που δεν θα ξεχαστούν ποτέ από αυτούς που δεν συμφιλιώνονται με τη λήθη.

Ο Νίκος Γόδας είχε προσφυγική καταγωγή. Γεννήθηκε το 1921 στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Μετά την μικρασιατική τραγωδία φτάνει με την οικογένειά του στον Πειραιά, στην παλιά Κοκκινιά. Ο Γόδας ασχολήθηκε νεαρός με το ποδόσφαιρο στις αλάνες και τα ξερά γήπεδα της περιοχής του. Ήταν σπουδαίο ταλέντο και γι' αυτό τον αποκαλούσαν "βασιλιά του ξερού"! Αρχικά έπαιξε στον Κεραμεικό Καμινίων στο ποδοσφαιρικό σωματείο του εργοστασίου όπου εργάστηκε. Αργότερα, στην Κατοχή, πήρε μεταγραφή στον Ολυμπιακό την ομάδα που αγαπούσε από παιδί κι εκεί αγωνίστηκε ως μεσοεπιθετικός.

Πέρα όμως από το ποδόσφαιρο, ο Νίκος Γόδας ήταν ένας νέος άνθρωπος που μισούσε την αδικία και ονειρευόταν μία καλύτερη ζωή για το λαό. Έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας και πήρε μέρος στην ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών. Λοχαγός του επίλεκτου 5ου λόχου του ΕΛΑΣ της Κοκκινιάς πολέμησε τους γερμανούς ναζί και τους ταγματασφαλίτες στην ιστορική μάχη της 7ης Μαρτίου 1944. Ηγήθηκε του λόχου του και στην περίφημη μάχη για την προστασία της Ηλεκτρικής Εταιρείας, στις 13 Οκτώβρη 1944, για να μη βυθιστεί στο σκοτάδι ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά.

Το Δεκέμβρη του '44 ο Νίκος Γόδας πολέμησε με τον ΕΛΑΣ τους νέους αφέντες Άγγλους. Στη μάχη του νεκροταφείου της Ανάστασης στον Πειραιά ο Γόδας διακρίνεται, καθώς πολεμάει ηρωϊκά. Ο λόχος του όμως έχει σοβαρές απώλειες.  

Ο Γόδας, με τη λήξη των Δεκεμβριανών και την αποχώρηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ από την Αθήνα καταφέρνει να οδηγήσει τους συντρόφους του που επέζησαν των συγκρούσεων, στην αδούλωτη ανταρτομάνα Ευρυτανία και συγκεκριμένα στο περήφανο Βελούχι όπου είχαν συγκεντρωθεί και άλλες μονάδες του ΕΛΑΣ. Στον τόπο μας παρέμεινε για ένα διάστημα.

Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας το Φλεβάρη του 1945, ο Νίκος Γόδας, άρρωστος από πνευμονία, συλλαμβάνεται μετά από προδοσία στον Πειραιά.

Στις 13 Ιούλη της ίδιας χρονιάς σε μια κατάπτυστη δίκη παρωδία με 50 (!!!) χαφιέδες ψευδομάρτυρες, το φασιστικό θανατοδικείο καταδικάζει το Νίκο Γόδα σε θάνατο.

Οδηγείται στην αρχή στις φυλακές Αβέρωφ, κατόπιν στης Αίγινας και αργότερα στις σκληρές φυλακές της Κέρκυρας όπου παρέμεινε τρία χρόνια ως μελλοθάνατος.

Σύμφωνα με μαρτυρία του ανιψιού του Χρήστου Γόδα, κινητοποιήθηκαν πολλοί φίλοι του Νίκου για τη διάσωσή του. Όταν ζητήθηκε από τον πρόεδρο του Ολυμπιακού τον βιομήχανο Μανούσκο να μεσολαβήσει για να σωθεί ο Γόδας, η απάντησή του ήταν αφοπλιστική : "όπως έστρωσε ας κοιμηθεί"!

Ο ίδιος ο Γόδας κράτησε στάση περήφανη και πσλικαρίσια. Αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση αποκήρυξης των ιδεών του και έτσι στις 19 Νοεμβρίου του 1948, χαράματα Κυριακής, οδηγείται στον τόπο της εκτέλεσης στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας, μαζί με άλλους 10 συντρόφους του.

Κατόπιν επιθυμίας του φοράει τη φανέλα της αγαπημένης του ομάδας και αρνείται να του δέσουν τα μάτια. Προτού πέσει νεκρός από τις σφαίρες του δολοφονικού αποσπάσματος θα φωνάξει : "Νενικήκαμεν, ζήτω οι ολυμπιονίκες του σοσιαλισμού. Γεια σας συναθλητές μου".

Ο συγκρατούμενος του Σταμάτης Σκούρτης θα γράψει: "Ο ήλιος σκάει πίσω απ’ τα βουνά και δεν ξέρεις τι είναι πιο κόκκινο, η φανέλα που φοράει κατάσαρκα ο Νίκος, που οι λευκές λωρίδες της κοκκίνισαν απ’ το αίμα, ή ο ήλιος;"

Κι εμείς σήμερα, 74 χρόνια μετά, στέλνουμε από εδώ, από τα βουνά της Ευρυτανίας που πάτησε κάποτε ο Νίκος Γόδας, μια λέξη μόνο, που ας την παραδώσει ο βελουχιώτικος αέρας εκεί στα περιβόλια τ' ουρανού:

ΑΘΑΝΑΤΟΣ

Δημήτρης Τζαμάρας 

εκ Τρανού Χωριού Ευρυτανίας

(Ήταν ένα ιστορικό αφιέρωμα στο blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης") 

Τα βράχια και οι γκρεμοί

Με την πένα του αείμνηστου Ευρυτάνα εκπαιδευτικού και συγγραφέα Γιάννη Βράχα (1910 - 1993) και μέσα από το σπάνιο βιβλίο του με τίτλο "Έτσι ζούμε στο χωριό μας - Ψιανά Ευρυτανίας", Αθήναι 1964, ιχνηλατούμε τη δύσκολη  ζωή των παλιών ευρυτάνων χωρικών που έδιναν τον αγώνα της επιβίωσης με ελάχιστα μέσα αλλά και περίσσευμα ψυχής, σε έναν σκληροτράχηλο τόπο που απαιτούσε από τους ανθρώπους ατσάλινες αντοχές.

Διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτοτύπου.

*****

Κείνο που ξεχωριστά θα θαυμάσης στο χωριό μου, είναι τα βράχια. Βράχια να χορτάσουν τα μάτια σου... Βουνά, λόφοι, ρεματιές, πλαγιές, όλο βράχια... Ζαλίζεσαι να τα βλέπεις, κι απορείς πως μαζευτήκανε όλα εδώ. Γι' αυτό κι η γίδα είναι κείνη που μπορεί να ζήσει και ζει εδώ. Πρόβατα λίγα έχουμε. Η ζωή μας είναι σφιχτοδεμένη με τη ζωή της γίδας. Αν λείψει, δεν μπορούμε ούτε μεις να ζήσουμε. Η γίδα είναι η τάρανδός μας.

Αυτή μπορεί να πατήσει τα μέρη. Τρώει πουρνάρια, φιλίκια, κέδρα κι έλατα που είναι φυτρωμένα στις σχισμάδες των βράχων. Είναι κοντή, ευκίνητη, έξυπνη. Δεν έχει πολύ γάλα. Και το κατσίκι της δεν πηγαίνει απάνω από 7-8 κιλά.

Τα βράχια έχουν που και που κανένα ίσιο μέρος που φυτρώνει χορταράκι και κανένα δεντράκι. Τα μέρη αυτά τα λέμε "σωκήπες". Οι γίδες, σαν δούνε τις σωκήπες, πηδάνε από ψηλότερα μέσα, αλλά ύστερα δεν μπορούν να βγούνε. "Ζουναγκιάζονται". Τα ζουνάγκια είναι παγίδες για τις γίδες. Τις ξεγελάνε. Αν τύχει και την ιδεί ο τσοπάνης τη γίδα, ειδοποιεί έναν, από τους δυό-τρεις στο χωριό που έχουν την τόλμη να κατεβούν στο ζουνάγκι για να την ξεζουγκιανάσουν. Αυτοί παίρνουν τριχιές γερές, δένονται καλά, και άλλοι τους κρεμάνε στο βράχο. Σαν πατήσουν στο ζουνάγκι λύνονται και δένουν τη γίδα να την τραβήξουν οι άλλοι. Μετά πετάνε την τριχιά, δένονται κι οι ίδιοι και τους τραβούν.

Άμα λείψει καμιά γίδα, κυττάζουν πρώτα μην πέφτουν όρνια. Αν πέφτουν, θα πη πως κάπου γκρεμίστηκε ή κρεμάστηκε. Αν όχι, ψάχνουν τα ζουνάγκια. Πολλές φορές δεν τη βρίσκουν γρήγορα. Η γίδα υποφέρει από πείνα και δίψα. Προσπαθεί να βγει μόνη της και γκρεμίζεται.

- Ο βράχος τα φκιάν' κι ο βράχος τα τρώει... λένε σαν γκρεμίζεται καμιά. Και να στενοχωρηθούν τι θα βγει;

Τα πολλά βράχια, τα απότομα είναι δεξιά κι αριστερά απ' το ποτάμι. Βράχοι πεντακόσια και χίλια μέτρα ύψος, απότομοι σαν να τους έκοψες με το μαχαίρι. Σε διάφορα χρώματα, σε αμέτρητα σχήματα, σε κανονικές κι ακανόνιστες σειρές. Περνάς ποτάμι -ποτάμι για να πας από τα Ψιανά στη Στουρνάρα-Κοντίβα-Προυσό, κι είσαι γιομάτος φόβο. Θαυμάζεις, απορείς και σκέπτεσαι γι' αυτά τα φοβερά βράχια που παραστέκουν.

Σε πολλές μεριές, η απόσταση απ' τον ένα βράχο στον άλλο δεν είναι πολύ μεγάλη και κάνουν εκεί γεφύρια. Το χάος ως κάτω που περνάει το ποτάμι είναι εκατό και διακόσια μέτρα. Τέτοιο γεφύρι είναι το Κακογιόφυρο στα Δολιανά κι ο Παλιοσκιάχτης στο Λιναράκι (συνοικισμός Καστανιάς). Από τα ονόματα καταλαβαίνετε τι ήταν αυτά τα γεφύρια: ... Γέφυρες των στεναγμών... Λίγοι μπορούν να τα περάσουν χωρίς φόβο...

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Εργάτες

 

"Στου πλατάνου τον ήσκιο, το μεσημέρι, ακουμπισμένοι στο χώμα, ξεκουράζονται αυτοί που δεν έχουν ιστορία — οι εργάτες.

Μιλούνε κινώντας τη γροθιά των — σα να δουλέβουν. Συνοδεύει της αγαθές των κουβέντες η αιώνια χειρονομία που χτίζει, αυτή που ύψωσε καταπρόσωπα του θανάτου της Πυραμίδες, το δωρικό ναό, της πέτρινες γοτθικές προσευχές.

Κανένας δε θα τους μάθει! Ξέρουν τη δημιουργία χωρίς υπογραφή..."

{Επιλεγμένο απόσπασμα από το έργο "Πεζοί ρυθμοί" (έναν αιώνα πριν - 1922) του μεγάλου Ευρυτάνα λογοτέχνη Ζαχαρία Παπαντωνίου}

Υ.Γ.  Α Π Ε Ρ Γ Ι Α - 9 Νοέμβρη 2022.

Συγκέντρωση στο Καρπενήσι, στην Πλατεία Μάρκου Μπότσαρη την Τετάρτη στις 10.30 το πρωί, καθώς επίσης και στη Βαλαώρα στις 7 μ.μ.

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Με επίγνωση...

 

Ο τελευταίος τόπος Ελευθερίας είναι τα βουνά!

Ένας υγιής κόσμος που αποστασιοποιημένος από τους φρενήρεις ρυθμούς της σύγχρονης σκλαβιάς ευεργετεί την ψυχή και εξυψώνει το πνεύμα.

Ας γαλουληθούμε στην Παιδεία της Φύσης αφουγκραζόμενοι τους αγωνιώδεις παλμούς των Ωραίων Ορέων μας...

ώστε να τα κρατήσουμε αδέσμευτα από τα δεσμά της "πράσινης δουλείας" η οποία, για τα κέρδη μιας ελίτ, απειλεί να αφανίσει την αυθεντικότητα και την ομορφιά, που δικαιούμαστε όλοι μας!

Καλές φθινοπωρινές μέρες με επίγνωση!

"Ευρυτάνας ιχνηλάτης"