Εγκατάλειψη

Tη φωτογραφία μας έστειλε ο φίλος-συμπατριώτης Σεραφείμ Τ.

 

Συνοδευτικό κείμενο : "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Ο τόπος μας  πληγώθηκε όπως αυτό το έρημο σπίτι. Πάει καιρός που τα παιδιά έφυγαν για τη μαύρη ξενιτειά. Μονάχα τα γερόντια απόμειναν για να υφαίνουν αναμνήσεις προσμένοντας τον γυρισμό που όμως αργούσε τόσο.... Κι όταν και τα γεροντάκια πέταξαν για τη γειτονιά των αγγέλων, έπεσε βαθιά σιωπή που τα σκέπασε όλα. Μας πρόλαβε η εγκατάλειψη, η μεγαλύτερη από όλες τις κακές τις «μοίρες». Ετούτο το στοιχειό είναι που δεν παλεύεται εύκολα. 
Κοιτάζω και ξανακοιτάζω τα χαλάσματα μέχρι που η ματιά μου συναντάει εκείνο το ανθισμένο δεντράκι στο πλάι. Λέτε να φέρνει κάνα καλότυχο σημάδι και για αυτά τα λησμονημένα λημέρια;

Βάστα μωρέ...

Λίγα μονάχα χαροκαμένα κλαριά κι ένας ξέφλουδος κορμός... 
Λαβώθηκε, μα παραμένει ακόμη εκεί, σιμά στα αδέρφια του τα ευρυτανικά βουνά. 
Το ανάστημα της ύπαρξης που εξακολουθεί να παλεύει κόντρα στο «τέλος του κύκλου». 
Βάστα, βάστα γερά!

"Ευρυτάνας Ιχνηλάτης"     

Η Ευρυτανία και το Εικοσιένα: αξιολογήσεις και ερμηνείες

Το παρακάτω άρθρο παραχώρησε, για το blog "ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ"  
ο κ. Κυριάκος Χήνας διατελέσας καθηγητής Ιστορίας στο Ευρωπαϊκό Σχολείο Καρλσρούης στη Γερμανία.

Συνειδητή θα ήταν η αντίστασή μας  στην πραγμοποίηση και στο φετιχισμό της Ιστορίας, εάν δεν περιοριζόμαστε μόνο στη γεγονοτολογική γραφή των ιστορικών συμβάντων, δηλαδή στην ασχολίαστη παράθεση μόνο των γεγονότων. Ερευνώντας τους παράγοντες που διαμόρφωσαν μια ιστορική εξέλιξη και οδήγησαν σε μετασχηματισμούς της  ζωής μας, μπορούμε πλέον να ξέρουμε τι πρέπει να αποφεύγουμε και τι πρέπει να δυναμώνουμε. Ιδιαίτερα η μελέτη της Επανάστασης του 1821 στην Ευρυτανία, εφοδιάζει τη σκέψη μας με κοινωνικοπολιτικά συμπεράσματα που μπορούν να είναι η αφετηρία μιας δημιουργικής συλλογικής αντίδρασης στα εκφυλιστικά φαινόμενα της εποχής μας. Ας παραθέσουμε συνοπτικά μερικές σχετικές απόψεις.

Οι Κλέφτες αποτέλεσαν τον πιο γνήσιο επαναστατικό πυρήνα του κινήματος. Ο ανεπανάληπτος Μακρυγιάννης χαρακτηρίζει τους Κλέφτες  «ως μαγιά της λευτεριάς».  Επίσης ο μεγάλος οραματιστής Ρήγας Φεραίος στον «Ύμνο Πατριωτικό» αναφέρει ονομαστικά 30 Κλέφτες σαν παράδειγμα που πρέπει να μιμηθούν όλοι οι ραγιάδες. Τέλος το σπουδαίο έργο «Η Ελληνική Νομαρχία» (1806) περιγράφει τους Κλέφτες ως υπερήφανους ανθρώπους οι οποίοι δεν ανέχονταν την τυρρανία και κατέφευγαν στα δάση και στα βουνά για να διαφυλάξουν την ελευθερία τους χωρίς να ενοχλούν τους χωρικούς. Αυτές οι τρεις αναφορές γίνονται επειδή υπήρξε κάποια προσπάθεια να απαξιωθούν οι εξεγερμένοι Κλέφτες ως τρόμος των απλών χωρικών. Εάν όμως οι Κλέφτες απειλούσαν κάποιους, αυτοί ήταν οι τουρκοπροσκυνημένοι κοτζαμπάσηδες ή πλούσιοι που με την προκλητική ζωή τους, χωρίς όριο ήθους και αξιών, σκανδάλιζαν το ραγιά που δοκιμαζόταν σκληρά.  Αυτό που προσδιόρισε καθοριστικά την προσφορά των Κλεφτών στην επανάσταση ήταν η συλλογικότητα. Ο Κατσαντώνης, ο  Τσιόγκας, ο Λεπενιώτης, ο Λιακατάς, ο Δίπλας και τόσοι άλλοι, όχι μόνο δεν αυτονομούνταν στην ασπόνδυλη ιδιώτευση που κυριαρχεί σήμερα, αλλά συνεργάζονταν  μέσα σε κάθε ομάδα δράσης συσπειρωμένοι σε μια ενότητα, η οποία διαχρονικά είναι η μόνη εγγύηση επιτυχίας. Σε όσες περιπτώσεις  διασπάστηκε αυτή η ενότητα (κλασσικό δείγμα ήταν η Καλιακούδα) με έριδες και αντιπαλότητες, το αποτέλεσμα ήταν να γυρίσει πίσω το επαναστατικό κίνημα.

Η παρουσία των Αρματωλών αν και ήταν αμφιλεγόμενη, διότι ήταν επιφορτισμένοι να διατηρούν την τάξη στα χωριά και να εξασφαλίζουν την καταβολή των φόρων, μας επιτρέπει, ωστόσο, να διδαχθούμε ευδιάκριτα συμπεράσματα και από τη δική τους ιστορική εξέλιξη.  Αρκετοί Αρματωλοί όπως ο Καραϊσκάκης, ο Μπουκουβάλας, ο Ζήδρος, οι Γιολδασαίοι, ο Σαφάκας στελέχωσαν τον επαναστατικό στρατό. Από αυτό βλέπουμε ότι,  υπό συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, υπάρχει ελπίδα, ακόμη και σε εκτελεστικά όργανα της εξουσίας, να διατηρήσουν μια φιλολαϊκή στάση, υπό την απαραίτητη όμως προϋπόθεση να έλθουν σε ρήξη με τους μηχανισμούς της εξουσίας και να ζουν και να ευαισθητοποιούνται δίπλα στις ανάγκες του λαού, όχι αυτοφυλακισμένοι στα παλάτια της ματαιοδοξίας τους.  Mερικοί  Αρματωλοί σταδιακά συνειδητοποιούσαν ότι άμεσος στόχος έπρεπε να τεθεί η βοήθεια προς τον Αλή των Ιωαννίνων, για να νικήσει τους Τούρκους κυρίαρχους της περιοχής, ώστε να δημιουργήσει ένα αυτόνομο κράτος, το οποίο στη συνέχεια να το ανατρέψουν οι ίδιοι και να εγκαταστήσουν μια ελληνική τοπική κυβέρνηση. Στη σύσκεψη του Καρπενησίου (1805) πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραμάτισε ο Δημήτριος Παλαιόπουλος (αλληλογραφούσε με το Μέγα Ναπολέοντα και τον Ρήγα Φεραίο) και αποφασίστηκε η εκδίωξη των Τούρκων. Στις σχετικές επιχειρήσεις διακρίθηκαν οι Μπουκουβαλαίοι, οι Κοντογιανναίοι και άλλοι Αρματωλοί. Το έξυπνο ελληνικό σχέδιο ενώ προχώρησε με την επικράτηση του Αλή, δεν ολοκληρώθηκε αφού τα σχέδια για ανατροπή του Αλή και ελληνική κυβέρνηση προδόθηκαν και ο Παλαιόπουλος φυλακίστηκε στα Ιωάννινα.

Εδώ όμως θα κάνουμε μια απαραίτητη και σημαντική επισήμανση. Αντίθετος σε κάθε θεωρητικό σχέδιο ή προγραμματισμό για προσωρινή έστω συνεργασία με τον Αλή ήταν ο θρυλικός Κλέφτης Κατσαντώνης. Αυτός μας δίδαξε ότι μια έντιμη πορεία προς τη δικαίωση δεν μπορεί να νοθεύεται με συμβιβασμούς, μικροϋπολογισμούς και αντιφάσεις. Κατά την περίοδο 1801-1809 προκάλεσε σημαντικές απώλειες στους Τούρκους και τον Αλή. Με ορμητήρια πάντα τα Άγραφα καθώς και τα μοναστήρια  της Τατάρνας και τ’ Αϊ-Γιαννιού στο Παλαιοκάτουνο, αφάνισε 300 Τουρκαλαβανούς του Ιλιάσμπεη στην Κρύα Βρύση, άλλους 150 υπό τον Γιουσούφ Αράπη στην Κεχρινιά και τη μεγάλη δύναμη του Βελη-Γκέκα κοντά στο Προσηλιάκο των Αγράφων. Παράλληλα αποτελούσε αληθινό λαϊκό είδωλο, αφού προστάτευε το δοκιμαζόμενο πληθυσμό της περιοχής, που υπόφερε από κατακτητές και κοτζαμπάσηδες.

Αν και ενίοτε το ένστικτο του λαού ξεγιελιέται από φανταχτερούς πολιτικάντηδες, είναι ξεκάθαρες οι μαρτυρίες ότι στην Ευρυτανία είχαν συνειδητοποιήσει ότι η ελευθερία  θα ερχόταν με τη συντονισμένη δράση Κλεφτών και Αρματωλών. Ο λαός έλεγε «και στον κλέφτη ψωμί και στον αρματωλό χαμπέρι». Όσο κι αν οι Τούρκοι εξωθούσαν τους  Κλέφτες και τους Αρματωλούς να συγκρουστούν μεταξύ τους, οι ιστορικές πηγές βεβαιώνουν ότι στην Ευρυτανία (με εξαίρεση δύο περιπτώσεις) δεν υπάρχουν τέτοιες αδελφοκτόνες διενέξεις. Και όσο τα χρόνια περνούσαν συνέβη αυτό που βλέπουμε τακτικά στην Ιστορία: κοινωνικές ομάδες που έχουν ρεαλιστική επαφή με την πραγματικότητα, αντιλαμβάνονται το αληθινό συμφέρον τους, που δεν το είχαν μέχρι τότε νιώσει. Έτσι πάρα πολλοί  Αρματωλοί παρατούσαν τα αρματολίκια που τους είχαν παραχωρηθεί από την εξουσία, έρχονταν πιο κοντά στους Κλέφτες και έτσι εξελίσσεται  μια αμοιβαία διαλεκτική επίδραση που σφιχτόδεσε Κλέφτες και Αρματωλούς σε μία ακατάλυτη ενότητα που τελικά λειτούργησε προς όφελος της εξέγερσης.

Σχετικά με τον αδούλωτο χαρακτήρα του Ευρυτάνα, δεν πρέπει να μας ικανοποιεί η απλοϊκή ερμηνεία ότι είναι χάρισμα της φύσης ή μια συνηθισμένη συμπεριφορά στους ορεινούς πληθυσμούς. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Στα 435 χρόνια τουρκικής κατοχής, διαφοροποιήθηκε ο χαρακτήρας του ελεύθερου-ένοπλου-απροσκύνητου Ευρυτάνα από τους «ζαγκανάδες», τους καχεκτικούς συμβιβασμένους. Όμως με τη Συνθήκη του Ταμασίου (1525) ανανεώνονται τα βυζαντινά προνόμια αυτοδιοίκησης και καλλιεργείται έτσι ο αυτεξούσιος τύπος που δεν ανέχεται καταναγκασμούς. Επίσης η συμμετοχή σε τόσα κινήματα διαμόρφωσε διεκδικητικό χαρακτήρα : το 1601 με το γενναίο Σκυλόσοφο, το 1684 με τον αρματωλό Λιβίνη, επίσης με το μικρό Χορμόπουλο και κυρίως το 1769 με τα Ορλωφικά, μαζί φυσικά με τους ελεύθερους Κλέφτες, εξηγούν την υπερηφάνεια του Ευρυτάνα.

Η εθελοθυσία των Ευρυτάνων απεικονίζεται και στις στατιστικές: περισσότεροι από 800 αγωνιστές πολέμησαν σε 65 τουλάχιστον μάχες της Επανάστασης. Από αυτές, οι 18 έγιναν στην ευρύτερη περιοχή της Ευρυτανίας, με πιο καθοριστικές τη μάχη στο Κεφαλόβρυσο (1823) όπου η νίκη επισκιάστηκε από το θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, τη νίκη στην Κορομηλιά και την ήττα στην Καλιακούδα. Η σημαντική στρατηγική θέση της περιοχής οφειλόταν στο ότι ήταν καθοριστικό πέρασμα ανάμεσα σε Λαμία-Μεσολόγγι και ανάμεσα σε Ιωάννινα -Νότια Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι από το Καρπενήσι πέρασαν, πολέμησαν και έζησαν βαρυσήμαντες προσωπικότητες της περιόδου όπως ο Καραϊσκάκης (1825), ο Μπότσαρης, ο Ομέρ Βρυώνης (1823), ο Κίτσος Τζαβέλλας (1828), ο Μαχμούτ πασάς (Δράμαλης-1822), ο Οδυσσέας Ανδρούτσος (Τατάρνα 1821).

Σε δυσπρόσιτους χώρους με γκρεμούς και βράχια (οι περίφημες «αποκλείστρες») εξασφαλιζόταν η προστασία από το κυνήγι των Τούρκων. Στην Καστανιά του Προυσού, στην Τσούκα, στη Βράχα, Μαυρομάτα, στην Κοκκινόβρυση του Κλειστού, διαμορφώνονταν ελεύθερες συνειδήσεις, η καλύτερη μαγιά για τον απελευθερωτικό αγώνα. Οι «αποκλείστρες» ήταν αληθινό σχολείο ελευθερίας, όπως εντυπωσιακά αποδείχθηκε και στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την αντίσταση κατά των γερμανοϊταλών. Ήταν τόσο έτοιμοι και τόσο παθιασμένοι οι αγωνιστές της περιοχής, ώστε μόλις στις 21 Μαρτίου 1821 (από τις πρώτες επαναστατικές δράσεις πανελλήνια) στην Τατάρνα σκοτώθηκαν 25 Τούρκοι σε ενέδρα που στήθηκε με αριστοτεχνικό τρόπο. Μέχρι τον Αύγουστο του 1821, δεν υπήρχε τμήμα της Ευρυτανίας που δεν ανέπτυξε επαναστατική δράση.

Συμπερασματικά αναφέρουμε πως οι πιο αξιόπιστες αναφορές των Τουρκικών αρχών από το σαντζάκ της Ναυπάκτου (όπου υπαγόταν ένα διάστημα το Καρπενήσι) προς τα πασαλίκια και την ευρύτερη περιφέρεια, εγιαλέτ, μαρτυρούν ότι  συνέφερε τους Τούρκους να ανανεώνουν τα προνόμια αυτονομίας των Ευρυτάνων, που όπως προαναφέρθηκε είχαν από τη βυζαντινή περίοδο, ώστε να μην προκαλούνται συνεχείς εξεγέρσεις και κινήματα από την αδούλωτη ψυχή  και το ριζοσπαστικό φρόνημα του Ευρυτάνα. Τίποτε όμως δεν μπόρεσε να ανακόψει την ορμή ελευθερίας που είχε αφομοιωθεί  στην καρδιά του και έτσι φτάσαμε στις 10 Μαΐου 1821 όταν ο Κώστας Βελής (Στεργιόπουλος) μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, κήρυξε και επίσημα την Επανάσταση στο Κεράσοβο.

Κυριάκος Χήνας, Ιστορικός.

Άρθρο για το blog "ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ"



STOP THE BOMBING – STOP THE WAR

Τα σιδερόφραχτα γεράκια του πολέμου κατευθύνονται εκεί που τα οδηγεί η οσμή του πετρελαίου! Η Λιβύη είναι, πλέον, το επόμενο πεδίο ληστείας. Τα περί… «ανθρωπιστικών επιχειρήσεων» που τσαμπουνάνε Αμερικανοί, Άγγλοι, Γάλλοι και σία, δεν πείθουν ούτε τον τελευταίο αφελή, πολύ απλά γιατί ο κόσμος έχει δει ξανά και ξανά τέτοιου είδους δολοφονικές επεμβάσεις, από το μαρτυρικό Βιετνάμ μέχρι και τη γειτονική πρώην ενωμένη Γιουγκοσλαβία που αυτοί διαμέλισαν. Άλλωστε το αντιδραστικό καθεστώς του Καντάφι δεν είναι παρά η αφορμή και το αναγκαίο περικάλυμμα για να ξεκινήσει η επιχείρηση θανάτου με την οποία οι «ανθρωπιστές» ευελπιστούν να βάλουν χέρι στα πλούσια πετρελαϊκά κοιτάσματα της Λιβύης και παράλληλα να επεκτείνουν το γεωστρατηγικό έλεγχό τους σε μια ευαίσθητη περιοχή. Οι νεοαποικιοκράτες θα χαράξουν καινούργια σύνορα με ανθρώπινο αίμα. Ως συνήθως, εν μέσω βομβαρδισμών και νεκρών αμάχων, θα μας μιλήσουν πάλι για «παράπλευρες απώλειες». Και αργότερα, όταν τα καραβάνια των δυστυχισμένων Λίβυων προσφύγων θα πάρουν το δρόμο του ξεριζωμού, οι αυτουργοί θα κάνουν λόγο για «αναπόφευκτες συνέπειες». Στο μάτι του κυκλώνα μπαίνει και η Ελλάδα με σοβαρούς κινδύνους να ελλοχεύουν εξαιτίας όχι μόνο  της απόστασης αναπνοής από το θέατρο του πολέμου, αλλά κυρίως γιατί η χώρα παρέχεται ως πολεμικό ορμητήριο με τις νατοϊκές βάσεις στη Σούδα και το Άκτιο. Η Ελλάδα δεν έχει καμιά δουλειά σε καμία πολεμική εμπλοκή. Καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του και ας πει “STOP THE WAR” με κάθε τρόπο και κάθε μέσο. Η Γη και οι Λαοί της δεν ανήκουν σε μια κλίκα πολεμοκάπηλων κυβερνώντων και πολυεθνικών που σπέρνουν όλεθρο και θάνατο για να γεμίζουν τα αμαρτωλά πουγκιά τους. Ανήκει στον κόσμο της εργασίας,  σε  εμάς, στα παιδιά, στην ειρήνη και τη συνεργασία μεταξύ των λαών, στην πρόοδο. 

"Ευρυτάνας Ιχνηλάτης"

Ένα αναγκαίο ΟΧΙ

«Η γη είναι επίπεδη, ο γάιδαρος πετάει και η πυρηνική ενέργεια είναι ακίνδυνη» έλεγε ένα παλιό σύνθημα που είχαμε δει κάποτε γραμμένο σε ένα τοίχο!  Τα τελευταία “απρόβλεπτα” γεγονότα στον  υποτιθέμενο “ασφαλή” τεχνολογικό γίγαντα της Ιαπωνίας αποδεικνύουν ότι ο πυρηνικός εφιάλτης δεν είναι καθόλου θεωρητικός μα ούτε μακριά μας. Ο λυσσαλέος  ενεργειακός ανταγωνισμός των διεθνών λήσταρχων με στόχο το Κέρδος, καθώς  και οι πολιτικές στήριξης γύρω απ’ αυτό, δημιουργούν τις προϋποθέσεις μιας μαζικής δολοφονίας των λαών  της  ανθρωπότητας. Αφού λεηλάτησαν τη φύση και σκότωσαν την ομορφιά της, κατασκεύασαν και “κινητές βόμβες” ραδιενέργειας που είναι τα δήθεν ασφαλή πυρηνικά εργοστάσιά τους. Όπως ασφαλές ήταν και το Τσερνομπίλ άλλο τόσο είναι και η Φουκουσίμα. Ο κίνδυνος όμως δεν έχει σύνορα. Μας το υπενθυμίζουν οι καρκίνοι που θερίζουν ακόμη και σε παρθένους τόπους όπως η Ευρυτανία. Για αυτό ας πούμε ΟΧΙ ΣΤΑ ΠΥΡΗΝΙΚΑ.  Ή μάλλον ας το φωνάξουμε! Και μέσα από τα blog μας και από όπου χρειαστεί… 

"Ευρυτάνας Ιχνηλάτης"

Το κάλλος της αγνότητας

Αθωότητα, ύπαρξη, μητρότητα, δεσμός, προστασία, χάρη, ομορφιά...  Όλα εμπεριέχονται εδώ! Είναι κάποιες φορές που μία εικόνα ισοδυναμεί με χιλιάδες λέξεις.

Ηττήθηκαν, άραγε, τα άλογα από τον αδηφάγο «πολιτισμό» των μηχανών; Ίσως ναι, αφού στην πορεία του χρόνου και της τεχνολογικής εξέλιξης αναβαθμίστηκαν οι λεγόμενες…. «αξίες χρήσης». Όμως, τα σπιρούνια της φαντασίας επιμένουν να κεντρίζουν το συναίσθημα.  Για αυτό και το ψυχικό δέσιμο του ανθρώπου με το άλογο θα είναι αιώνιο.  

"Ευρυτάνας Ιχνηλάτης"

ΛΕΥΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ

Αργά, συμμετρικά χορεύουν οι νιφάδες του χιονιού ντύνοντας στο εκτυφλωτικό λευκό, βουνά, φαράγγια, έλατα και πέτρινες σκεπές. Τα μονοπάτια άφαντα κι αυτά, τα σημαδεύουν μονάχα τα χνάρια από τα πλάσματα του βουνού προτού αποσυρθούν και τούτα στις φωλιές και τις απρόσιτες σπηλιές τους  Ένα μοναχικό ξωκλήσι τυλιγμένο στη λευκή φορεσιά του αχνοφέγγει από ένα παραθυράκι το τρεμάμενο άναμμα των κεριών του. Ο χρόνος παγώνει μέσα στη λευκή συμφωνία της Ευρυτανικής Γης…

Πρωτόπλαστα τα βουνά μας υψώνουν τις ολόλευκες κορφές τους σαν ουράνια παράκληση. Ένα φεγγάρι  στέλνει  με το θαμπό φως του μια χαρακιά δρόμο. Μια απόλυτη σιωπή απλώνεται παντού... 

Λευκό και σιωπή, ένα μεταφυσικό κάλεσμα για να ξεπροβάλλουν οι νεράιδες και τα ξωτικά για το χορό της κατάλευκης νύχτας…

 "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

ΚΡΥΜΜΕΝΟ ΔΙΑΜΑΝΤΙ !

                           

                        

Αφήνουμε πίσω μας τα πανέμορφα Φιδάκια, με τα λιθόστρωτα δρομάκια και τις κατακόκκινες κεραμοσκεπές και μετά από τρία χιλιόμετρα δασικής διαδρομής συναντάμε στα δεξιά του δρόμου μας ένα πλατύ ξέφωτο στολισμένο με μια πετρόχτιστη βρύση και ένα λαξευμένο… πέτρινο σαλόνι. Βρισκόμαστε στα «Τσαγκαράλωνα» σε αυτό το φαντασμαγορικό εναέριο μπαλκόνι της  Ευρυτανίας!

Από εδώ ψηλά, από τα 1000 μ., καθισμένοι στις πέτρινες πολυθρόνες μας και με το δροσερό αεράκι να μας χαϊδεύει τα πρόσωπα, ατενίζουμε άναυδοι την συγκλονιστική πανοραμική θέα της λίμνης των Κρεμαστών. Ένα μοναδικό φυσικό κάδρο απόλυτης ομορφιάς με τη γέφυρα της Επισκοπής να κόβει σαν λεπτό νήμα τη συνέχεια της γαλήνιας υδάτινης επιφάνειας που απλώνεται ως το βάθος του ορίζοντα με τα διάσπαρτα νησάκια της και τα εντυπωσιακά φιόρδ της. Άραγε πόση ομορφιά μπορούν να χωρέσουν τα ανθρώπινα μάτια; Όποιος δεν έχει δει από αυτή την ονειρική τοποθεσία τον ήλιο να βυθίζεται μέσα στα ήρεμα νερά της λίμνης βάφοντας τον ουρανό με πορφυρά χρώματα και παραχωρώντας ακολούθως τη θέση του στο φεγγάρι, δεν θα νιώσει ίσως ποτέ τι σημαίνει αυθεντικός Ευρυτανικός Παράδεισος.

                          

"Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Η ωραιότερη Διακήρυξη που γράφτηκε ποτέ για το Περιβάλλον!

Πρόκειται για την απάντηση που δόθηκε το 1854 εκ μέρους του Ινδιάνου αρχηγού Σηάτλ προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Πήρς όταν ο τελευταίος ζήτησε να αγοράσει τη γη της φυλής των Ντουάμι.  Ένας λόγος που αποτελεί παγκόσμιο ύμνο για τη Φύση και τη σχέση του Ανθρώπου με αυτή!

Ιδού λοιπόν τα λόγια του αρχηγού Seattle:  

" Ο ουρανός που μας φαίνεται αιώνιος και αμετάβλητος,  είχε πάντα ένα δάκρυ συμπόνιας για το λαό μου, τώρα όμως κάτι έχει αλλάξει. Σήμερα ο ουρανός είναι καθαρός, αύριο ίσως σκεπαστεί με σύννεφα. τα λόγια μου όμως είναι σαν τα αστέρια που ποτέ δεν αλλάζουν. Σ’ αυτά λοιπόν που θα πει ο Σηάτλ, μπορεί ο Μεγάλος Λευκός Αρχηγός της Ουάσινγκτον να βασιστεί με σιγουριά. Όπως βασίζεται στις εναλλαγές των εποχών...

Ο Μεγάλος Αρχηγός της Ουάσινγκτον μας στέλνει μήνυμα πως θέλει να αγοράσει τη γη μας. Καλοσύνη του, παρ’ όλο που ξέρουμε ότι δεν έχει ανάγκη τη φιλία μας. Την πρότασή του πάντως θα τη σκεφτούμε καλά, γιατί ξέρουμε πως αν δε δεχτούμε, ο λευκός θα θελήσει με τα όπλα ν’ αρπάξει τη γη μας. Ρωτάω όμως : Πώς μπορεί κανείς να πουλά ή να αγοράζει τον ουρανό ή τη ζεστασιά της γης; Η ιδέα μας φαίνεται περίεργη. Επειδή ακριβώς δε μας ανήκουν ουτε η δροσιά του αέρα ουτε και η διαύγεια του νερού. Πώς λοιπόν είναι δυνατόν να τα αγοράσετε;

Για το λαό μου, καθετί πάνω σ’ αυτή τη γή είναι ιερό. Κάθε λαμπερή πευκοβελόνα. Κάθε αμμουδερή ακρογιαλιά. Κάθε κομματάκι ομίχλης.  Κάθε ξέφωτο στα σκοτεινά δάση. Στη μνήμη του λαού μου, κάθε βούϊσμα εντόμου, είναι ιερό. Είμαστε κομμάτι της γης, και αυτή πάλι ένα κομμάτι από μας. Οι χυμοί που τρέχουν μέσα στα δέντρα μεταφέρουν τις μνήμες του ερυθρόδερμου ανθρώπου. Τα ευωδιαστά λουλούδια είναι αδελφές μας. Tο ελάφι, το άλογο, ο μεγάλος αετός είναι τ’ αδέλφια μας. Οι απότομες, ψηλές κορυφές, τα καταπράσινα λιβάδια, η ζεστασιά του αλόγου, ο άνθρωπος, όλα ανήκουν στην ίδια οικογένεια.

Καταλαβαίνει λοιπόν τι μας ζητάει ο Μεγάλος Αρχηγός της Ουάσινγκτον, όταν μας παραγγέλνει ότι θέλει ν’ αγοράσει τη γη μας; Γρήγορα θα κατακλύσετε όλη τη χώρα. Ο Μεγάλος Αρχηγός μας παραγγέλνει ότι θα μας εξασφαλίσει ένα μέρος έτσι που να μπορούμε να ζούμε άνετα μεταξύ μας. Όπως ο πατέρας που αποφασίζει για τα παιδιά του. Ξέρουμε όμως ότι ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Ένα κομμάτι γης μοιάζει σ’ αυτόν μ’ ένα οποιοδήποτε άλλο κομμάτι γης, γιατί είναι ένας ξένος που έρχεται μέσα στη νύχτα και παίρνει ό,τι έχει ανάγκη. Η γη δεν είναι σύντροφός του αλλά εχθρός του. Με την απληστία του θα την καταβροχθίσει και δε θ’ αφήσει πίσω του τίποτα παρά μόνο έρημο.

Βρίσκουμε χαρά στα δάση… Ίσως να μην το καταλαβαίνετε, γιατί οι συνήθειές μας είναι διαφορετικές απ’ τις δικές σας. Το πεντακάθαρο νερό που κυλά στα ρυάκια και στα ποτάμια μεταφέρει στο διάβα του και το αίμα των προγόνων μας. Το μουρμουρητό του είναι η φωνή τους. Κάθε φευγαλέα αντανάκλαση του φωτός πάνω στο διάφανο νερό των λιμνών εξιστορεί γεγονότα και παραδόσεις απ’ τη ζωή του λαού μας. Τα ποτάμια είναι αδέρφια μας. Σβήνουν τη δίψα μας, μεταφέρουν τα κανώ μας, και τρέφουν τα παιδιά μας. Αν σας πουλήσουμε τη γη μας, μην ξεχάσετε να μάθετε και στα δικά σας παιδιά πως τα ποτάμια είναι αδέρφια όλων μας.

Οι τρόποι μας είναι διαφορετικοί απ’ τους δικούς σας. Η όψη των πόλεών σας κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου. Ο θόρυβος σας ταράζει τ’ αυτιά μας. Αλλά αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή είμαι ένας άγριος και δεν καταλαβαίνω. Όμως την αδικαιολόγητη απαίτηση σας ν’ αγοράσετε τη γη μας θα τη σκεφτούμε προσεκτικά.

Αν δεχτούμε θα βάλω ένα όρο : Ο λευκός άνθρωπος θα πρέπει να συμπεριφέρεται στα ζώα σα ναταν αδέρφια του. Είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω γιατί ο λευκός αφήνει πίσω του χιλιάδες νεκρά αγριοβούβαλα πυροβολώντας τα μόνο για το κέφι του μέσα από το σιδερένιο άλογό του που καπνίζει ενώ εμείς δε σκοτώνουμε παρά μόνο για να τραφούμε. Τί είναι ο άνθρωπος χωρίς τα ζώα; Αν εξαφανίζονταν όλα τα ζώα ο άνθρωπος θα πέθαινε από μεγάλη πνευματική ερημιά. Ό,τι συμβεί στα ζώα θα συμβεί σύντομα και στον άνθρωπο.

Ξέρουμε τουλάχιστον αυτό: Η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ανήκει στη γη. Κι ακόμα πως εμείς δε δημιουργήσαμε τον ιστό της ζωής, αλλά αποτελούμε μόνο μια ίνα μέσα σ’ αυτόν. Αν προκαλέσουμε κάποια καταστροφή στον ιστό (της γης) οι συνέπειες θα έρθουν και σε μας τους ίδιους.

Όμως, ο λαός μου ρωτάει : Τι θέλει να αγοράσει ο λευκός;  Γίνεται να αγοράσει κανείς τον ουρανό, η την γρηγοράδα της αντιλόπης; Θα κάνετε λοιπόν τη γη ό,τι θέλετε επειδή ο ερυθρόδερμος θα υπογράψει ένα κομμάτι χαρτί και θα το παραδώσει στο λευκό; Τη στιγμή που δε μας ανήκει η δροσιά του αέρα και το άφρισμα του νερού... γιατί επιμένετε να τ’ αγοράσετε; Όλα μοιράζονται τον αέρα με την ίδια πνοή. Τα ζώα, τα δέντρα, ο άνθρωπος μοιράζονται την ίδια ανάσα. Ο αέρας που έδωσε στον παππού μας την πρώτη του αναπνοή, θα πάρει και τον τελευταίο του στεναγμό.

Ο λευκός δε φαίνεται να δίνει σημασία στον αέρα που αναπνέει. Όπως ο άρρωστος που του έχει εξασθενίσει η όσφρηση. Πουθενά στις πολιτείες του λευκού δεν υπάρχει μια ήσυχη ειρηνική γωνιά. Δεν υπάρχει τόπος να σταθείς ν’ακούσεις το ξεπέταγμα των φύλλων την άνοιξη ή το βουητό των εντόμων. Αλλά τι μένει απ’ τη ζωή, αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί το μοναχικό κάλεσμα του κοκκινολαίμη, ή τις συζητήσεις των βατράχων τη νύχτα στη μικρή λίμνη; Ίσως είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω.

Θα τη σκεφτούμε την πρότασή σας. Δεν έχει σημασία που θα περάσουμε το υπόλοιπο της ζωής μας. Τα παιδιά μας είδαν τους πατεράδες τους ταπεινωμένους. Οι πολεμιστές μας ντροπιάστηκαν. Μετά τις ήττες, περνούν τις ημέρες τους άσκοπα και δηλητηριάζουν τα κορμιά τους με δυνατό ποτό. Μετά από λίγους χειμώνες, μετά από λίγα φεγγάρια, κανένα παιδί των μεγάλων φυλών δε θα μείνει για να πενθήσει ένα λαό, που κάποτε ήταν δυνατός και με πολλές ελπίδες, όπως ο δικός μας σήμερα. Τι να πενθήσω από τον αφανισμό του λαού μου;

Οι λαοί αποτελούνται από ανθρώπους, και οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν όπως τα κύματα της θάλασσας. Ο καιρός της δικής σας παρακμής είναι ακόμα μακριά αλλά θάρθει. Κανείς δεν ξεφεύγει από το γραφτό του. Μολύνετε το κρεββάτι σας, και μια νύχτα θα πάθετε ασφυξία από τα ίδια σας τα απορρίματα.

Ο θεός σας προσφέρει κυριαρχία στα ζώα, τα δάση και στους ερυθρόδερμους για κάποιον ιδιαίτερο λόγο. Όμως αυτός ο λόγος είναι ένα αίνιγμα για μας. Είναι κάτι που δεν καταλαβαίνουμε όταν όλα τα αγριοβούβαλα εξοντώνονται, τα άγρια άλογα δαμάζονται, οι απόκρυφες γωνιές του δάσους μολύνονται από τους ανθρώπους και η όψη των λόφων που είναι γεμάτη λουλούδια γεμίζει από τα καλώδια του τηλεγράφου. Που είναι η λόχμη; ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΗ. Που είναι ο αετός; ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΟΣ Αυτό είναι το τέλος της ζωής και η αρχή του θανάτου.

Οταν ο τελευταίος Ινδιάνος λείψει από τη γή, κι ο λευκός φέρνει στη μνήμη του το λαό μου σαν ένα θρύλο, οι ψυχές των νεκρών μας θα ταξιδεύουν σαν το σύννεφο πάνω στον κάμπο. Θα γεμίζουν τις ακρογιαλιές και θα φιλοξενούνται στα δάση που αγάπησαν όπως το μωρό που αγαπά τον χτύπο της μητρικής καρδιάς. Ο λευκός δε θα ναι ποτέ μόνος σε αυτό τον τόπο. Όλοι μοιράζονται τον αέρα με την ίδια πνοή. Τα ζωά, τα δέντρα, ο άνθρώπος μοιράζονται την ίδια ανάσα. Ας μεταχειριστεί λοιπόν το λαό μου με δικαιοσύνη και ειλικρίνεια γιατί στους νεκρούς δεν λείπει η δύναμη.

Μίλησα για θάνατο;

Μα θάνατος δεν υπάρχει. Μόνο η εναλλαγή των κόσμων. "

(Seattle, 1854)

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Μας ταξίδεψε ξανά...!

Ένα σαραβαλιασμένο παλιό λεωφορείο, από εκείνα των τοπικών διαδρομών, κείτονταν για κάμποσα χρόνια στην όχθη του Αγραφιώτη ποταμού. 

Κάποτε ξεχάστηκα να κοιτάζω για ώρα το σκελετωμένο κουφάρι του...  

Και να που ξαφνικά το είδα να μεταμορφώνεται! Τα παλιά σκουριασμένα σίδερα σιάχνονται, παίρνουνε σχήμα και τώρα... καμαρώνει καλογυαλισμένο στο απαλό γαλανό του χρώμα. Τα καθίσματα, δεξιά κι αριστερά, μαζί και ο στενός διάδρομος, είναι φίσκα από κόσμο που συζητάει μεγαλόφωνα ανάμεσα σε  καλάθια και χαρτονένια κιβώτια. Και το λεωφορείο ανηφορίζει αγκομαχώντας... Σε κάθε φιδογυριστή στροφή το κλάξον χτυπάει ρυθμικά καθώς το όχημα διπλώνει και οι πίσω ρόδες του χαϊδεύουν το γκρεμό. Ο οδηγός με το ψιλό μουστάκι, κάθε φορά που κάνει επίδειξη παράτολμης δεξιοτεχνίας, γελάει μέσα από τον καθρέφτη με τα επιφωνήματα των επιβατών. Τα πολύχρωμα χαϊμαλιά που κρέμονται στο παρμπρίζ πάνε πέρα δώθε μαζί με τις εικονίτσες και τις μπλε χάντρες «για το μάτι». Και όσο οι γιαγιάδες σταυροκοπιούνται, δυο τρεις πιτσιρικάδες παραπέρα, όρθιοι δίπλα στις πόρτες, κοιτάνε το γκρεμό γελώντας κι αυτοί.  Και το λεωφορείο ανεβαίνει, ανεβαίνει, σκίζοντας τα βουνά. Μια φορά τη βδομάδα περνάει, τι στο καλό, πρέπει να κάνει κι αυτό το δικό του "πανηγύρι"! 

Περασμένα μεγαλεία… 

Στο ξεψύχισμά του διάλεξε να αναπαυθεί εδωδά στα γνωστά του μονοπάτια, για να το βλέπουμε και να μη λησμονούμε την πολύτιμη προσφορά του στην ορεινή  ξεχασμένη Ευρυτανία. 

======

ΥΓ. Η φωτογραφία είναι από ένα παλιό φιλμ του αρχείου μας, της δεκαετίας του '90, προτού στρωθεί με άσφαλτο ο δρόμος προς τη Βαρβαριάδα

"Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

ΑΛΠΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ

Ταξιδεύοντας με τους Ευρυτάνες συγγραφείς στα μονοπάτια της λογοτεχνίας του τόπου μας, επιλέξαμε τον Γιάννη Βράχα για να σας παρουσιάσουμε ένα πανέμορφο γραπτό του για τη χιονισμένη Ευρυτανία!

Ιδού:

==============  

"Τα βουνά φόρεσαν την κάτασπρη λευκή τους κάπα. Έκρυψαν τις χαράδρες, τις ρεματιές, κάθε αχνάρι. Κι' όλα άσπρα κάτασπρα μαγευτικά, υπέροχα, λαμπροφορεμένα...  Ας σε τρυπάει το κρύο, ας σε φυσάει ο παγωμένος βοριάς, ας σε περιτριγυρίζουν οι χιονιάτικες πεταλούδες, εσύ απορροφημένος από το υπέρλαμπρο αυτό θέαμα, δε λες να τρυπώσεις. Κάθεσαι ολόρθος και δεν το χορταίνεις. Προσπαθείς να αποτυπώσεις αυτές τις τρισχαριτωμένες ομορφιές κι' ο χρόνος δε σου φτάνει..." 

"Κανένας λογοτέχνης δεν μπορεί να περιγράψει την Ευρυτανία, έτσι που είναι χιονισμένη σήμερα. Κανένας ζωγράφος δε μπορεί να αποδώσει τις απίθανες ομορφιές που έχει δημιουργήσει το αφράτο, κάτασπρο, χαριτωμένο χιόνι με τον αγέρα και τον αθέατο βοηθό του τον πάγο. Κι' ακόμα, κανένας γλύπτης, κανένας τεχνίτης, δεν μπορεί να σκαλίσει τόσα λεπτεπίλεπτα σχέδια, τόση πληθώρα αγαλμάτων για να στολίσουν εκτάσεις απέραντες, όσες βλέπει το μάτι σου...  Άνθισαν τα πάντα σήμερα στην Ευρυτανία. Το χαρούμενο άσπρο χρώμα ξοδεύτηκε αλύπητα. Τα μικρά και τα μεγάλα δέντρα ως τα πανύψηλα ελάτια, τα χλωρά και τα ξερά κι αυτές οι πέτρες ακόμα άλλαξαν μορφή, όψη, εμφάνιση. Έγιναν καλλιτεχνήματα, αγάλματα, λουλούδια, ζώα, πουλιά, δράκοντες, θηρία... "

ΥΓ: Οι συνοδευτικές φωτογραφίες είναι του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη"