Στις 20 Ιούλη 1944, και μέσα σε συνθήκες ναζιστικής κατοχής για τη χώρα μας, ξεκινά το περίφημο Παιδαγωγικό Συνέδριο ή ακριβέστερα η "Συνδιάσκεψη Αντιπροσώπων Διδασκαλικών Συλλόγων" της Ελεύθερης Ελλάδας που πραγματοποιήθηκε στην αδούλωτη ανταρτομάνα Ευρυτανία και συγκεκριμένα στο χωριό Λάσπη (σημερινό Άγιο Νικόλαο).
Γι' αυτό το σημαντικό ιστορικό γεγονός θα σας παρουσιάσουμε μία πολύτιμη καταγραφή μέσα από τις σελίδες του Περιοδικού "Επιθεώρηση Τέχνης", με μία δημοσίευση... ηλικίας 60 χρόνων! (τ. 87-88, 1962, ΑΣΚΙ).
Πρόκειται για ένα σημαντικό άρθρο-αφιέρωμα του Κ.Θ. Πίπα που αναφέρεται αναλυτικά στις εργασίες αυτής της Συνδιάσκεψης η οποία μαζί με τις αποφάσεις που έλαβε για την ανασυγκρότηση των συνδικαλιστικών οργανώσεων των δασκάλων στα πλαίσια της αντιστασιακής δράσης, έθεσε και τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές για τη συνολικότερη λαοκρατική αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης, με άμεσο καθήκον αυτό της επαναλειτουργίας των σχολείων στις απελευθερωμένες από τον ΕΛΑΣ περιοχές.
Ακολουθεί το εν λόγω αφιέρωμα:
*****
Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη των Εκπαιδευτικών στη Λάσπη της Ευρυτανίας
"Λάσπη! Ένα χωριό της Ευρυτανίας 6-7 χλμ. από το Καρπενήσι. Δεν ξέρω αν το όνομα δικαιολογείται από τα πράγματα. Το είδα το 1ο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου του 1944. Ήταν όμορφο και καταπράσινο. Κατάφυτο από έλατα, καστανιές, καρυδιές και άλλα δέντρα. Πολλά από τα σπίτια του μεγάλα, καλοφτιαγμένα, όμορφα. (Λίγο αργότερα τα έκαψαν οι Γερμανοί). Στη μέση μεγάλη όμορφη πλατεία και στη μια πλευρά της, το ισόγειο μικρό διδαχτήριο του δημοτικού σχολείου.
Εξαιρετική κίνηση στη Λάσπη, τέτοια, που δεν γνώρισε ποτέ. Γίνεται τότε εκεί "Συνδιάσκεψη αντιπροσώπων διδασκαλικών συλλόγων" της Ελεύθερης Ελλάδας. Πήραν μέρος αντιπρόσωποι που είχαν εκλέξει οι συνελεύσεις των συλλόγων δημοδιδασκάλων Ευρυτανίας, Φθιώτιδας, Παρνασίδας, Λοκρίδας, Ναυπακτίας, Μεσολογγίου, Αγρινίου, Τρικκάλων, Καρδίτσας, Λαρίσης, Μαγνησίας, Ελασώνας. Ξεκίνησαν για να ρθουν αντιπρόσωποι διδασκαλικών συλλόγων Ηπείρου δεν πέρασαν όμως γιατί οι Γερμανοί άρχισαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις προς τα Χάσια. Το ίδιο και αντιπρόσωποι των δασκάλων Δυτικής Μακεδονίας.
Παρακολούθησαν τη συνδιάσκεψη αντιπρόσωποι της Γραμματείας της Παιδείας της Π.Ε.Ε.Α., του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, των Δημ. Υπαλλήλων Στερεάς. Οι παιδαγωγοί μας Ρόζα Ιμβριώτη, Κ. Σωτηρίου, Μ. Παπαμαύρος. Ο συνδικαλιστής Μαργιόλης, αντιπρόσωπος του Εργατικού Ε.Α.Μ. Αντιπρόσωποι όλων των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων της περιοχής Στερεάς και των τοπικών. Ολόκληρο το παιδαγωγικό φροντιστήριο του Καρπενησίου.
Ίσως σήμερα δεν κάνει εντύπωση η συρροή τόσων αντιπροσώπων κ.ά στη συνδιάσκεψη της Λάσπης. Τη σημασία θα τη νιώσει ο καθένας, αν σκεφτεί πόσοι κόποι και φροντίδες χρειάστηκαν για να οργανωθεί και να πραγματοποιηθεί αυτή σε κείνους τους πολύ δύσκολους καιρούς, πόση αποφασιστικότητα και πίστη ήταν αναγκαία προϋπόθεση για να ρθουν πεζοί οι αντιπρόσωποι δάσκαλοι και δασκάλες από την Ελασώνα και τη Λοκρίδα, από την Κόνιτσα και τα Γρεβενά, περνώντας κατσάβραχα, ρεματιές και βουνοκορφές.
Όλο το βάρος για την οργάνωση αυτής της εργασίας, για τη στέγαση και την τροφοδοσία 3-4 μέρες τόσων ανθρώπων στη Λάσπη, έπεσε στους ώμους της προσωρινής οργανωτικής επιτροπής Δ)κης Ομοσπονδίας που συγκροτήθηκε το 1943 με σπονδυλική στήλη τον παλιό σύλλογο δασκάλων. Πόσα δεν πρόσφερε αυτός, πριν από την 4η Αυγούστου, στο κίνημα των δασκάλων και των δημοσίων υπαλλήλων.
 |
Το χωριό Λάσπη (σημερινός Άγιος Νικόλαος)
|
Η δικτατορία του Μεταξά το 1936 κατάργησε τη Διδασκαλική Ομοσπονδία και τους συλλόγους της, όπως κι όλες τις οργανώσεις των Δημ. Υπαλλήλων. Πρώτη δουλειά των δασκάλων στις ελεύθερες περιοχές να ιδρύσουν και να οργανώσουν ξανά τη συνδικαλιστική τους οργάνωση. Κι αυτός ήταν ένας σκοπός της συνδιάσκεψης στη Λάσπη.
Άλλοι σκοποί: Να βοηθήσει με κάθε τρόπο, με κάθε μέσο το άνοιγμα και την ταχτική λειτουργία των κλειστών σχολείων στις ελεύθερες περιοχές. Να γίνει συζήτηση πάνω στα τόσα άλυτα προβλήματα της παιδείας στην εποχή της Εθνικής Αντίστασης και με το πνεύμα του απελευθερωτικού αγώνα.
Αρχίζει η συνδιάσκεψη. Συγκροτείται σε σώμα με την εκλογή προεδρείου.
"Δημητράτος, Σαξώνης, Χυτήρης, Πόλκος" (και τόσοι άλλοι) διαβάζονται τα ονόματα των εκπαιδευτικών - θυμάτων της Εθνικής Αντίστασης. Κατανυχτική σιγή ενός λεπτού.
Χαιρετισμοί των εξωκλαδικών αντιπροσώπων και μπαίνομε στη συζήτηση.
Πόσα και πόσα θέματα δεν συζητήθηκαν.
Ι. Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ά : 1. Σκοποί και κατευθύνσεις της Παιδείας. 2. Οργάνωση της Παιδείας. 3. Περιεχόμενο της Παιδείας. 4. Λαϊκή διαφώτιση. 5. Μόρφωση διδαχτικού προσωπικού. 6. Διδαχτήρια και εφοδιασμός τους, υγειονομική παρακολούθηση και φαρμακευτική περίθαλψη των μαθητών. 7. Διοίκηση της Παιδείας. 8. Οργάνωση των κεντρικών υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας.
Πάνω σ' αυτά δεν έγινε μια τυχαία και πρόχειρη συζήτηση. Όλα εξετάστηκαν με επιστημονική σοβαρότητα και έξαρση αντάξια των περιστάσεων. Πολλοί παράγοντες βοήθησαν σε τούτο: α) Η μελέτη των εκπαιδευτικών μας προβλημάτων στην κατεχόμενη Αθήνα από δύο επιτροπές. Μία της ΕΠΟΝ και άλλη του ΕΑΜ των εκπαιδευτικών. β) Η πείρα και η συμβολή των φωτισμένων παιδαγωγών που αναφέραμε. γ) Η πείρα των αντιπάλων των συλλόγων, που χρόνια δούλεψαν στο σχολείο και το πόνεσαν, που πολλές φορές στα παιδαγωγική τους και τα συνδικαλιστικά τους συνέδρια συζήτησαν για τον "άταφο νεκρό" τα πάντα άλυτα εκπαιδευτικά μας προβλήματα.
ΙΙ. Η λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α τ ω ν σ χ ο λ ε ί ω ν. Έγινε πλατειά συζήτηση για την ανάγκη να ανοίξουν όλα τα κλειστά σχολεία στην Ελεύθερη Ελλάδα, να εργαστούν ταχτικά, να μάθουν τα παιδιά γράμματα, να τα φρονηματίσουν σ' εκείνη την κρίσιμη περίοδο, να τα κάμουν ικανά να προσφέρουν κι αυτά ότι ήταν μπορετό στην Εθνική Αντίσταση.
Έλλειπαν οι δάσκαλοι ; θα τους αναπλήρωναν όσοι περνούσαν από τα παιδαγωγικά φροντιστήρια της Π.Ε.Ε.Α., και τελειόφοιτοι γυμνασίου - επονίτες οι πιο πολλοί.
Έλλειπαν αναγνωστικά βιβλία ; θα γράφονταν και θα εκδίδονταν από την ΠΕΕΑ βιβλία που θ' ανταποκρίνονταν στις ανάγκες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του λαού.
Είχαν καεί τα διδακτήρια ; θα στεγάζονταν τα παιδιά σε σπίτια, σ' εκκλησίες, σε καλύβια ή θα δούλευαν τα σχολειά στο ύπαιθρο.
(Παρόμοια προσπάθεια αποφασίστηκε να γίνει και για τη λειτουργία των γυμνασίων στις πόλεις και κωμοπόλεις που πριν τον πόλεμο υπήρχαν).
ΙΙΙ. Σ υ ν δ ι κ α λ ι σ τ ι κ ή ο ρ γ ά ν ω σ η τ ω ν δ α σ κ ά λ ω ν. Η συνδιάσκεψη της Λάσπης όρισε προσωρινή διοικητική επιτροπή για την επανίδρυση της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, μόλις θα το επέτρεπαν οι περιστάσεις, και για το ζωντάνεμα των τοπικών συλλόγων των δασκάλων. Ακολούθησαν πολλές συνελεύσεις δασκαλικών συλλόγων, όπου αναλύθηκαν όσες αποφάσεις πάρθηκαν αμέσως μετά την απελευθέρωση με μέλη που όρισε μια μεγαλειώδη συγκέντρωση των δασκάλων Αθήνας - Πειραιά (στο σχολείο της οδού Καλησπέρη, Νοέμβρης 1944). Έκαμε όλο το 1945 ταχτικά την έκδοση του "Διδασκαλικού Βήματος". Οργάνωσε την επίσημη ιδρυτική συνέλευση, που ψήφισε καταστατικό και ίδρυσε τη σημερινή "Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος".
ΙV. Η θ έ σ η τ ο υ δ ι δ α χ τ ι κ ο ύ π ρ ο σ ω π ι κ ο ύ. Δεν παρέλειψε η συνδιάσκεψη να συζητήσει για τη θέση των δασκάλων όλων των βαθμών της Παιδείας. Τόνισε την ανάγκη για την οικονομική, κοινωνική και επαγγελματική αποκατάσταση που γι' αυτά δεκάδες χρόνια αγωνίζονται οι εκπαιδευτικοί.
Και μια συμβολική χειρονομία της ΠΕΕΑ: Στάλθηκε και διαβάστηκε στη συνδιάσκεψη απόφασή της που εξομοίωνε τους εκπαιδευτικούς με τους αξιωματικούς του ΕΛΑΣ. Λέμε συμβολικής χειρονομία γιατί τότε ούτε μισθοί σε χρήμα δίνονταν κει πάνω, ούτε η μερίδα τροφίμων ή τα χορηγούμενα είδη ιματισμού κλπ, στους αξιωματικούς είχαν σημαντική διαφορά, απ' όσα έπαιρναν οι απλοί ελασίτες. Ήταν όμως απόφαση που χαρακτηρίζει το πνεύμα και τη διάθεση της Εθνικής Αντίστασης για τη μόρφωση του λαού.
Βαρειά, παραφορτωμένη ήταν η ημερήσια διάταξη της συνδιάσκεψης της Λάσπης. 3 - 4 μέρες όλοι εργάστηκαν ακούραστα από τις 7 το πρωί ως τις 8 το βράδυ. Στη δίωρη μεσημεριάτικη διακοπή και το βράδυ, όλοι, αντιπρόσωποι και σπουδαστές του παιδαγωγού φροντιστηρίου έτρωγαν σε κοινό τραπέζι στην πλατεία. (Τρόφιμα είχε προμηθευτεί η οργανωτική επιτροπή από την ΕΤΑ Στερεάς και τους συλλόγους των δασκάλων της Θεσσαλίας).
Δεν έλλειπαν τα βράδυα κ' οι χοροί από τ' αγόρια και τα κορίτσια της ΕΠΟΝ της Λάσπης, αδερφωμένα με τους σπουδαστές και τις σπουδάστριες του παιδαγωγικού φροντιστηρίου Καρπενησιού."
blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"
.jpeg)
.jpg)
