Σαν χθες... σαν σήμερα*

" Παιδί, το περιβόλι μου που θα κληρονομήσεις,

όπως το βρεις κι’ όπως το δεις να μη το παρατήσεις.

Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα,

και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτηνε τη γη του,

κι ακλάδευτο όπου μπλέκεται να το βεργολογήσεις,

και να του φέρεις το νερό το αγνό της βρυσομάνας.

Κι αν αγαπάς τ’ ανθρώπινα κι’ όσα άρρωστα δεν είναι,

ρίξε αγιασμό και ξόρκισε τα ξωτικά, να φύγουν,

και τη ζωντάνια σπείρε του μ’ όσα γερά, δροσάτα.

Γίνε οργοτόμος, φυτευτής, διαφεντευτής!..

Κι αν είναι

κ’ έρθουνε χρόνια δίσεχτα, πέσουν καιροί ωργισμένοι,

κι όσα πουλιά μισέψουνε σκιασμένα, κι όσα δέντρα,

για τίποτ’ άλλο δε φελάν παρά για μετερίζια,

μη φοβηθείς το χαλασμό!..

Φωτιά ! Τσεκούρι ! Τράβα !,

ξεσπέρμεψέ το, χέρσωσε το περιβόλι, κόφ’ το,

και χτίσε κάστρο απάνω του και ταμπουρώσου μέσα,

για πάλεμα, για μάτωμα, για την καινούργια γέννα,

π’όλο την περιμένουμε, κι όλο κινάει για νάρθη,

κι όλο συντρίμμι χάνεται στο πέρασμα των κύκλων!.. "

(Κωστής Παλαμάς)

*27 Φλεβάρη 1943 το πνεύμα του μεγάλου ποιητή Κωστή Παλαμά αποχωρίζεται τη ζωή. Την επομένη, 28/2, η κηδεία του θα μετατραπεί από χιλιάδες λαού σε αντικατοχική συγκέντρωση!

Το τραγούδι της μάνας

Τρία σύγνεφα ταξίδευαν

-Τραγούδα το σιγά-

Τρία σύγνεφα ταξίδευαν

Κατὰ το Καρπενήσι...

Το ῾να ψηλὰ κρεμάμενο

-Φλογέρες θα το πούνε-

Τό ῾να ψηλὰ κρεμάμενο

Λαμπάδιαζε στη δύση.

Τ᾿ άλλο βοριὰς το μάχουνταν

-Τραγούδα το σιγά-

Τ' άλλο βοριὰς το μάχουνταν

Και σαν αχνὸς εχάθη.

Το τρίτο το πυκνότερο

-Φλογέρες θα το πούνε-

Το τρίτο το πυκνότερο

Τ᾿ αργοταξιδεμένο

Απάνου απὸ την κούνια μου

-Τραγούδα το σιγά-

Απάνω απὸ την κούνια μου

Αρμένισε κι εστάθη..

Βαριὰ φουρτουνιασμένο..."

(του Ευρυτάνα λογοτέχνη Ζαχαρία Παπαντωνίου)

ΥΓ: Η συνοδευτική εικόνα είναι του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη"

"Άμα σας ρωτήσουν απαντήστε περήφανα: ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΠΟΝΙΤΕΣ... "!

H ΕΠΟΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ γιορτάζει την 1η επέτειο ίδρυσης της θρυλικής νεολαίας της Εαμοελασίτικης Αντίστασης και το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" γυρίζει πίσω το ρολόι του ιστορικού χρόνου και με τα λόγια των ίδιων των ΕΠΟΝΙΤΩΝ του τόπου μας ανασύρει ηρωϊκές μνήμες μέσα από ένα πολύ σπάνιο ντοκουμέντο (αντιστασιακή εφημερίδα της εποχής) που μας παραχώρησε το φιλικό blog "Αγρίνιο... γλυκές μνήμες".

Από τη δική μας πλευρά θα προλογίσουμε σύντομα, τονίζοντας ότι στις 23 Φεβρουαρίου 1943, σε ένα μικρό σπιτάκι στους Αμπελοκήπους επί της οδού Δουκίσσης Πλακεντίας 3, ιδρύεται -μετά από προηγούμενη απόφαση της ολομέλειας της ΚΕ του ΕΑΜ Νέων- η ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων) η οποία ήταν αυτή που έμελλε να συσπειρώσει τον ανθό της μαχόμενης νεολαίας μας! Πάνω από 630.000 νέοι και νέες έγιναν μέλη της ΕΠΟΝ ενώ πολλαπλάσιοι δραστηριοποιήθηκαν κοντά της τροφοδοτώντας με την επαναστατική ορμή της νιότης τους το ΕΑΜ, αλλά και τον ΕΛΑΣ αφού, συν τοις άλλοις, 35.000 ΕΠΟΝΙΤΕΣ εντάχθηκαν ως ένοπλοι μαχητές στις τάξεις του αντάρτικου στρατού. Η ΕΠΟΝ δίνει βροντερό παρόν σε αναρίθμητες μάχες και συγκρούσεις στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο, ακόμη πρωτοστατεί στην ακύρωση της εφιαλτικής πολιτικής επιστράτευσης των ναζί, μπαίνει μπροστά σε απεργίες και σαμποτάζ, γράφει ιστορία εφευρετικής αντιπληροφόρησης του λαού με τα θρυλικά "χωνιά", διαπρέπει επίσης στην οργάνωση της περίφημης Αλληλεγγύης μέσω των συσσιτίων και πλείστων άλλων μορφών έμπρακτης στήριξης προς τους ανήμπορους ανθρώπους του λαού, επαναλειτουργεί σχολεία και σχολές σε καμένα χωριά, αλλά πρωτοπορεί και στον τομέα του πολιτισμού διοργανώνοντας χιλιάδες θεατρικές παραστάσεις, καλλιτεχνικές γιορτές, αθλητικές εκδηλώσεις, λαϊκά γλέντια! "Πολεμάμε και τραγουδάμε" ήταν το σύνθημα της Αντιστασιακής Νεολαίας! Η ΕΠΟΝ με αγώνες και αίμα σφραγίζει την ενεργή συμμετοχή της νέας γενιάς στους λαϊκούς αγώνες. Ποιος θα μπορούσε να ξεχάσει τη θυσία των τριών ηρώων στο σπίτι του Υμηττού -Δημήτρη Αυγέρη, 18 χρονών, Θάνου Κιοκμενίδη και Κώστα Φολτόπουλου 17 ετών- οι οποίοι έπεσαν αντιμετωπίζοντας 200 πάνοπλους ναζί; Ποιος θα μπορούσε να λησμονήσει τη 17χρονη Επονίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου, με καταγωγή από το Μεγάλο Χωριό Ευρυτανίας, που όρμηξε επάνω στο γερμανικό τανκ, κάνοντας τη ζωή της κόκκινο λουλούδι στον κήπο της λευτεριάς; Αλλά και χιλιάδες ακόμη, νέους και νέες, που πολέμησαν με τόλμη και αυτοθυσία σε πόλεις και βουνά για "τη χιλιάκριβη τη Λευτεριά και τη Λαοκρατία", για να εισπράξουν, κατοπινά, από το κράτος των δωσίλογων, διώξεις, εκτοπίσεις και εκτελέσεις; Όταν τα ιδανικά παραμένουν αδικαίωτα, ο αγώνας δεν μπορεί παρά να συνεχίζεται…

Αλλά ας σταματήσουμε εμείς κάπου εδώ, και ας παραχωρήσουμε το γιορτινό λόγο στους ΕΠΟΝΙΤΕΣ της Ανταρτομάνας Ευρυτανίας μέσω της εφημερίδας τους (σ.σ. διατηρήθηκε η ορθογραφία εποχής του πρωτότυπου):

Εφημερίδα "ΑΓΩΝΑΣ "

ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΝΕΩΝ ΕΠΟΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ

23 Φλεβάρη 1944

Τα άρθρα:

ΖΗΤΩ Η 23 ΤΟΥ ΦΛΕΒΑΡΗ, ΣΥΜΒΟΛΟ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΑΛΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝ. ΝΕΟΛΑΙΑΣ.

Η νέα μας γενιά κατ’ απ’ την κοινωνική εγκατάλειψη και την εξαθλίωση που την καταδίκασαν όλα τα αντιλαϊκά καθεστώτα στο διάστημα της 100χρονης λεύτερης εθνικής ζωής και την εθνική ταπείνωση στην οποία μας έριξε ο φασισμός με τα μαύρα κοράκια του που πέσαν πάνω στο λαό μας και του ξεσκίζαν τις σάρκες του, μα και σαν άξιος συνεχιστής της προοδευτικής δράσης των τρισένδοξων Ιερολοχιτών και των θρυλικών κλεφτόπουλων του ’21, κι όλων των κατοπινών προοδευτικών οργανώσεων, σα θύελλα ξέσπασε στον τιτάνιο αγώνα  που ανέλαβε ο επαναστατημένος μας λαός. Ρίχνεται στην πάλη με ένα της πόθο, με ένα της σύνθημα: Να συνενώση  ολόκληρη τη Νέα Γενιά, στον αγώνα για τη ζωή, την Εθνική λευτεριά, τη λαϊκή δημοκρατία, στον αγώνα ενάντια στον επίορκο Γλύξμπουργκ. Κι’ ο πόθος της αυτός, η ΕΝΟΤΗΤΑ, που αποτελούσε ιστορική αναγκαιότητα για τη χώρα μας γίνεται πραγματικότητα στις 23 του Φλεβάρη 1943 κάτω από τη σημαία της Ε.Π.Ο.Ν. Να γιατί η 23 του Φλεβάρη 1943 θα μείνη μέρα ιστορική. Να γιατί η Ε.Π.Ο.Ν. θα μείνη ακοίμητο Σύμβολο στη Λαϊκή ψυχή. Σύμβολο ενότητας και αυτοθυσίας, σύμβολο υπέρτατης πάλης για την πραγματοποίηση των καταστατικών μας αρχών. Ένας χρόνος κλείνει σήμερα από την ίδρυση της ΕΠΟΝ και στο διάστημα αυτό οι Νέοι και Νέες της Ευρυτανίας κατ’ απ’ την καθοδήγηση της Ε.Π.Ο.Ν., μ’ εντατική δουλειά κατ’ απ’ τις πιο σκληρές συνθήκες και τις ιδιομορφίες των χωριών μας –πείνα, φτώχεια, αμορφωσιά, προκλήσεις, αντίδραση– μη υπολογίζοντας θυσίες, έχουν να επιδείξουν μια σειρά νίκες και επιτυχίες.

Η συναδέλφωση στις γραμμές της ΕΠΟΝ της συντριπτικής πλειοψηφίας των νέων της Ευρυτανίας, το πλαισίωμα του τάγματος της Ευρυτανίας, και άλλων μονάδων του ηρωϊκού ΕΛΑΣ, με ανταρτοομάδες της ΕΠΟΝ από παιδιά – Ευρυτάνες ΕΠΟΝίτες – βγαλμένα κι’ ατσαλωμένα απ’ τη φωτιά του αγώνα,  η περίθαλψη των ανταρτών εκ μέρους όλων των ΕΠΟΝιτών όλων των χωριών μας, το κουβάλημα στην πλάτη από τις Επονίτισσες της Φραγγίστας, η ενεργή συμμετοχή μας στην αυτοδιοίκηση, ο παιδ. Σταθμός του Καρπενησίου, η λέσχη του Δερματιού, τα δέματα που στέλνουν στους αντάρτες οι Επονίτες της Καστανιάς και της Κόπρενας, οι θεατρικές παραστάσεις και οι λαϊκές γιορτές στα περισσότερα χωριά - εκεί που πριν από λίγο τα παιδιά έπληταν στο σκοτάδι της αμάθειας – η εφημερίδα της Γρανίτσας, και το σχολειό του Τροβάτου, δεν είναι αποτελέσματα μαγείας, ούτε προϊόντα τύχης, αλλά τα αγαθά αλύγιστης πίστης στον αγώνα, πολύμοχθης δουλειάς και φιλότιμης προσπάθειας.

Νέοι και νέες της Ευρυτανίας

Ας γιορτάσουμε μ’ όλη τη δύναμη της ψυχής μας, μ’ όλη την επαναστατική μας φλόγα, τις 23 του Φλεβάρη. Ας χαιρετίσουμε, μ’ ενθουσιασμό κι’ ανείπωτη χαρά το κέρδισμα από μέρους του ΕΑΜ ΕΛΑΣ της περίλαμπρης νίκης, της ενοποίησης όλων των εθνικών δυνάμεων και της δημιουργίας εθνικής κυβέρνησης και ας ριχτούμε στον αγώνα για την ολοκλήρωση της ενότητας της Ευρυτ. Νεολαίας. Εμπρός πρωτοπόροι για τη ζωή και το ψωμί του λαού μας, για το τσάκισμα του καταχτητή και των πραχτόρων του, εμπρός εμείς παιδιά της φτωχής αλλά ηρωϊκής ανταρτομάνας Ευρυτανίας, με καινούργια όρεξη στον αγώνα, για να δούμε μέρες καλλίτερες, ν’ απολαύσουμε το φωτεινό ήλιο π’ ανατέλει στον ορίζοντα, εμπρός για να γιορτάσουμε τις 23 Φλεβάρη του 45 λεύτεροι, μέσα στη χαρούμενη ζωή της ΛΑΪΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.

ΖΗΤΩ Η ΕΝΟΤΗΤΑ

Ενώ ο ηρωϊκός μας ΕΛΑΣ, ταγμένος στο πλάϊ του δοκιμαζόμενου Έθνους, διέλυσε κατά τον τραγικώτερο τρόπο τα τμήματα του Ζέρβα, το Γενικό μας Στρατηγείο, πιστό στην πολιτική της Ενότητας, υπέβαλε σ’ αυτόν τους πιο κάτω όρους: Ι/ Επίσημη αποκήρυξις ηγετών και οπαδών ΕΔΕΣ οίτινες συνέπραξαν ή συμπράττουν μετά Γερμανών ή Ράλλη. 2/ δυνάμεις Ζέρβα-ΕΛΑΣ παραμείνουν θέσεις κατεχομένας ημέρα καταπαύσεως πυρών, μέχρι πραγματοποιήσεως ενότητος. 3/ Άμεσον  έναρξιν διαπραγματεύσεων δια συγκρότησιν ενιαίου Ανταρτικού Στρατού. Η αποδοχή των όρων αυτών από μέρους του Ζέρβα δείχνει ξεκάθαρα ότι το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ όταν βροντοφωνούσε πως η οργάνωση ΕΔΕΣ είχε πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες προδότες κι’ ακόμα πως οι ανακοινώσεις του Λονδίνου στις 31 του Οχτώβρη στηρίζονταν πάνω σε συκοφαντικές πληροφορίες κακών πραχτόρων της μεγάλης μας συμμάχου Αγγλίας, είχε απόλυτο δίκηο. Η ενοποίηση όλων των εθνικών μας δυνάμεων θα έχη σαν αποτέλεσμα την ανάγκη της δημιουργίας Εθνικής Κυβέρνησης, που θα βγαίνει από το Λαό μας για να τον οδηγήση στις μάχες που θα δώση για την πολυπόθητη λευτεριά, την Λαοκρατία, τη Νίκη στο λαό και τα Νειάτα μας.  

ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΝΕΕΣ

Άμα σας ρωτήσουν τι είσαστε απαντήστε περίφανα: ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΠΟΝΙΤΕΣ, πιστοί στρατιώτες του ιδανικού της Κοινωνικής Δικαιοσύνης και χύνουμε το αίμα  μας για τη ΛΕΥΤΕΡΙΑ και τη ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ. 

 "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Δεν σε ξεχνάμε ωρέ μπάρμπα-Λάμπρο!

Κινώντας κατά τα αγαπημένα μου Άγραφα συνήθιζα πάντα να σταματώ στη Βαρβαριάδα, σε αυτό το λιλιπούτειο συνοικισμό του Μάραθου με τα 3-4 φτωχικά σπιτάκια δίπλα στον Αγραφιώτη ποταμό. Άφηνα το αυτοκίνητο αρκετά πριν και τραβούσα κατά κει ποδαράτος και σιγά, πάντα σιγά, λες και διάβαινα μια αόρατη πύλη προς το μαγικό κόσμο των Αγράφων. Ζερβά μου το ποτάμι το προαιώνιο, στα δεξιά οι δασόφυτες πλαγιές και ίσα μπροστά μου διάπλατα ανοιχτή… η αγκαλιά του μπάρμπα Λάμπρου! Έτσι ακριβώς τον θυμάμαι το γέροντα να ‘ρχεται προς το μέρος μου μόλις με έβλεπε. Με ανοιχτή την αγκαλιά, μέχρι που έσμιγαν οι αγκαλιές.   

"Που ‘σαι ωρέ παλικάρι, μαύρη πέτρα μωρέ;", σου ‘βγαζε αμέσως το παράπονο για την μακρά απουσία. Σπάνια του εξηγούσα για την Αθήνα και τις έγνοιες της δικής μου καθημερινότητας. Δεν ήθελα να τον μολέψω. Καλά ήταν εκεί. Προτιμούσα να τον ακούω. Είναι προτιμότερο να τους ακούς τους παλιούς. Τα καλοκαίρια πάντα καθόμασταν απέξω, σε ένα παράξενο "τραπέζι", τρόπος του λέγειν δηλαδή, ήταν ένα από κείνα τα τεράστια καρούλια της ΔΕΗ που τουμπαρισμένο στα πλάγια χρησίμευε σα μεγάλη στρογγυλή τάβλα. Μέχρι να καταλάβεις, σου ‘φερνε παγωμένο το νερό από τη διπλανή βρύση. Τον τράταρα τσιγάρο. Έφερνε τη μπουκάλα. Όταν τύχαινε να τον τρακάρω χειμώνα, πάντα μπαίναμε μέσα στο μαγαζάκι του, εκείνη τη γηραλέα παράγκα με τα παλιά σανιδένια ράφια, τις πλεχτές καρέκλες και τα τραπεζάκια με την πράσινη φορμάικα. Στον τοίχο κρεμασμένο το τρανζίστορ, πιο εκεί ο «πήχης» και παραδίπλα το κατρουτσάκι. Κι όπως έπεφτε η βροχή στον τσίγκο, έτσι στάλαζε και το τσίπουρο στα ρακοπότηρά μας. Κι η σόμπα. Ε ρε αυτή η ξυλόσομπα, πόσο κοσμάκη ζέστανε και πόσους μουσκεμένους διαβάτες στέγνωσε δεκαετίες ολάκερες.

Ο μπάρμπα-Λάμπρος των Αγράφων, κατά κόσμο Λάμπρος Κοντογούνης, ήταν για πολλά, για πάρα πολλά, χρόνια ο Ακρίτας της Αγραφιώτικης Γης. Αυτό το ταπεινό μαγαζάκι αποτελούσε χωρίς υπερβολή "κέντρο διερχομένων". Δεν ξέρω ούτε έχω ακούσει άνθρωπο που να αγαπάει πραγματικά τα Άγραφα και να μη στάθηκε κάποια στιγμή εδώ. Το μαγαζί είχε μεγάλη ιστορία, αποτελούσε ένα ζωντανό "μουσείο" όλης της περιοχής. Πρωτολειτούργησε από τους γονείς του Λάμπρου, τον Γιώργη και τη Σαββούλα, το 1937 σαν χάνι. Ένα ζεστό φιλόξενο ορεσίβιο καταφύγιο για τους περαστικούς που ανηφόριζαν κατά τα απομονωμένα Αγραφιώτικα χωριά: Μάραθο, Μοναστηράκι, Επινιανά, Άγραφα, Βραγγιανά, Τρίδεντρο, Τροβάτο. Διέκοψε τη λειτουργία του το 1947 στον εμφύλιο, όταν ο κυβερνητικός στρατός  ξερίζωσε τους κατοίκους της περιοχής για να μην βρίσκουν οι αντάρτες στήριξη κι έτσι, λοιπόν, και οι Κοντογούνηδες αναγκάστηκαν να καταφύγουν στο Αγρίνιο. Με το λεγόμενο "επαναπατρισμό" το 1950, η καμινάδα στο χάνι κάπνισε ξανά. Στρωματσάδα, ένα κατσαρολάκι ζεστό φαγητό και πάνω απ’ όλα καλή καρδιά! Λίγο μετά, ανέλαβε ο ίδιος ο νεαρός, τότε, Λάμπρος κι από εκεί κι ύστερα το μαγαζάκι δεν διέκοψε ποτέ ξανά τη λειτουργία του. Κι όταν κάποτε, κοντά στο ’80, με την κατασκευή του δρόμου, έπαψε πλέον να υφίσταται ως χάνι, εντούτοις παρέμεινε το θρυλικό μαγαζάκι-σύμβολο της Βαρβαριάδας, με πέντε έξι μικροείδη πρώτης ανάγκης στα ραφάκια του, με τους μεζέδες, το κρασάκι και τα αξέχαστα νυχτέρια με τα βιολιά και τα κλαρίνα. Σημείο αναφοράς όλων των Αγράφων!

Ο γέροντας ήτανε σωστό παλικάρι. Τα χρόνια που κουβαλούσε στην πλάτη του δεν τον έβαζαν κάτω. Τη χαίρονταν "τη ρουφιάνα" τη ζωή o μπάρμπα Λάμπρος. Η άγρια μα όμορφη Αγραφιώτικη φύση ήτανε το σπίτι του, οι "βλαβερές" μικροαπολαύσεις  η χαρά του. Με τα κυνήγια του, τα ψαρέματά του, τα τσίπουρά του, τα τσιγάρα του, τα κλαρίνα του, τις γυροβολιές του στα πανηγύρια, τα αθώα πειράγματα στη γνωστή Γιώτα, την τραγουδίστρια δημοτικών τραγουδιών, που ο κοτσονάτος γέροντας θαύμαζε και ήταν η αδυναμία του. Ωραίος "ως Έλλην"! Ο μπάρμπα-Λάμπρος με την τρανή γενειάδα, ήταν η ζωντανή απόδειξη της αέναης μάχης ανάμεσα στο αυθεντικό παρελθόν που αντιστέκεται αρνούμενο πεισματικά να παραδοθεί στο φτιασιδωμένο παρόν. Τα γλέντια και οι χοροί που κρατούσαν ως το πρωί μέσα στο φτωχικό μαγαζάκι του, έγραψαν ιστορία και συζητιούνται ακόμα. Στη γιορτή της Αγιά Βαρβάρας ο μπάρμπα-Λάμπρος διοργάνωνε πάντα το δικό του πανηγυράκι εκεί, μέσα στην παραγκούλα του! Τούτο το γεγονός ήταν η μεγάλη του χαρά, το δικό του "τάμα". Και του ‘δινε και καταλάβαινε!  Κι ο ίδιος ήταν πάντα η ψυχή της παρέας. Γελαστός, αν και πολλές φορές, τελευταία, τον θυμάμαι εκεί που γέλαγε, ξάφνου να βγάνει ένα βαθύ αναστεναγμό. Να ήταν η ανάμνηση της κυράς του "που ‘φυγε" νωρίτερα ή τάχα η θύμηση του χαμένου του γιού;  Κάτι έλεγε που και που. Απόφευγα να ρωτάω παραπάνω. Κάποια φορά σκέφτηκα ότι μπορεί κιόλας να διαμαρτυρόταν στη ζωή. Με το δικό του τρόπο…

Το ‘χε καμάρι ο μπάρμπα Λάμπρος εκείνο το αριστουργηματικό ντοκιμαντέρ/ταινία του αείμνηστου Γιώργου Κολόζη στο οποίο συμμετείχε και ο ίδιος (βλ. εδώ)! Ακόμη πιο πολύ, όμως, κι από αυτή την προσωπική του παρουσία "στο γυαλί", καμάρωνε για το γεγονός ότι εκείνος είχε οδηγήσει "τα παιδιά της τηλεόρασης", στη Σπηλιά του Κατσαντώνη, ψηλά στο Μοναστηράκι, για να γίνει το αφιέρωμα στον Ευρυτάνα επαναστάτη. Είχε να το λέει: "να μάθει ο κόσμος για τον ξεχασμένο Κατσαντώνη" έλεγε και ξανάλεγε. Λυπόταν που δεν είχε καταφέρει ακόμη να πάει κάτω στον Αχελώο στο "πήδημα του Κατσαντώνη", στο απόκρημνο σημείο όπου ο Αγραφιώτης μαχητής προσπαθώντας να ξεφύγει από τους διώκτες του έδωσε ένα τεράστιο σάλτο πέρα από το ποτάμι, πράγμα που σήμερα ίσως και να αποτελούσε παγκόσμια διάκριση! "Αυτοί είμαστε οι Αγραφιώτες, για τη λευτεριά πετάμε σαν πουλιά, άμα χρειαστεί" μου ‘λεγε. Ούτε ήθελε να ακούει για πόλεις. Την Άνοιξη του 2009 πέρασα με μια παρέα από εκεί. Μια κοπέλα τον ρώτησε ανυποψίαστη: "Μπάρμπα Λάμπρο θα έφευγες ποτέ από τα Άγραφα;". Αυτός με το γλυκό ύφος που πάντα είχε απέναντι στις γυναίκες, της αποκρίθηκε: "Σε λίγο καιρό, μ’ αυτά που γένονται, θα παρακαλάτε εσείς παιδιά μου να ανεβείτε, εγώ από εδώ θα φύγω μόνο με συνοδειά τους αγγέλους"!

Έμαθα το χαμό του γέροντα δυο-τρεις μέρες αφότου είχε συμβεί (18-2-2011). Εκείνο το βράδυ που πήρα το πικρό μαντάτο, ένιωσα σαν κάτι από τον αυθεντικό κόσμο των Αγράφων να πέρασε στην αιωνιότητα. Ξαναπέρασα από τη Βαρβαριάδα μετά καιρό. Δεν μπόρεσα  να σταματήσω. Την επόμενη φορά, το περσινό φθινόπωρο, το έκανα. Αλλά δεν ήτανε όπως τότε. Ένα χαρτάκι με ένα αφιερωμένο ποίημα έστεκε καρφιτσωμένο στην κλειδωμένη ξυλόπορτα του ορφανού μαγαζιού. Κοίταξα από το θολό τζάμι. Κάποιοι καλοί άνθρωποι, δεν ξέρω ποιοι, είχαν φροντίσει να μην πειραχτεί τίποτε από το μαγαζάκι. Όλα έμειναν στη θέση τους όπως την τελευταία μέρα. Ήταν μάλλον ο καλύτερος φόρος τιμής.  Έκανα ένα γύρο από την πίσω πλευρά της παράγκας και πρόσεξα, παραχωμένα μέσα στη λάσπη, δυο παλιά κεραμικά άσπρα ντουί από αυτά που φόραγαν παλιά στις ξύλινες κολόνες της Δεη. Τα ξέχωσα και τα ‘πλυνα στη βρύση του μπάρμπα Λάμπρου. Τα πήρα μαζί μου. Μια καλή φίλη ζωγράφισε επάνω κάτι, να το ‘χω "θυμητικό" από κεί.

Δεν τον είδα να ‘ρχεται με το μπουκαλάκι το τσίπουρο παραμάσχαλα. Ερημιά…

"Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Της λευτεριάς ανοίγω δρόμο...

Στις 16 Φλεβάρη 1942  ιδρύεται (και επισήμως) ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (Ε.Λ.Α.Σ), το ένοπλο τμήμα του Ε.Α.Μ.

Η Ανταρτομάνα Ευρυτανία θα αποτελέσει το προπύργιο του Ε.Λ.Α.Σ. που θα κάνει την πρώτη επίσημη εμφάνισή του στη Δομνίστα στις 7/6/1942 με επικεφαλής τον πρωτοκαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη (βλ. εδώ) .

Ιδού ο όρκος του Ελασίτη:

"Εγώ, παιδί του Ελληνικού Λαού, ορκίζομαι ν' αγωνιστώ πιστά στις τάξεις του ΕΛΑΣ για το διώξιμο του εχθρού από τον τόπο μας, για τις ελευθερίες του Λαού μας, κι ακόμα, να είμαι πιστός και άγρυπνος φρουρός προστασίας στην περιουσία και το βιός του αγρότη. Δέχομαι προκαταβολικά και την ποινή του θανάτου αν ατιμάσω την ιδιότητά μου ως πολεμιστής του Έθνους και του Λαού και υπόσχομαι να δοξάσω και να τιμήσω το όπλο που κρατώ και να μην το παραδώσω εάν δεν ξεσκλαβωθεί η Πατρίδα μου και δεν γίνει ο Λαός νοικοκύρης στον τόπο του."

...και ο Ύμνος του Ε.Λ.Α.Σ.

"Με το ντουφέκι μου στον ώμο
σε πόλεις κάμπους και χωριά
της λευτεριάς ανοίγω δρόμο
της στρώνω βάγια και περνά.

Εμπρός Ε.Λ.Α.Σ. για την Ελλάδα
το δίκιο και τη λευτεριά
σ' ακροβουνό και σε κοιλάδα
πέτα πολέμα με καρδιά.

Ένα τραγούδι είν' η πνοή σου
καθώς στη ράχη ροβολάς
και αντιλαλούν απ' τη φωνή σου
καρδιές και κάμποι Ε.Λ.Α.Σ. Ε.Λ.Α.Σ.

Παντού η Πατρίδα μ' έχει στείλει
φρουρό μαζί κι εκδικητή
κι απ' την ορμή μου θ' ανατείλει
καινούργια λεύτερη ζωή.

Με χίλια ονόματα μία χάρη
ακρίτας ειτ' αρματολός
αντάρτης, κλέφτης, παλικάρι
πάντα ειν' ο ίδιος ο λαός"

ΥΓ: Στη φωτο ο αντάρτης "Πελοπίδας"

"Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

ΑΓΡΑΦΑ

"Δεν ήτανε τούτοι εδώ οι χωριάτες

από τζάκια

κι’ ούτ’ είχανε φλουριά κι’ ονόματα

μια καρδιά είχαν

και την έδωσαν στην πατρίδα.

Μιά δύναμη

και την άφησαν να τρέξει

απ’ τις λαβωματιές τους.

Κι’ έτσι δε μόλεψε η πατούσα του τυράννου

τον τόπο που έμειν’  Άγραφος

για πάντα…"

(Απόσπασμα από το έργο του Μιχάλη Σταφυλά με τίτλο "Ευρυτανία")

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

ΟΧΙ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΚΛΑΒΙΑ - ΟΛΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ.

Ο κόμπος έφτασε πλέον στο χτένι. Η βαρβαρότητα έκανε κατάληψη στην καθημερινότητά μας. Σαν οδοστρωτήρες, οι ξένοι και ντόπιοι αφεντάδες, ισοπεδώνουν τη ζωή μας. Μας βυθίζουν μέσα στην απόλυτη φτώχεια, την ανέχεια και την εξαθλίωση. Οι μισθωτοί εργαζόμενοι μετατρέπονται σε σύγχρονους δούλους που θα αλέθονται στη μηχανή της εκμετάλλευσης για ένα ξεροκόμματο μιας αμφίβολης επιβίωσης. Οι απελπισμένοι αυτοαπασχολούμενοι και μικροεπαγγελματίες σβήνουν. Οι απολυμένοι και οι άνεργοι πληθαίνουν ασταμάτητα τις  στρατιές της απόγνωσης. Οι νέοι, αηδιασμένοι, σκέφτονται να πάρουν ξανά το μακρύ πικρό δρόμο για τα σκλαβοπάζαρα της ξενιτιάς. Τα αγαπημένα γεροντάκια μας ταπεινώνονται στη δύση της ζωής τους. Μας έκαναν, με τα χαράτσια τους, ενοικιαστές μέσα στα ίδια μας τα σπίτια, τον κόπο της ζωής μας, ορεγόμενοι να μας τα πάρουν κι αυτά πίσω την κατάλληλη στιγμή! Όλο και περισσότερος κόσμος κρυώνει και πεινάει! Γέμισαν οι δρόμοι με άστεγους. Μικρά παιδιά λιποθυμάνε μέσα στα σχολεία από πείνα! Μια χώρα ολόκληρη λιώνει σαν κερί, την ίδια ώρα που μια χούφτα εκμεταλλευτών γεμίζει τα αμαρτωλά σεντούκια της με τον κλεμμένο ιδρώτα μας. Μην τους επιτρέψουμε να μας αλυσοδένουν άλλο στο άρμα της σκλαβιάς. Ως εδώ και μη παρέκει. Μην αφήσουμε να μας κάνουν καταθλιπτικούς, μην τους κάνουμε τη χάρη να απομονωθούμε στο καβούκι της ατομικής μας μιζέριας. Είμαστε εκατομμύρια και είναι πολύ λίγοι.  Όλοι μαζί σαν μια γροθιά μπορούμε να τους τρομάξουμε. Ενωμένος ο κόσμος της εργασίας, με σημαία το δίκιο του, είναι ανίκητος. Εδώ και τώρα "να τους κόψουμε" το ξεδιάντροπο ληστρικό τους χέρι που δεν λέει να σταματήσει το πλιάτσικο. Ο περήφανος αγώνας των χαλυβουργών δείχνει το δρόμο: Ασυμβίβαστα, δυναμικά, ανυποχώρητα. Με τη μαζική λαϊκή  αυτενέργεια και δράση, κόντρα στους ξεπουλημένους εργατοπατέρες της υποταγής. Όλοι στο προσκήνιο,  όλοι ενεργοί συμμέτοχοι, να πάρουμε τη ζωή μας στα ίδια μας τα χέρια. Να γίνουν τα όνειρά μας ο εφιάλτης τους! Αγώνας διαρκής μέχρι…. να κάνει ξαστεριά!

Η ΛΑΪΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΗ ΔΡΑΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΜΑΣ!

ΟΛΟΙ ΣΤΙΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ - ΟΛΟΙ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ!   

*Μια υπόμνηση του blog  "Ευρυτάνας ιχνηλάτης" ενόψει των απεργιών.

Πως έδιωξαν οι Τοπολιανίσιοι το φοροεισπράχτορα!

Τα Τοπόλιανα είναι ένα όμορφο Ευρυτανικό χωριό, κοντά στον ποταμό Αχελώο και την ξακουστή γέφυρα της Τέμπλας. Παλιότερα ανήκαν στο Δήμο Απεραντίων (ή… Απενταρίων όπως έλεγαν χαριτολογώντας οι ντόπιοι). Σήμερα με τη νέα διοικητική ανακατάταξη συμπεριλαμβάνονται, πλέον, στο Δήμο των Αγράφων. Στην περιοχή υπάρχουν ερείπια αρχαίων οχυρώσεων, καθώς και τα περίφημα «ντάλικα» άλογα με τα πράσινα μάτια, μοναδικό είδος παγκοσμίως!

Οι κάτοικοι του χωριού είναι πανέξυπνοι, πρόσχαροι και χωρατατζήδες. Ειδικά για το τελευταίο χαρακτηριστικό γνώρισμά τους έγιναν… διάσημοι! Αν υπήρχε «πρωτάθλημα της φάρσας» είναι βέβαιο ότι οι Τοπολιανίσιοι θα το κατακτούσαν με μεγάλη διαφορά βαθμών, για να μην πούμε ότι και το ... «νταμπλ» δικό τους θα ήταν! Ατέλειωτες οι πλάκες που έχουν σκαρώσει οι ευφυείς χωρικοί, πλάκες που έχουν αφήσει εποχή και συζητιούνται για χρόνια κι από γενιά σε γενιά. Διάφοροι εξυπνάκηδες και… σαϊνηδες που θέλησαν να συναγωνιστούν τους Τοπολιανίσιους και να τους πουλήσουν πνεύμα, πήγαν για μαλλί και βγήκαν κουρεμένοι. Αναρίθμητα τα περιστατικά ακόμη και σήμερα. Οι παλιές όμως διηγήσεις είναι αυτές που έχουν το μεγάλο γούστο!

Κάποτε οι Τοπολιανίσιοι κατόρθωσαν και έπεισαν έναν παπά ότι το μοσχαράκι που αγόρασε από το παζάρι, και που το έσερνε μαζί του με μια τριχιά, ήταν... γάιδαρος!!! «Καλορίζικο το γαϊδουράκι σου παπά μου» του έλεγαν από όπου και αν περνούσε. Από χωράφια, από σοκάκια, από μαχαλάδες, από το καφενείο, από όπου κι αν διάβαινε ο παπάς άκουγε παντού την ίδια κουβέντα. «Δεν είναι γάιδαρος τέκνα μου, μοσχαράκι είναι» έλεγε τούτος, αλλά οι άλλοι,  εκεί, επίμονοι: «Τι λες παπά μου, τι έπαθες σήμερα, δεν βλέπεις ότι είναι γάιδαρος;» του ’λεγαν και του ξανάλεγαν, νέοι, γέροι και παιδιά. Ώσπου στο τέλος ο παπάς το καβάλησε και πήγε βόλτα μ’ αυτό, μέχρι που το κακόμοιρο το ζωντανό τον άδειασε καταγής! Φαίνεται πως οι Τοπολιανίσιοι είχαν... έφεση προς τους ιερωμένους, γι' αυτό κάποτε που «φιλοξένησαν» έναν διερχόμενο δεσπότη φρόντισαν να αμολήσουν μέσα στο κατάλυμα όπου διέμενε ένα μικρό ατίθασο κατσικάκι που με τις τρέλες και τα καμώματά του όχι μόνο δεν τον άφηνε όλη τη νύχτα να κλείσει μάτι αλλά και τον εξόργισε τόσο πολύ που στο τέλος ο δεσπότης άρχισε μεγαλοφώνως τα... καντήλια! Και φυσικά οι χωριανοί που παρακολουθούσαν κρυφά απόλαυσαν τον άνθρωπο του θεού να... ψέλνει «τον εξάψαλμο»! Μια άλλη φορά ζύγιζαν με τις ώρες έναν ανυποψίαστο επισκέπτη  σε ένα... καντάρι!

Μέχρι και στον Άρη Βελουχιώτη έστησαν μια αθώα πλάκα όταν αυτός πέρασε από το χωριό τους. Ακούστε πως:  Στο καφενείο του χωριού ο Άρης χαιρετά δια χειραψίας όλο τον κόσμο. Τι κάνουν, λοιπόν, οι Τοπολιανίσιοι για να δείξουν ότι είναι μεγάλο και σεβαστό χωριό της περιοχής, ενώ στην πραγματικότητα ήταν λίγοι; Μπαίνουν στον καφενέ από τη μπροστινή πόρτα, χαιρετούν τον αρχηγό και βγαίνοντας από την πίσω μεριά, κι αφού αλλάζουν αναμεταξύ τους σακάκια και πανωφόρια, κάνουν το γύρο και στέκονται πάλι στην ουρά για να χαιρετήσουν εκ νέου!!! «Καλώς όρισες καπετάνιο» έλεγαν και ξανάλεγαν μισοσκυφτοί οι ίδιοι και οι ίδιοι Τοπολιανίσιοι! «Καλώς σας βρήκα παιδιά» ανταπαντούσε και ο Άρης. Και δώστου πάλι από την αρχή, να μην τελειώνει η ουρά και οι χαιρετούρες. «Τι γίνεται εδώ μωρέ θα το ξημερώσουμε; Που ήρθαμε και πόσοι είναι τέλος πάντων σε τούτο εδώ το χωριουδάκι;» λέει ο Άρης στους συντρόφους του. Οπότε κάποια στιγμή, απευθύνεται σε έναν χωρικό: «ευχαριστούμε συναγωνιστή για τα καλωσορίσματα, αλλά κάνε μου τη χάρη μη βγαίνεις έξω, κάτσε εκειδά για λίγο». Σε λίγα λεπτά ανακαλύπτει το κόλπο και γίνεται πανζουρλισμός από τα γέλια. «Μωρέ μπράβο μάτι που το ’χει» έλεγαν για τον πρωτοκαπετάνιο οι Τοπολιανίσιοι και αυτός με τη σειρά του: «ορέ ετούτοι εδώ είναι σκέτοι διαόλοι». Και το γέλιο πήγαινε σύννεφο. Αλησμόνητη θα μείνει και η συγκινητική χριστουγεννιάτικη λειτουργία που πραγματοποίησαν από κοινού οι κάτοικοι με τους αντάρτες του Άρη και τον θρυλικό Παπα-Κουμπούρα το 1942 εν μέσω κατοχής! (βλ. εδώ!)

Μια φορά, στα παλιά τα χρόνια, οι Τοπολιανίσιοι περίμεναν στο χωριό το φοροεισπράχτορα του κράτους. Εκείνα τα χρόνια οι φορατζήδες περνούσαν, μαζί με κάποιο χωροφύλακα, από τα χωριουδάκια για την είσπραξη, σα να λέμε το χαράτσωμα της εποχής. Ο φτωχός κόσμος στα μέρη μας πάλευε νύχτα και μέρα με τη γη ίσα-ίσα για να τα φέρει βόλτα και να βγάλει τον επιούσιο για τη φαμελιά. Που να μείνει περίσσευμα και για φορολογία! Έτσι αυτές οι επισκέψεις των κρατικών οργάνων ήταν για την αγροτιά σκέτος εφιάλτης.

Τι σκαρφίστηκαν λοιπόν οι Τοπολιανίσιοι για να μην πληρώσουν απ’ αυτά που στο κάτω-κάτω δεν είχαν; Μάζωξαν μερικές χελώνες και με ένα λεπτό σχοινάκι τις έδεσαν αριστοτεχνικά από το λαιμό τους. Κι έτσι κάμποσοι απ’ αυτούς βγήκαν παρατεταγμένοι στο έμπα του χωριού. Οι μπροστινοί όλοι με τις χελώνες στο λαιμό, ενώ οι άλλοι που δεν είχαν στέκονταν από πίσω, καλυμμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη φαίνονται!

Φτάνει κι ο φορατζής με το χωροφύλακα και ακούνε τις καμπάνες να χτυπάνε πένθιμα, αντάμα με σκουξίματα, θρήνους κι αναθέματα. «Τι γίνεται εδώ μωρέ, τι πάθατε και κάνετε έτσι;» ρώταγε ο φοροεισπράχτορας κι απάντηση δεν έπαιρνε, παρά μόνο φωνές και αναστενάγματα.  Ώσπου : «αχ κακομοίρη μου, δεν έμαθες τι πάθαμε, αρρώστια θανατερή έπεσε στο χωριό μας. Κολλήσαμε ο ένας με τον άλλονε και πάμε χαμένοι. Τους μισούς μοναχά βλέπεις εδώ, οι άλλοι μας άφηκαν χρόνους. Ετσι κρεμάσαμε επάνω μας τούτες τις χελώνες γιατί μας είπανε ότι είναι το μόνο αντίδοτο να μη μας πιάσει το κακό! Αλλά και πάλι εδώ που τα λέμε σίγουρο δεν το χουμε! Κάτσετε να σας φορέσουμε και σε εσάς από μία μπας και σας λυπηθεί ο Θεός και έχετε και φαμελιές δόλιοιιιι»! 

Και πριν προλάβουν αυτοί να συνέλθουν από το φόβο… τσουπ «παρασημοφορούν», πρώτα το φοροεισπράχτορα και κατόπιν το χωροφύλακα, με μια χελώνα τον καθένα!!! Που να βρουν τόπο να σταθούν εκείνοι! Πανικόβλητοι, το κόβουν τρεχάλα στον ανήφορο, μπροστά ο φορατζής και ξοπίσω ο χωροφύλακας, γίνηκαν λαγοί φτάνοντας ως… τα Λεπιανά! Ακόμα τρέχουν!

Τώρα βέβαια, μέρες που ‘ναι κιόλας με τα χαράτσια, δεν ξέρουμε τι ιδέες σας βάζουμε στο μυαλό, αλλά αυτοί είναι οι πανέξυπνοι Τοπολιανίσιοι. Καλημέρα συμπατριώτες.

"Ευρυτάνας ιχνηλάτης"  

1 ΧΡΟΝΟΣ ...

   ... "ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ"