Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των γερμανών ναζί στην Ευρυτανία και οι αντεπιθέσεις του ΕΛΑΣ στα διάφορα πολεμικά μέτωπα - δια χειρός στρατηγού Στέφανου Σαράφη!

Ανταρτόπουλα του ΕΛΑΣ, φωτο: Σπ. Μελετζής

Μία μαύρη επέτειος για τον τόπο μας η 7η Νοέμβρη.

Πριν από 77 χρόνια (7-11-1943) οι γερμανοί ναζί εισέβαλαν στην Ευρυτανία και πυρπόλησαν το Καρπενήσι και πολλά χωριά (βλ. ιστορικό αφιέρωμα "Ευρυτάνα ιχνηλάτη"). Σε λίγους μήνες επανέλαβαν για δεύτερη φορά το εγκληματικό τους έργο (9-8-1944) αφήνοντας πίσω τους στάχτη, ερείπια και δολοφονημένους αθώους συμπολίτες μας (βλ. εδώ).

Το blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"σας παρουσιάζει μία ιδιαίτερη ιστορική καταγραφή για τις δύο βάρβαρες ναζιστικές επελάσεις προς (και στην) Ευρυτανία, που συντελέστηκαν μέσω διαφορετικών γεωγραφικών κατευθύνσεων, και τις αντεπιθέσεις των ανταρτών του ΕΛΑΣ εναντίον των κατακτητών στα διάφορα μέτωπα των πολεμικών συγκρούσεων.

Πρόκειται για ένα πολύτιμο ντοκουμέντο που αποκτά πρόσθετη αξία καθώς προέρχεται από τον αλησμόνητο Στέφανο Σαράφη, Στρατιωτικό Διοικητή του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, μέσα από το βιβλίο του υπό τον τίτλο : " Ο Ε.Λ.Α.Σ., στρατηγού Στέφανου Σαράφη, εκδόσεις Σύγχρονο Βιβλίο, Αθήνα 1964).

Το ντοκουμέντο, που παραθέτει με το ανάλογο "στρατιωτικό πνεύμα" τη ροή των γεγονότων, αποτελεί σημαντική πηγή πληροφόρησης για τον τόπο μας.

Κατά την παρουσίαση του εν λόγω κειμένου, και εξαιτίας της πυκνής γραφής του, επιλέξαμε να αφήσουμε ενδιάμεσα κενά με σκοπό τη διευκόλυνση της ανάγνωσης. 

Ιδού:

----------------------------------------

----------------------------------------

5 Νοέμβρη (1943)

Ισχυρή γερμανική δύναμη πλέον από 1500 με αυτοκίνητα, πυροβολικό και άρματα κινήθηκαν από Λαμία προς Καρπενήσι. Η κίνησή τους επιβραδύνθηκε από τις καταστροφές που έγιναν στο δρόμο και συγκρούσεις με τμήματα ΧΙΙΙ μεραρχίας κατά τις 5 και 6 του Νοέμβρη. 

Ύστερα από σκληρόν αγώνα στις 7 του Νοέμβρη μπήκαν στο Καρπενήσι.

Ταυτόχρονα γερμανική δύναμη πλέον από 600 άνδρες με αυτοκίνητα και πυροβολικό κινήθηκε από Αγρίνιο προς Άγιο Βλάση. Εκεί συγκρούστηκε με τμήματα ΧΙΙΙ μεραρχίας και επιβραδύνθηκε 24 ώρες. Πέρασε τη γέφυρα Σίδερα συγκρούστηκε στις 7 με τμήματα ΕΛΑΣ νότια Φραγκίστας και τέλος προχώρησε προς Καλεσμένο. 

Ύστερα από σύγκρουση με τμήματα ΕΛΑΣ αφού έκαψαν μέρος από κεντρικό τμήμα Καρπενήσι και αρκετά χωριά στις 13 Νοέμβρη γύρισαν στη Λαμία και Αγρίνιο. 

Κατά τις επιχειρήσεις αυτές είχαν σοβαρές απώλειες. Δικές μας απώλειες επίσης σοβαρές.

Πρωτομαγιά στη Βίνιανη - Τιμές στον Σαράφη, φωτο: Σπ. Μελετζής

5-25 Αυγούστου (1944)

Έγιναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή Καρπενησίου με γερμανικές φάλαγγες που κίνησαν από διάφορα σημεία:

α) 

μια φάλαγγα κινήθηκε από Αγρίνι Μακρύνεια προς Θέρμο και προς Αετόπετρα και στις 7 Αυγούστου μπήκε στο Μπερίκο το οποίο και έκαψε. Η φάλαγγα αυτή κινήθηκε ως Πλάτανο και τέλος αφού χτυπήθηκε επανειλημμένα συμπτύχθηκε.

β) 

6 Αυγούστου άλλη φάλαγγα με πολλά τανκς και πυροβολικό κινήθηκε από Αγρίνι προς Άγιο Βλάση τον οποίον κατέλαβε ύστερα από μάχη και έκαψε. Σε συνέχεια κινήθηκε προς βορράν και κατέλαβε τα χωριά Χούνη, Σίδερα. 

Εκεί έγινε νέα μάχη  με τμήματα της ΧΙΙΙ μεραρχίας τα οποία τέλος αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν γιατί κινδύνευαν να κυκλωθούν από άλλη φάλαγγα που προχωρούσε δυτικότερα. 

Νοτιανατολικά της Φραγγίστας δόθηκε άλλη μάχη και τελικά ο εχθρός υπερίσχυσε και τα τμήματά μας αναγκάστηκαν ν' αποσυρθούν βορειότερα. Κατέλαβε και έκαψε τα χωριά Ανατολική και Δυτική Φραγγίστα, Μαραθιά και στις 10 ενώθηκε στο Καλεσμένο με γερμανικά τμήματα που ήρθαν από Καρπενήσι και στις 11 μπήκε στη Βίνιανη.

Στο Κεράσοβο τελικά μόλις έμπαινε χτυπήθηκε από τμήμα του Γενικού Στρατηγείου που έφτασε για ενίσχυση και ανατράπηκε, άρχισε δε την αποχώρησή της.

Στις 13 πέρασε τη γέφυρα των Σιδήρων και στις 14 συμπτύχθηκε στη Χούνη. Εκεί χτυπήθηκε από τμήματά μας και στις 14 το βράδι αποσύρθηκε στον Άγιο Βλάση με την υποστήριξη τανκς και πυροβολικού.

γ)

Στις 5 Αυγούστου άλλη φάλαγγα 300 γερμανοί κινήθηκε από Άμφισσα δυτικά προς Καρούτια. Εκεί χτυπήθηκε από τμήματα της V ταξιαρχίας και εκμηδενίστηκε. Πιάστηκαν 105 αιχμάλωτοι και οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν.

7 Αυγούστου νέα φάλαγγα 500 γερμανοί κινήθηκε από Άμφισσα προς Έλατο. Χτυπήθηκε και γύρισε πίσω.

8 Αυγούστου ξανακίνησε χωρίς επιτυχία.

9 Αυγούστου. Νέα επιθετική κίνηση προς Λιδωρίκι αποκρούστηκε με μεγάλες απώλειες. Στην περιοχή Καρούτια-Γαρδικίτσα και Ταράτσα Γκιώνας γίνεται σκληρότατη μάχη. Την ίδια μέρα μικρό γερμανικό τμήμα 26 ανδρών στο δρόμο Γραβιά-Άμφισσα εκμηδενίστηκε. 

Τέλος τα γερμανικά τμήματα αποσύρονται από όλη την περιοχή Γκιώνας προς Καστέλι και Υπάτη. 

25 Αυγούστου επαναλαμβάνεται η επίθεση και ο εχθρός ύστερα από σκληρή μάχη φτάνει στις 26 στα Καρούτια όπου αποκρούστηκε με μεγάλες απώλειες.

27 Αυγούστου οι γερμανοί ενισχύθηκαν και συνέχισαν την επίθεσή τους όλη μέρα. Τα τμήματα της V ταξιαρχίας από έλλειψη πυρομαχικών αναγκάζονται να συμπτυχθούν. Στον τομέα Μαλανδρίνο με αντεπιθέσεις συγκρατείται.

28 Αυγούστου οι γερμανοί ενισχύθηκαν ακόμα περισσότερο και φτάνουν τις 3000. Τα τμήματα ανθίσταται ηρωϊκά. 

Δεν έχουν πυρομαχικά, ζητήθηκαν επειγόντως πυρομαχικά από τους συμμάχους, μάς υποσχέθηκαν αλλά καθ' όλη τη διάρκεια των μαχών δεν μας έστειλαν. 

Οι απώλειες των γερμανών στην περιοχή αυτή υπολογίζονται σε 300. 

29 Αυγούστου δεν κινήθηκαν αλλά περιορίστηκαν σε βολή πυροβολικού. 

30 Αυγούστου η επίθεση στρέφεται προς Λιδωρίκι. Ισχυρός βομβαρδισμός πυροβολικού και ύστερα διεξάγεται σκληρή μάχη. Τμήματα μένουν χωρίς πυρομαχικά και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το χωριό. Οι γερμανοί μπαίνουν στο Λιδωρίκι βάζουν φωτιά στα σπίτια και στις 31 αποσύρονται.

Από τις μάχες αυτές 400 γερμανοί τραυματίες μεταφέρονται στη Λαμία.

Ναζιστική θηριωδία

δ)

(σ.σ ΑΠΟ ΛΑΜΙΑ ΠΡΟΣ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ...)

7 Αυγούστου τέταρτη φάλαγγα με πυροβολικό και τανκς κινήθηκε από Λαμία προς Καρπενήσι και ύστερα από μάχη κατέλαβε την Παλιοβράχα και Σπερχιάδα. 

Στις 8 κατέλαβε τα χωριά Βίτουλη, Πύργος, Άγιος Γεώργιος πάνω στο δρόμο προς Καρπενήσι και Λευκάδα και Πίτσι νοτίως του Σπερχειού. 

Στις 9 ενισχύθηκε περισσότερο με τανκς και μπήκε στο Καρπενήσι ύστερα από σκληρή μάχη.

Άλλη προσπάθεια του εχθρού από Μακρακώμη προς Τσούκα αποκρούστηκε. 

Τμήματα ΧΙΙΙ μεραρχίας χτυπούν τις εφοδιοπομπές και τα μετόπισθεν των γερμανών.

Οι γερμανοί εξακολουθούν και μπαίνουν στα χωριά Καλεσμένο, Μεγάλο χωριό, Μικρό χωριό, Ασπρόκαμπο, Νόστιμο, Βουτύρο τα οποία και καίνε κατά το πλείστον καθώς και το Καρπενήσι.

Εικόνα ναζιστικής καταστροφής στο Καρπενήσι, φωτο: Σπ. Μελετζής

Στις 10 Αυγούστου τμήματα ΧΙΙΙ μεραρχίας χτυπούν τους γερμανούς στα χωριά Βίτουλη και Μακρακώμη στις 12 στα χωριά Πύργος και Νεοχωράκι, στις 13 κοντά στο χωριό Δίλοφο, στις 15 στα  λουτρά Πλατύστομο και στα χωριά Μάκρη και Καστρί.

Οι γερμανοί επιτίθενται βόρεια και νότια του δρόμου Λαμία-Καρπενήσι για να πλατύνουν την κατοχή.

Στις 14 κατορθώνουν να πάρουν την Τσούκα και προς νότο το Γαρδίκι. Στις 15 με τανκς κινούνται προς Θέρμα Γιαννιτσού αλλά ύστερα από πολύνεκρη μάχη αποκρούονται.

Η ΧΙΙΙ μεραρχία ενισχύεται με 1 τάγμα θεσσαλικό, το τάγμα Γενικού στρατηγείου, τη σχολή εφέδρων αξιωματικών και 1 τάγμα του 54 συντάγματος και αντεπιτίθεται.

Οι γερμανοί αρχίζουν να συμπτύσσονται και στις 16 παρακολουθούμενοι διαρκώς από τμήματά μας εγκαταλείπουν όλη την περιοχή και συμπτύσσονται προς Λιανοκλάδι καλυπτόμενοι από τανκς και πυροβολικό.

Κατά τη διάρκεια της μάχης του Καρπενησιού τμήματά μας άλλων περιοχών ενέργησαν αντιπερισπασμό. 

Τη νύχτα 8 Αυγούστου μπήκαν στη Στυλίδα όπου χτύπησαν στρατώνες. 

15 Αυγούστου άλλα τμήματα από τον Ελικώνα χτύπησαν την Ιτέα. 

Οι γερμανικές δυνάμεις που πήραν μέρος σ' αυτές τις επιχειρήσεις είναι μεγάλες. 

Από τη Λαμία προς Καρπενήσι κινήθηκε η 4η μεραρχία (10-11.000 άνδρες) με τανκς και πυροβολικό.

Από Άμφισσα το 3ο σύνταγμα Ες-Ες (3.000 και πλέον) με τανκς και πυροβολικό.

Από Αγρίνι τα 7ο και 8ο συντάγματα της VI μεραρχίας Ες-Ες πολιτσάϊ που μεταφέρθηκαν από Λάρισα, με τανκς και πυροβολικό.

Απώλειες των γερμανών στο σύνολο είνε σοβαρότατες, περνούν τους 700 νεκρούς και 1.500 τραυματίες.

Δικές μας απώλειες περίπου 300 νεκροί και τραυματίες (...) 

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"