Στις παγωμένες κορφές της Νιάλας των Αγράφων - Μια συγκλονιστική αφήγηση για εκείνη τη φοβερή βραδιά του 1947, για το αντάμωμα ανταρτών και φαντάρων στην ίδια σκηνή μέσα στη φονική χιονοθύελλα και (...) !!!

"Τα όπλα συμφώνησαν αυτήν την ώρα κάτω απ' τη βία της φύσης να μη μιλήσουν για το θάνατο."

"Στην υγειά μας συνάδελφοι. Στην υγεία του Δημοκρατικού Στρατού και των δημοκρατικών φαντάρων..." 

"Για μια ιδέα ευγενικιά δίνουμε τη ζωή μας... "

"(....) Ξαφνικά απ' την κορφή της Νιάλας έφτασε ο ήχος ντουφεκιών. Τι είχε συμβεί; 

Ο λόχος του Ερμή βάδιζε στην οπισθοφυλακή της φάλαγγας. Στον αυχένα σκούντησε πάνω σ' ένα παγωμένο. Η φάλαγγα είχε κοπεί. Δρασκέλισε ο Ερμής πάνω απ' το ξεπαγιασμένο πτώμα του συντρόφου και πέρασε στην άλλη πλαγιά, περιμένοντας το λόχο. Ο ένας ύστερα απ' τον άλλο πέρασαν όλοι οι άντρες του και τα 13 στελέχη της Καρδίτσας που είχε μαζί του. Ο Τσιρώνης, η Κουσάντζα, ο Γαλανίτσας κι οι άλλοι. Όμως κατά πού να πάει. Η φάλαγγα ούτε φαίνεται ούτε ακούγεται μέσα σ' εκείνο το κακό. Πήρε το μονοπάτι που διακρινόταν μόλις λίγο και προχώρησε. Πατήματα πουθενά. 

"Σίγουρα χάσαμε το δρόμο" σκέφτηκε.

Και τώρα; Προχώρησαν ακόμα μερικά μέτρα. Και ξαφνικά αντίκρυσαν αντίσκηνα. Εχθρικά αντίσκηνα. Σκορπάνε μέσα σ' αυτά. Τι να δουν; Φαντάροι κουκουλωμένοι με κουβέρτες και χλαίνες, είχαν μόνο τα μάτια ξεσκέπαστα και καρτερούσαν μοιρολατρικά το θάνατο. Ξυλιασμένοι κι εκείνοι, πουντιασμένοι κι οι δικοί μας. 

Ούτε τους μιλάνε ούτε τους πυροβολάνε. Ούτε κι οι δικοί μας ανοίγουν τα όπλα τους. Τα όπλα συμφώνησαν αυτήν την ώρα κάτω απ' τη βία της φύσης να μη μιλήσουν για το θάνατο. Πάγωσαν. Δε λειτουργεί τίποτα.

Βουβή ανακωχή!

Σαστισμένοι οι φαντάροι κοιτάνε τους μαχητές του ΔΣΕ να κατεβάζουν τους γυλιούς τους και ν' αποθέτουν τα όπλα τους σα νάναι παλιοί γνώριμοι ή νοικοκύρηδες στις σκηνές. Παίρνουν κι αυτοί θάρρος. Ξεκουκουλώνονται. 

-Είμαστε αδέρφια λένε, μη μας πειράζετε, ούτε μεις θα σας πειράξουμε.

-Αδέρφια, αδέρφια απαντάνε οι δικοί μας.

-Καθήστε απόψε να περάσει αυτό το κακό και το πρωί σαν καλοσυνέψει ο θεός φύγετε. Κάθησαν, αγκαλιάστηκαν σαν πραγματικά αδέρφια που είχαν χρόνια ν' ανταμωθούν.

Τέτοιo πράγμα δε ματαγνώρισε η ιστορία.

-Αδέρφια, πεινάτε να σας δώσουμε ψωμί και κονσέρβες;

-Όχι, σας ευχαριστούμε παιδιά, δεν πεινάμε. Είμαστε χορτάτοι.

Κι ας τους θέριζε τα σωθικά η πείνα. Δεν καταδέχτηκαν να πάρουν το ψωμί των φαντάρων.

-Όχι, όχι. Μια που είστε φιλοξενούμενοί μας θα πάρετε έστω λίγη σταφίδα και λίγη σοκολάτα και θα πιείτε λίγο κονιάκ.

-Αμερικάνικες; είπε φουρκισμένος ένας μαχητής, με μια κοψιά διαφορετική στο πρόσωπο.

-Όχι αδερφέ! Δικές μας!

Ένας ξερακιανός στρατιώτης με αδύνατα κοκαλιάρικα δάχτυλα μοίραζε σταφίδες και σοκολάτα κι ένας άλλος μ' ένα παγούρι κερνούσε κονιάκ.

Σε μια άκρη του αντίσκηνου κάθονταν πιασμένοι σφιχτά απ' τα χέρια ένας φαντάρος κι ένας μαχητής του στρατού μας. Ξαδέρφια, απ' το ίδιο χωριό αντάμωσαν σε τούτο τον κολασμένο βράχο για να πούνε τους καημούς τους.

-Έχεις καιρό να πας στο χωριό;

-Κάπου ένα μήνα. Είχα πάει με διήμερη άδεια.

-Η μάνα μου τι κάνει;

-Φυλακή είναι.

-Ζει;

-Καλά είναι.

-Κι ο πατέρας;

-Τον έστειλαν στο Μακρονήσι οι μαύροι απ΄το χωριό. Ο Γαλάνης τον έφαγε.

-Δεν πήραν ούτε γράμμα;

-Ούτε είδησή του.

Σιωπούν.

Ένας δικός μας σήκωσε το παγούρι.

-Στην υγειά μας συνάδελφοι. Στην υγεία του Δημοκρατικού Στρατού και των δημοκρατικών φαντάρων είπε. Ας διαρκέσει για πάντοτε η αποψινή μας συναδέρφωση. Να πεθάνουν όλοι οι φασίστες που σας βάζουν και σκοτώνεστε μαζί μας.

-Δε μας βάζει κανένας συνάδελφε, σηκώθηκε ν' απαντήσει πειραγμένος ένας φαντάρος. Υπηρετούμε την πατρίδα μας. Αυτήν υπερασπίζουμε.

-Από ποιόν;

Ο άλλος δεν απάντησε. Έσκυψε το κεφάλι.

-Ε! συνάδερφε, συνέχισε ο μαχητής μας, χτυπώντας τον στην πλάτη. Ποια είναι η πατρίδα; Να εμείς, ο λαός της. Κι όταν εσύ σηκώνεις χέρι και χτυπάς το λαό και ρημάζεις την πατρίδα ποιον υπερασπίζεσαι;

-Χτυπάω το λαό; Τι λες; Από που το συμπεραίνεις αυτό; έκανε ο φαντάρος πειραγμένος. 

-Με πολεμάς εμένα και με σκοτώνεις; Ναι ή όχι; απάντα μου κοφτά.

-Ναι.

-Τι είμαι εγώ; Λαός δεν είμαι; Ή μήπως λαός είναι η συνοικία του Κολωνακιού; Να κοίτα τα χέρια μου. Ροζιασμένα απ΄το τσαπί, το σφυρί και τ' αλέτρι. Κοίτα και τα δικά σου. Τα ίδια είναι. Ποιον χτυπάς λοιπόν;

Ο φαντάρος έξυσε το κούτελό του από αμηχανία.

-Ώστε λοιπόν, συνέχισε, δεν υπηρετάς την πατρίδα αλλά είσαι ενάντια στην πατρίδα και το λαό της.

Οι άλλοι σταμάτησαν τις κουβέντες κι άκουγαν.

-Πέστε μας κι άλλα, πέστε μας αδέρφια, είπε ένας γεροδεμένος άντρας.

Ήθελαν πολλά να τους πουν. Όμως έπαιρνε να ξημερώσει.

Ως πότε θα κρατούσε αυτή η βουβή ανακωχή; 

* * *

Σ' ένα εχθρικό αντίσκηνο, βρίσκονται ξαπλωμένοι έντεκα άνθρωποι. Ξεπαγιασμένοι, δεν νιώθουν, ούτε καταλαβαίνουν τίποτα. Δεν ακούνε τις φωνές των ανταρτών και του Ερμή.

-Όλοι οι αντάρτες να βγούνε έξω από τα αντίσκηνα! Φεύγουμε για τον προορισμό μας.

Και που βρέθηκε να περάσουν κι οι έντεκα στο ξεκομμένο απ' τ' άλλα αντίσκηνα και να μην τους δει κανείς; Είχε βγει ο ήλιος όταν άρχισαν να συνέρχονται. Και συνήρθαν απ' τις κλωτσιές και τις βρισιές των φαντάρων που ήρθαν να πάρουν τους δικούς τους κρυοπαγημένους την άλλη μέρα το πρωί.

Η ανακωχή είχε λήξει. 

Οι αγωνιστές συνήρθαν. Ξύπνησαν απ' το λήθαργο που τους είχε ρίξει η παγωνιά και το κρύο και στηλώθηκαν αντίκρυ στους δημίους τους.

Τους έδεσαν και τους έσυραν μισολιπόθυμους, απ΄τα βασανιστήρια αυτή τη φορά, στα κρατητήρια της Λαμίας. Για να γράψουν εκεί με το αίμα τους μια λαμπρή αγωνιστική σελίδα στην ιστορία του αδούλωτου λαού μας.

Μερόνυχτα μείνανε στα μπουντρούμια δεμένοι με τα σίδερα. Από την ώρα της καταδίκης τους ως τη μέρα που εκτελέστηκαν.

Στις 4 το πρωί της 9 του Μάη 1947 τους βάλανε στο αυτοκίνητο για τον τόπο της εκτέλεσης. Απ΄ το στόμα των παλικαριών ξεχύθηκε ένα αυτοσχέδιο τραγούδι:

Είναι σκληρός ο θάνατος

Γι' αυτούς που μένουν πίσω

.............................................

Μα δω δεν είναι θάνατος,

θάνατος απ' αρρώστια.

Είναι της δόξας τα παιδιά

δαφνοστεφανωμένα.

Θάνατο εμείς δε βρίσκουμε

και λησμονιά η γενιά μας...

Για μια ιδέα ευγενικιά

δίνουμε τη ζωή μας... 

Στον τόπο της εκτέλεσης, η Βαγγελίτσα Κουσάντζα, η απλή δασκάλα του λαού βροντοφώναξε στους τυράννους: "Λίγος ακόμα είναι ο καιρός σας στην εξουσία. Τέτιο είναι το κράτος σας. Ικανό να εκτελεί γυναίκες και πατριώτες. Τη θέση που δίνετε σε μας σήμερα, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, πολύ σύντομα θα την πάρετε εσείς, όχι οι παρασυρμένοι, μα οι πραγματικοί εγκληματίες. Ο λαός μας δε θα μας λησμονήσει. Ζήτω το ΚΚΕ!".

Και στήσανε το χορό, Το χορό της λεβεντιάς και της αθανασίας: το χορό του Ζαλόγγου. Η δασκάλα η Βαγγελιώ πρώτη τραγούδησε το "Εχετε γεια βρυσούλες".

Μπροστά στο απίστευτο θέαμα, το εκτελεστικό απόσπασμα που ήταν από φαντάρους του 106 Τάγματος, δεν πυροβόλησε. 

Κι αναγκάστηκαν να κουβαλήσουν δήμιους -μαυροσκούφηδες και χωροφύλακες- για να εκτελέσουν τη δολοφονία.

Τελευταία έπεσε η Βαγγελιώ Κουσάντζα. Με τρυπημένο το κορμί στεκότανε ορθή και ζητωκραύγαζε για το κόμμα. Την αποτέλειωσαν με τη χαριστική βολή.

Λίγες μέρες αργότερα δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες το παρακάτω γράμμα του ήρωα φοιτητή Βασίλη Τσιρώνη:

"ΛΑΜΙΑ, (θάλαμος μελλοθανάτων): Στους φίλους της Καρδίτσας-Θεσσαλίας.

Σας αφήνω γειά. Αυτός είναι ο δρόμος της τιμής και του καθήκοντος. Φεύγω περήφανος και ικανοποιημένος γιατί πιστεύω ότι θα συμπληρώσετε ό,τι εγώ αφήνω μισό. 

Ψηλά τη σημαία του ΚΚΕ

Ζήτω η Ανεξαρτησία!

Ζήτω η Δημοκρατία!

Σας φιλώ όλους 

9/5/47 Βασίλης Τσιρώνης"

................................................................................................................................................

Ένα θαλασσοδαρμένο καράβι αρματωμένο με την πίστη των ναυτών του που υποδέχονται όρθιοι την τρικυμία, αρματωμένο με του λαού το δίκιο διέσχισε τον ανταριασμένο πορθμό της Νιάλας ύστερα από μια αληθινή τιτανομαχία κι άνοιξε πλώρη για τ' ανοιχτά φουρτουνιασμένα πέλαγα. Άνοιξε πλώρη για την ακτή πούναι αλυσωμένη η λευτεριά.

Οι ναύτες στο κατάστρωμα χαιρετούν κι αναφέρουν.

-Το πλήρωμα ακλόνητο στις θέσεις του.

Ο καπετάνιος ατάραχος στο τιμόνι.

-Βίρα! Όλοι αγρυπνούν.

Και το καράβι σκίζει με ορμή τ' αφρισμένα κύματα και τραβάει για την ηλιόλουστη αχτή του...

21 Γενάρη 1950 "

[ Ιχνηλασία από το εξαιρετικό βιβλίο του Μενέλαου Μούστου (Δάφνης) που κοσμεί τη βιβλιοθήκη μας και φέρει τίτλο : "Αφηγήσεις για το Δημοκρατικό Στρατό", πολιτικές και λογοτεχνικές εκδόσεις 1954, ανατύπωση "Σύγχρονη Εποχή" ]

ΥΓ1. Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν στη Νιάλα των Ευρυτανικών Αγράφων, στις 11-13 Απρίλη 1947. Εκεί που σήμερα οι ανιστόρητοι και οι κερδοσκόποι επιδιώκουν να στηθούν ανεμογεννήτριες. Ναι εκεί, πλησίον του ιστορικού αιματοβαμμένου τόπου της θυσίας...!

ΥΓ2. Για τα συμβάντα της Νιάλας μπορείτε να διαβάσετε το πλήρες αφιέρωμα του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη", καθώς και να δείτε κι ένα σχετικό σπουδαίο ντοκιμαντέρ!

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"